Ἀπόσπασμα «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΣΠΙΘΑΣ», φυλ. 234, Φεβρουάριος 1961
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ο ΠΙΣΤΟΣ ΛΑΟΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΝΑ ΠΟΥΝ ΤΟ ΗΜΑΡΤΟΝ

Tὸ κήρυγμα ἐκεῖνο ποὺ καλεῖ τοὺς ἀνθρώπους εἰς μετάνοιαν, εἶνε πάντοτε ἐπίκαιρον. Δὲν ἐπιτρέπεται νὰ λείψη ἀπὸ καμμίαν γενεάν. Θʼ ἀποτελῆ διὰ μέσου τῶν αἰώνων τὴν ἠχὼ τοῦ πρώτου ἐκείνου κηρύγματος, μὲ τὸ ὁποῖον ἤρχισε τὴν θείαν διδασκαλίαν ὁ Θεάνθρωπος λέγων˙ «Μετανοεῖτε˙ ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4, 17). Ἐν ἑκάστη δὲ θεία λειτουργία ἀκούεται θερμὴ πρὸς τὸν Θεὸν δέησις˙ «Τὸν ὑπόλοιπον χρόνον τῆς ζωῆς ἡμῶν ἐν εἰρήνη καὶ μετανοία ἐκτελέσαι παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα». Ἀλλʼ ἐὰν διὰ πᾶσαν ἐποχὴν τοῦ ἔτους τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας καὶ ἐπιστροφῆς εἶνε ἐπίκαιρον, πολὺ περισσότερον εἶνε διὰ τὴν περίοδον τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Κατὰ τὴν περίοδον ταύτην τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους τὸ περὶ μετανοίας κήρυγμα γίνεται ζωηρότερον, προσλαμβάνει τὴν μορφὴν ἐπείγοντος τηλεγραφήματος, ὅπερ πρέπει νὰ μεταδοθῆ τὸ ταχύτερον καὶ νʼ ἀνοιχθῆ ἀμέσως παρὰ τοῦ παραλήπτου πρὸς ἄμεσον ἐνέργειαν. Τὰ ἱερὰ ἀναγνώσματα, οἱ ὕμνοι τοῦ Τριωδίου καὶ μάλιστα ὁ Μέγας Κανών, ὁ ὁποῖος ψάλλεται κατὰ τὴν Πέμπτην τῆς Ε΄ Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, καλοῦν εἰς μετάνοιαν πᾶσαν ψυχήν, λαὸν καὶ κλῆρον, ἵνα ἐν ἐνὶ στόματι εἴπωμεν πρὸς τὸν Θεόν˙ «ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, ἠδικήσαμεν ἐνώπιόν Σου, οὐδὲ συνετηρήσαμεν, οὐδὲ ἐποιήσαμεν, καθὼς ἐνετείλω ἡμῖν. Ἀλλὰ μὴ παραδώης ἡμᾶς εἰς τέλος ὁ τῶν πατέρων Θεός».
Καὶ ὁ κλῆρος λοιπόν, διάκονοι, πρεσβύτεροι καὶ ἐπίσκοποι εἰς μετάνοιαν καλοῦνται.
Καὶ οἱ ἐπίσκοποι; Ἀλλʼ αὐτοί, θὰ εἴπη τις, ἐφʼ ὅσον ἐχειροτονήθησαν ἐπίσκοποι καὶ ἀνῆλθον εἰς τὰς ὑψηλὰς βαθμῖδας τοῦ ἐπισκοπικοῦ θρόνου καὶ ἐκεῖθεν ὡς ἀπὸ σκοπιᾶς οὐρανίου ἐπισκοποῦν κλῆρον καὶ λαόν, θὰ ἔπρεπε νὰ μὴ ζοῦν ὡς οἱ κοινοὶ θνητοί, νὰ μὴ ὑποπίπτουν εἰς σφάλματα, ἀλλὰ νὰ κρίνουν ὀρθῶς, νὰ ἐνεργοῦν δικαίως καὶ ἐν γένει νὰ πολιτεύωνται ὡς ἐπίγειοι ἄγγελοι. Ναί, ὡς ἐπίγειοι ἄγγελοι. Διότι ἀγγέλους δὲν ὀνομάζει ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Ἰωάννου τοὺς ἐπισκόπους τῶν ἑπτὰ Ἐκκλησιῶν τῆς Μ. Ἀσίας; Πῶς λοιπὸν νὰ εἴπωμεν ὅτι οἱ ἐπίγειοι οὗτοι ἄγγελοι ἔχουν ἀνάγκην μετανοίας; Αὐτοὶ μόνον πρὸς τοὺς ἄλλους πρέπει νὰ κηρύττουν μετάνοιαν!
Καὶ ὅμως! Ἐφʼ ὅσον καὶ οἱ ἐπίσκοποι «σάρκα φοροῦσι καὶ τὸν κόσμον οἰκοῦσιν», ὑπόκεινται εἰς πτώσεις. Ἡ δὲ πτῶσις αὐτῶν καὶ εἰς ἐλάχιστον ἀκόμη παράπτωμα ἔχει τεράστιον ἀντίκτυπον εἰς ὅλον τὸ ποίμνιον καὶ γίνεται αἰτία σκανδαλισμοῦ πολλῶν ἀστηρίκτων ψυχῶν, αἱ ὁποῖαι θέλουν νὰ βλέπουν τὸν ἐπίσκοπον ἀνώτερων ἀδυναμιῶν, ἄπτωτον. Συνεπῶς ἡ ἁμαρτία τοῦ ἐπισκόπου καὶ λόγω θέσεως καὶ λόγω γνώσεως καὶ λόγω σκανδαλισμοῦ ποὺ προκαλεῖ, εἶνε πολὺ βαρυτέρα τῆς ἁμαρτίας ἑνὸς λαϊκοῦ, καὶ ὁ ποιῶν ταύτην ἐπίσκοπος ἔχει ἀνάγκην μεγαλυτέρας μετανοίας. Καὶ ἀλλοίμονον εἰς αὐτόν, ἐὰν διʼ ἑκάστην πτῶσίν του δὲν χύνει πικρὰ τῆς μετανοίας δάκρυα.
Ἀπόδειξις περὶ τοῦ ὅτι καὶ ὁ ἐπίσκοπος ἔχει ἀνάγκην μετανοίας ἕστω τὸ θεόπνευστον βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως. Αὐτὸ ὅπερ, ὡς ἀνωτέρω εἴδομεν, ὀνομάζει τὸν ἐπίσκοπον ἄγγελον, αὐτὸ πάλιν καλεὶ τὸν «ἄγγελον» εἰς μετάνοιαν. Εἰς τέσσαρας ἐκ τῶν ἑπτὰ ἐπισκόπων παραγγέλει διʼ ὠρισμένας παρεκτροπὰς καὶ παραλείψεις τῶν καθηκόντων των νὰ μετανοήσουν. Μάλιστα ἕνα ἐξ αὐτῶν, τὸν ἐπίσκοπον τῆς Ἐκκλησίας Ἐφέσου, ἀπειλεῖ ὅτι, ἐὰν δὲν μετανοήση θὰ τιμωρήση διὰ τιμωρίας ὡς εἶνε ἡ μετακίνησις τῆς λυχνίας του ἐκ τοῦ τόπου αὐτῆς, μετακίνησις δὲ τῆς λυχνίας πρέπει νὰ θεωρῆται ἡ ἐκ τοῦ θρόνου ἀπομάκρυνσις τοῦ ἀμετανοήτου ἐπισκόπου καὶ ἡ ἀντικατάστασις αὐτοῦ διʼ ἄλλου προσώπου, ἱκανοῦ νὰ λαμπρύνη τὴν Ἐκκλησίαν διὰ διδασκαλίας καὶ ἐργων, τὰ ὁποῖα θʼ ἀκτινοβολοῦν τὸ θεῖον φῶς τοῦ Λυτρωτοῦ.
Καὶ μόνον ἡ ἀνωτέρω μαρτυρία τῆς Ἁγ. Γραφῆς εἶνε ἀρκετὴ νʼ ἀποδείξη ὅτι οἱ ἐπίσκοποι δὲν ἐξαιροῦνται τῆς ἀνάγκης μετανοίας. Προχωροῦμεν περισσότερον˙ Ὅπως διʼ ὅλας τὰς ἀρετάς, αἱ ὁποῖαι πρέπει νὰ κοσμοῦν ὁλόκληρον καὶ λαόν, ὑπόδειγμα πρέπει νὰ εἶνε ὁ ἐπίσκοπος, οὕτω καὶ μετανοίας ὑπόδειγμα πρέπει ἐπίσης νὰ γίνεται ὁ ἐπίσκοπος. Αὐτὸς περισσότερον ὅλων πρέπει νὰ ἔχη ἐν ἑαυτῶ ἀνεπτυγμένον τὸ ἠθικὸν αἰσθητήριον, ὥστε καὶ διὰ τὸ ἐλάχιστον παράπτωμα, τὸ ὁποῖον ὁ κοσμικὸς ἀντιπαρέρχεται ἀδιαφόρως, αὐτὸς νὰ αἰσθάνεται νυγμοὺς μετανοίας καὶ νὰ ζητῆ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Πρῶτος εἰς μετάνοιαν ὁ ἐπίσκοπος. Καὶ ἐὰν μὲ τὸ παράπτωμά του εἶνε ἄδικος συμπεριφορὰ ἀπέναντι τοῦ ποιμνίου του, ὀφείλει νʼ ἀναγνωρίζη τὸ σφάλμα του καὶ νὰ ζητῆ συγνώμην παρὰ τοῦ ποιμνίου του, διὰ νὰ ἐπανέλθη ὁμαλότης εἰς τὰς σχέσεις ποιμένος καὶ ποιμνίου. Ἐὰν δὲ τὸ παράπτωμα εἶνε ἐξ ἐκείνων τῶν ἁμαρτημάτων, τὰ ὁποῖα λόγω τῆς φύσεώς των σκανδαλίζουν βαθύτατα τὰς συνειδήσεις τῶν πιστῶν, ὁ ἐπίσκοπος, συνειδὼς ἑαυτῶ ἐνοχήν, ὀφείλει νʼ ἀποσυρθῆ ἐκ τοῦ θρόνου, ὡς μὴ δυνάμενος πλέον νʼ ἀρχιερατεύη.
Θεωρητικῶς ταῦτα, θὰ εἴπη τις, εἶνε ὀρθὰ ἐξ ἐπόψεως Κανονικῆς. Ἀλλʼ ἐν τῆ πράξει ἐφαρμόζονται; Ὁ ἐγωισμός, ὅστις ὡς ἐπὶ τῶ πλεῖστον εἰς τεράστιον πολύποδα ἀναπτύσσεται καὶ γιγαντοῦται ἐν ταῖς καρδίαις ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι κατέχουν τὸ ὕψιστον τῆς ἀρχιερωσύνης ἀξίωμα, ἀφήνει τοὺς ταλαιπώρους ἀνθρωπους νʼ ἀναγνωρίσουν τὰ σφάλματα καὶ τʼ ἁμαρτήματά των; Ἡ εὐαγγελικὴ ἱστορία ἀναφέρει μὲν παραδείγματα μετανοίας λαϊκῶν ἀνθρώπων, ὡς τοῦ τελώνου, τῆς πόρνης, τοῦ ληστοῦ καὶ τῶν τόσων ἅλλων ἁμαρτωλῶν, ἀλλὰ δὲν μᾶς ἀναφέρει ὅτι μετενόησαν οἱ ἀρχιερεῖς, ὡς ὁ Ἄννας καὶ Καϊάφας, οἱ ὁποῖοι ἐπρωτοστάτησαν εἰς τὸ ἔγκλημα τῆς συλλήψεως καὶ καταδίκης τοῦ Ἰησοῦ… Οὗτοι ἀπέθανον ἀμετανόητοι. Καὶ τὰ μέγαρα αὐτῶν κατὰ τὴν ἐκπόρθησιν τῆς ἱερᾶς πόλεως ὑπὸ τῶν στρατευμάτων τοῦ Τίτου ἐπυρπολήθησαν καὶ ἀνεσκάφησαν ἐκ θεμελίων.
Ἐν τῆ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ἔχομεν βεβαίως παραδείγματα μετανοίας ἀρχιερέων, ἀλλʼ ὀλίγα, καὶ ταῦτα ἐκ τῶν παρελθόντων αἰώνων. Ἀλλὰ ταῦτα, ὅσον ὀλίγα καὶ ἐὰν εἶνε, εἶνε ἱκανὰ διὰ νὰ διδάξουν κλῆρον καὶ λαὸν περὶ τῆς ἀνάγκης τῆς μετανοίας, καὶ μάλιστα τοὺς συγχρόνους ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι εἰς τὰ παραδείγματα μετανοίας, τὰ ὁποῖα θʼ ἀναφέρωμεν κατωτέρω, ὡς εἰς λαμπροὺς καθρέπτας δύνανται νὰ ἐγκατοπτρισθοῦν καὶ νὰ μιμηθοῦν αὐτά.
Ἐπίσκοποι εἰλικρινῶς μετανοοῦντες…

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ