Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2403

Τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
Τρίτη 24 Αὐγούστου 2021
Tου Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστινο

Σεβας στο σταυρο

«Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, βοήθει μοι»

Συγκινοῦμαι, ἀγαπητοί μου, ποὺ μὲ ἀξιώνει σήμερα ὁ Θεὸς γιὰ μία ἀκόμη φορὰ νὰ μιλή­σω γιὰ τὸν ἱερομάρτυρα καὶ ἐθνομάρτυρα ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ τιμώντας τὴ μνήμη του.
Ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ἔχει διαδοθῆ ἐν­τὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. Σὲ πολλὰ σημεῖα τῆς πατρίδος μας, ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, ὅπου μὲ ἀ­ξίωσε ὁ Κύριος νὰ ὑπηρετήσω ἐπὶ δεκαεπτὰ χρό­νια ὡς ἱεροκήρυξ, μέχρι τὶς ἐπαρχίες, ἔ­χουν ἀ­νεγερθῆ ναοί του. Καὶ στὴ μητρόπολι Φλωρί­νης ὑπάρχει τώρα ναὸς τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ, σὲ μικρὸ λόφο ἔξω ἀπὸ τὸ χωριὸ Σιταριά· δίπλα μάλιστα στὸ ναὸ αὐτὸν ἔχουμε στήσει καὶ ἕνα μεγάλο σταυρό, ὁ ὁ­ποῖος στὴ βάσι του ἔ­χει ἄμβωνα, γιὰ ν᾽ ἀκούγεται ἀπὸ ἐκεῖ κατὰ τὴν πανήγυρι τοῦ ἁγίου τὸ κήρυγμα τοῦ θείου λό­γου. Μὲ συγκίνησι ἐπίσης ἀναφέρω, ὅτι μὲ ἀ­ξίωσε ὁ Θεὸς νὰ εἶμαι ὁ πρῶτος ποὺ ἀνέβηκε καὶ κή­ρυξε ἀπὸ τὸν ἄμβωνα αὐτόν.
Ἐάν, ἀγαπητοί μου, μὲ ῥωτήσῃ κανείς, γιατί στήσατε ἐκεῖ αὐτὸ τὸ σταυρό, θ᾽ ἀπαν­τήσω τὰ ἑξῆς ἀντὶ ἄλλου κηρύγματος σήμερα.

* * *

Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἀγαποῦσε, ὄχι ἁπλῶς ἀ­γαποῦσε ἀλλὰ σεβόταν, ὄχι ἁπλῶς σεβόταν ἀλλὰ τιμοῦσε καὶ προσκυνοῦσε τὸν τίμιο σταυ­ρό. Γιὰ τὸν ἅ­γιο Κοσμᾶ μπορεῖ κανεὶς νὰ πῇ ὅ­τι αὐ­τὸς ὁ ἅγιος ζοῦσε ἰδιαιτέρως ἐκεῖνο ποὺ ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας· «Τὸν σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁ­γίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν» (ἀντὶ τρισαγίου ἦχ. β΄).
Ἀποδείξεις –μὲ ἔργα καὶ μὲ λόγια– τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ σεβασμοῦ, ποὺ ἔτρεφε ὁ ἅγιος στὸν τίμιο σταυρό, ἔχουμε ὄχι μία ἀλλὰ πολλές.
⃝ Μὲ ἔργα πρῶτον. Μοίραζε μικρὰ σταυρουδάκια καὶ παρακινοῦσε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ κατασκευάζουν σταυροὺς καὶ κομποσχοίνια.
Ἔστηνε σταυρούς σὲ κάθε μέρος. Ὅπου πή­γαινε, μαζευόταν πολὺς κόσμος καὶ δὲν χω­ροῦ­σαν μέσα σὲ ἐκκλησί­ες. Ὥριζε λοιπὸν καὶ σὲ ἕνα κατάλληλο σημεῖο ἔ­φτειαχναν ἕνα μεγάλο σταυρό. Στὴ ῥίζα τοῦ σταυροῦ ἔβαζε ἕ­να σκαμνὶ ποὺ χρησίμευε ὡς πρόχειρος ἄμ­βωνας (λυόμενος, ποὺ τὸν ἔπαιρ­νε μαζί του)· τὸ σκαμνὶ αὐτὸ ἦταν δῶρο τοῦ Τούρκου πα­σᾶ ποὺ σεβόταν τὸν ἅγιο. Ἀνέβαινε στὸ σκαμνὶ κι ἀπὸ ᾽κεῖ, κάτω ἀπ᾽ τὸ σταυρό, κήρυτ­τε. Τέτοιους σταυροὺς ἔ­στη­­σε ὄχι μόνο στὴν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ πιὸ πέρα ἀκόμα· κήρυξε καὶ στὸ Μοναστήρι καὶ ἀλλοῦ· μπορεῖ νὰ ὀνομασθῇ ἱεροκήρυκας τῶν Βαλκανίων· τιμᾶται καὶ στὴ Σερβία καὶ στὴ Βουλγαρία.
Οἱ σταυροὶ ποὺ ἔστηνε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἔ­με­ναν ἐκεῖ μετὰ τὴν ἀναχώρησί του καὶ πολλὲς φορὲς ἔκαναν θαύματα. Ἔστησε ἕνα σταυ­ρὸ στὴν Κεφαλονιά· κι ὅταν ἔφυγε, ἡ γῆ στὸ σημεῖο ἐκεῖνο ἄνοιξε καὶ ἀνέβλυσε νερὸ δροσε­ρό, ἀπ᾽ τὸ ὁποῖο ἀσθενεῖς ποὺ πῆραν θεραπεύθηκαν. Μὲ ἕναν ἄλλο σταυρὸ ποὺ ἔ­στη­σε στὴν Καρδίτσα, ἔξω ἀπὸ ἕνα μικρὸ χωριό, συν­έβη τὸ ἑξῆς. Ἕνας μπέης, φανατικὸς μου­σουλμᾶ­νος, ποὺ περνοῦσε ἀπὸ ᾽κεῖ, σταμάτησε, κατέ­βηκε ἀπ᾽ τὸ ἄλογο καὶ μ᾽ ἕνα τσεκούρι κομμά­τιασε τὸ σταυρὸ σὲ σανίδια. Τὰ φόρωσε στὸ ζῷο, πῆγε στὸ κονάκι του καὶ τὰ ἔκανε κρεβά­τι νὰ κοιμᾶται. Ξάπλωσε τὴ νύ­χτα, μὰ ποῦ νὰ κοιμηθῇ! Ἔγινε σεισμός, ἔ­τρεμε ὁλόκληρο τὸ σπίτι· τρόμαξε καὶ φώναζε Ἀλ­λὰχ Ἀλλάχ!… Κατάλαβε ὅτι τὸν τιμωροῦ­σε ὁ Θεὸς γι᾽ αὐτὸ ποὺ ἔκανε. Τὸ πρωὶ σηκώ­θηκε, φόρτωσε στὸ ἄ­λογο τὰ σανίδια πῆγε στὸ μέρος ἀπ᾽ ὅπου τὰ πῆρε καὶ τὰ συναρμολόγησε· ­ἔ­βαλε τὸ σταυρὸ ἐκεῖ ποὺ ἦταν, ἄναψε ὁ ἴ­διος μιὰ καντήλα γιὰ νὰ καίῃ πάντοτε, κι ὅταν περνοῦσε ἀπὸ ᾽κεῖ προσκυνοῦσε τὸ σταυρό.
Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καὶ στὸ Μπεράτι, στὴν Ἀλ­βανία, ἔστησε σταυρό. Αὐτὸς ἦταν ὁ τελευταῖος σταυρός. Γιατὶ ἐκεῖ τὸν πῆραν οἱ Τοῦρ­κοι ἕνα πρωί, προτοῦ νὰ βγῇ ὁ ἥλιος, καὶ τὸν κρέμασαν, κοντὰ στὸν Ἀῷο ποταμό.
Προτοῦ μάλιστα νὰ τοῦ περάσουν τὴ θηλειὰ στὸ λαιμὸ εὐλόγησε σταυροειδῶς τὸν κό­σμο, στὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος.
⃝ Ἀγαποῦσε τὸ σταυρό, καὶ γι᾽ αὐτὸ μιλοῦσε γιὰ τὸ σταυρό. Αὐτὸ δείχνουν οἱ Διδαχές του.
Ὁ σταυρός, ἔλεγε, «ἁγιάζει ὅλα τὰ θεῖα καὶ ἅγια τῶν ἐκκλησιῶν» (βλ. ἡμέτ. βιβλίο, διδ. Η΄, σ. 262). Εἶνε ἡ σημαία τοῦ Χριστοῦ, τὸ φωτεινὸ ὅπλο τοῦ Χρι­­στιανοῦ, τὸ δίστομο σπαθί, ἡ πανίσχυρη δύναμις. «Δὲν ζυγώ­νουν σιμὰ οἱ δαίμονες νὰ παρακινοῦν τοὺς ἀν­­θρώπους διὰ νὰ κάμωσιν ἁμαρτήματα» (ἔ.ἀ. διδ. Η΄, σ. 263).
Ὅλοι «οἱ ἅγιοι μὲ τὸν σταυρὸν καὶ μὲ τὸ “Κύ­ριε Ἰησοῦ Χριστέ…” ἐπῆγαν εἰς τὸν παράδεισον» (ἔ.ἀ. διδ. Η΄, σ. 261). «Μὲ τὸν σταυρὸν καὶ μὲ τὸ “Κύ­ριε Ἰησοῦ Χριστέ…” οἱ ἀπόστολοι ἀναστοῦ­σαν νεκροὺς καὶ ἰάτρευαν πᾶσαν ἀσθένειαν· μὲ τὸν σταυρὸν καὶ μὲ τὸ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ…” ἀποστομώνει ὁ ἄνθρωπος κάθε αἱρετι­κόν· μὲ τὸν σταυρὸν καὶ μὲ τὸ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ…” ἁγιάζει ὁ ἄνθρωπος καὶ πηγαίνει εἰς τὸν παράδεισον, νὰ χαίρεται καὶ νὰ εὐφραίνεται ὡσ­ὰν οἱ ἄγγελοι» (ἔ.ἀ.).
«Μᾶς ἔδωκε (ὁ Θεὸς) τὰ χέρια νὰ κάμνωμεν τὸν σταυρόν μας, καὶ ὄχι νὰ πιάνωμεν τὸ τουφέκι καὶ νὰ σκοτώνωμεν τὸν ἀδελφόν μας καὶ νὰ τὸν κλέπτωμεν καὶ νὰ τὸν κατατρέχωμεν καὶ νὰ τὸν θανατώνωμεν καὶ νὰ τὸν ὀνειδίζωμεν» (ἔ.ἀ. διδ. Ε΄, σ. 204).
«Ὅπου κινήσῃ νὰ πηγαίνῃ ὁ ἄνθρωπος, πρῶτον νὰ κάμῃ τὸν σταυρὸν καὶ νὰ λέγῃ τὸ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ…”· ἢ εἰς τὸ παζάρι κινᾷς ἢ εἰς τὸ χωράφι ἢ εἰς τὸ ἀμπέλι, ἢ ὅταν φάγῃς ψωμὶ ἢ ὅταν πίνῃς κρασὶ ἢ νερὸν ἢ ὀπωρικόν, ἢ ὅταν κοιμηθῇς· νὰ προσκυνήσῃς τὸν Θεόν, νὰ σταυρώνῃς τὸ σῶμα σου, καὶ ὕστερον νὰ πλαγιάσῃς· νὰ κοιμηθῇς, καὶ θέλεις σηκωθῆ τὸ πρωὶ γερὸς καὶ χαρούμενος» (ἔ.ἀ. διδ. Η΄, σ. 263).
«Οἱ Χριστιανοὶ ἔχουν τὸν σταυρὸν καὶ σταυ­ρώ­νουν τὸ πικρὸν καὶ γίνεται γλυκόν» (ἔ.ἀ. διδ. ΣΤ΄, σ. 213).
«Νά ᾽χετε τὸ σταυρὸ στὸ μέτωπο, γιὰ νὰ σᾶς γνωρίσουν ὅτι εἶσθε Χριστιανοί» (ἔ.ἀ. πρ 109, σ. 316).
Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς δίδασκε, ὅτι πρέπει νὰ γίνεται κανονικὰ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Μὲ ἑ­νωμένα τὰ τρία δάκτυλά σου (ἁγία Τριάς, ἐ­λέησον τὸν κόσμον) πρῶτα ψηλὰ στὸ κούτελο, με­τὰ κάτω στὴν κοιλιά (γιατὶ ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὸν οὐρανὸ χαμήλωσε, ἦρθε στὴ γῆ, πῆρε σάρ­κα ἀπὸ τὴν Παναγία καὶ ἔγινε ἄνθρωπος), ἔ­πειτα στοὺς ὤμους δεξιὰ καὶ τέλος ἀριστερά (Χριστέ, σ᾽ εὐχαριστῶ. Βάλε με στὰ δεξιά σου μὲ τὸ λῃστὴ ποὺ εἶπε «Μνήσθητί μου, Κύ­ριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42), καὶ μὴ μὲ βάλῃς στ᾽ ἀριστερὰ στὴν κόλασι. Αὐτὸς ὁ σταυρός, ὅταν ἔχῃς τὰ χέρια καθαρὰ καὶ τὴν καρδιὰ καθαρή, εἶσαι τίμιος καὶ τηρῇς τὶς ἐν­τολὲς τοῦ Θεοῦ, κάνει θαύματα.
Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἀνέφερε καὶ θαύματα τῆς δυνάμεως τοῦ σταυροῦ. Ἦταν, ἔλεγε, στὴν Ἀ­λεξάνδρεια ἕνας πατριάρχης, ποὺ τὸν ἔλεγαν Ἰωακείμ, ἀγαπητὸς στὸ βασιλιᾶ. Ἀλλὰ ἕνας ῾Εβραῖος βεζίρης τὸν διέβαλε. Πῆγε στὸ παλά­τι καὶ λέει· Ἐσύ, βασιλιᾶ, θεωρεῖς τὸν πατρι­άρχη ἅγιο; ἂν εἶνε ἅγιος, πρέπει νὰ κάνῃ θαῦμα· κάλεσέ τον νὰ μιλήσουμε. Καὶ τὸν καλοῦν. Τοῦ λέει ὁ Ἑ­βραῖ­ος· Στὸ Εὐαγγέλιο μέσα λέει ὅτι, ὅποιος πιστεύει στὸ Χριστό, αὐτὸς μετακι­νεῖ καὶ βουνά. Πρόσταξε λοιπὸν κ᾽ ἐσὺ νὰ σηκω­θῇ ἐ­κεῖνο τὸ βουνό, καὶ θὰ πιστέψω. Τότε ὁ Ἰ­ωακείμ, ἀφοῦ προσευχήθηκε τρεῖς ἡμέρες, πιά­νει καὶ θυμιάζει τὸ βουνό, κάνει τὸ σταυρό του τρεῖς φορὲς ἐπικαλούμενος τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, καὶ μετὰ λέει· Σὲ προσ­τάζω, βουνό, νὰ σηκωθῇς… Καὶ τότε τὸ βουνὸ ση­κώθηκε, σχίστηκε σὲ τρία εἰς τύπον τῆς ἁ­γίας Τριάδος, καὶ ἄρχισε νὰ πλησιάζῃ! Τρόμαξε ὁ Ἑ­βραῖος ὅτι θὰ τοὺς πλακώσῃ τὸ βουνό, παρακάλεσαν τὸν πατριάρχη, καὶ μὲ τὴ δέησί του τὸ βουνὸ σταμάτησε ἕξι μίλια μακριά.
Αὐτὸ εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ θαύματα τοῦ τιμίου σταυροῦ. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ πολλὰ ἄλλα.

* * *

Ὅταν, ἀγαπητοί μου, λέμε σταυρὸ δὲν ἐν­νοοῦμε ἁπλῶς τὰ δύο ξύλα του. Ἐννοοῦμε τὴν πίστι στὴ θυσία τοῦ Ἐσταυρωμένου. Σταυρὸς ἴσον θυσία, ὑπακοή, ἀγώνας, αὐταπάρνησι, ἀ­γάπη στὸ Θεὸ καὶ τὸν πλησίον μας, ἀλήθεια.
Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς προβάλλοντας τὸ σταυρὸ ἐνίσχυε τοὺς σκλαβωμένους Χριστιανούς, ποὺ ἐσταυρώνοντο καθημερινῶς. Οἱ Τοῦρκοι κατακτηταὶ τοὺς βασάνιζαν· ἔπαιρναν τὰ παιδιά τους καὶ τὰ ἔκαναν γενιτσάρους, ἔπαιρναν τὸ βιός τους, τοὺς φο­ρολογοῦσαν βαρειά, τοὺς χτυποῦσαν, τοὺς θανάτωναν. Γι᾽ αὐτὸ ἔστηνε σταυρό, γιὰ νὰ ἔχουν παρηγορία. Τίποτε ἄλ­λο δὲν παρηγορεῖ τὸν ἄνθρωπο παρὰ μόνο ὁ σταυρός. Ὅταν εἶσαι πικραμένος, στρέψε τὸ βλέμμα σου στὸ σταυρὸ καὶ προσευχήσου· «Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, βοήθει μοι».
Ὑψώσαμε κ᾽ ἐμεῖς σὲ διάφορα σημεῖα τῆς μητροπόλεως Φλωρίνης σταυροὺς εἰς μνήμην τῶν πεσόντων ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος, γιὰ νὰ διαλαλῆται τὸ «Ἐν τούτῳ νίκα».
Εἴθε ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ νὰ μᾶς ἐλεῇ καὶ νὰ μᾶς σώζῃ ἀπὸ παντὸς κακοῦ· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κοσμᾶ Σιταριᾶς – Φλωρίνης τὴν 23-8-1971 ἑσπέρας μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 17-7-2021.