ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ

«Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν» (Ἰω. 1,3)

ΔΙΣΤΑΖΩ, ἀγαπητοί μου, νὰ μιλήσω τώρα στὴν θεία λειτουργία τοῦ Πάσχα. Διστάζω, πρῶτον διότι ἡ ὥρα εἶνε περασμένη καὶ ὅλοι κουρασμένοι, δεύτερον διότι ἀπόψε ἀκούγεται ὁ βασιλεὺς τῶν ἱεροκηρύκων ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος σὲ μία θαυμάσια ὁμιλία του, καὶ τρίτον διότι τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο εἶνε φιλοσοφικό, ὀντολογικό, μεταφυσικό, θεολογικό, καὶ ὁμολογῶ ὅτι εἶνε δύσκολο κανεὶς σὲ λίγα λεπτὰ νὰ τὸ ἑρμηνεύσῃ. Ἐπιτρέψτε μου ἐν τούτοις νὰ πῶ λίγες λέξεις.
Ὁ Ναπολέων εἶχε πεῖ· Δύο κανόνια ὑπάρχουν στὸν κόσμο· τὸ ἕνα εἶνε τὸ δικό μου, μὲ τὸ ὁποῖο κυριάρχησα στὴν Εὐρώπη. Θὰ ἔρθῃ ὅμως ἡ ὥρα ποὺ τὸ δικό μου κανόνι θὰ σιγήσῃ, ἐνῷ τὸ ἄλλο κανόνι πάντοτε θὰ θριαμβεύῃ· καὶ τὸ κανόνι αὐτὸ εἶνε τὸ Εὐαγγέλιο. Αὐτὰ εἶπε εὔστοχα ὁ Ναπολέων. Καὶ κάποιος θεολόγος συμπληρώνοντας εἶπε, ὅτι τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο εἶνε ἕνα εἶδος τοπομαχικοῦ, κανόνι δηλαδὴ μεγάλης ἰσχύος, ποὺ μὲ τὰ βλήματά του κονιορτοποιεῖ τὰ ὀχυρώματα τῶν ἀντιπάλων, καταλύει τὴν πλάνη ποὺ ἐπικρατεῖ στὸν ἐγκέφαλο πολλῶν γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δίνει ἀπάντησι στὸ ἐρώτημα τῶν αἰώνων τί εἶνε ὁ Χριστός;

* * *

Τί εἶνε λοιπὸν ὁ Χριστός; Χίλιες – δυὸ γνῶμες ἀκούγονται. Ὁ ἕνας λέει εἶνε φιλόσοφος, ὁ ἄλλος λέει κοινωνιολόγος, ὁ ἄλλος λέει ἐπαναστάτης, ὁ ἄλλος λέει ποιητής, καὶ ἄλλοι διάφορα ἄλλα. Τὴ σωστὴ ἀπάντησι δίνει τὸ εὐαγγέλιο αὐτὸ καὶ λέει· ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός (Ἰω. 1,1). Τὸ πιστεύεις; εἶσαι Χριστιανός· δὲν τὸ πιστεύεις; δὲν εἶσαι, ἀνήκεις ἴσως σὲ μία θεωρία φιλοσοφικὴ ἢ ἄλλη ἀλλὰ Χριστιανὸς δὲν εἶσαι.
Θεὸς λοιπὸν εἶνε ὁ Χριστός, ὄχι ἁπλὸς ἄνθρωπος μόνο· εἶνε ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος, ὁ ἐσταυρωμένος καὶ Θεός. Γι᾽ αὐτὸν ἀκοῦμε ἐδῶ, ὅτι δὲν ὑπῆρξε χρόνος ποὺ νὰ μὴν ὑπάρχῃ ὁ Υἱὸς καί Λόγος τοῦ Θεοῦ.
Ὑπῆρχε ἐποχὴ ποὺ δὲν ὑπῆρχε ὁ ἄνθρωπος ―αὐτὸ καὶ ἡ ἐπιστήμη τὸ παραδέχεται―, ἀλλὰ δὲν ὑπῆρχε ἐποχὴ ποὺ νὰ μὴν ὑπάρχῃ ὁ Χριστός, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Τριαδικῆς μιᾶς Θεότητος. Ἁγία Τριάς, Πατὴρ Υἱὸς καὶ ἅγιο Πνεῦμα· ἅμα Πατήρ, ἅμα Υἱός, ἅμα ἅγιο Πνεῦμα. Τρεῖς ἥλιοι σὲ ἕναν ἥλιο, τρισήλιος Θεότης. Παναγία Τριάς, ἐλέησον τὸν κόσμον σου. Ἐν συνεχείᾳ τὸ εὐαγγέλιο λέει, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος, εἶνε ἐκεῖνος διὰ τοῦ ὁποίου ἔγιναν τὰ πάντα, ὅλα τὰ ὄντα, ὅλα ὅσα βλέπουμε καὶ δὲ βλέπουμε. «Πάντα», λέει, «δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν» (ἔ.ἀ. 1,3). Αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ ἀναλύσουμε. Ὁ θεόπνευστος λόγος ἀναφέρεται ἐδῶ στὴν ὀντολογία τοῦ κόσμου, στὴ δημιουργία δηλαδὴ τῶν ὄντων. Ἕνα ἀπὸ τὰ δέκα μεγαλύτερα πνεύματα τῆς ἀνθρωπότητος, ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖ-
νος ―τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα φέρω ἀναξίως―, λέει, ὅτι τὰ ὁρατὰ ὄντα, τὰ ἐξεταζόμενα εἴτε μὲ τὸ τηλεσκόπιο εἴτε μὲ τὸ μικροσκόπιο, ὑπάγονται στὶς ἑξῆς τέσσερις κατηγορίες.
⃝ Στὴν πρώτη ἀνήκουν ἐκεῖνα ποὺ ἔχουν τὸ «εἶναι»,εἶναι», τὴν ὕπαρξι δηλαδή. Ποιά εἶνε αὐτά· εἶνε τὸ χῶμα τῆς γῆς, τὸ νερό, οἱ πέτρες, τὰ βουνά, τὰ εὐτελῆ καὶ τὰ πολύτιμα μέταλλα, τὰ ὀρυκτά, ἀλλὰ καὶ τὰ οὐράνια σώματα, οἱ ἀστέρες καὶ οἱ γαλαξίες. Ὅλα αὐ-
τὰ ὑπάρχουν, ἔχουν ἁπλῶς τὸ «εἶναι».

_  Στὴν δευτέρα κατηγορία ὑπάγονται τὰ ὄντα ποὺ ἔχουν καὶ κάτι ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ τὸ «εἶναι»· ἔχουν τὸ «αὐξάνειν». Ποιά εἶνε αὐτά; Εἶνε τὰ φυτὰ καὶ τὰ δέντρα. Αὐτὰ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ὕπαρξι ἔχουν καὶ τὴν αὔξησι. Ἀπὸ ποῦ ἀρχίζει ἕνα δέντρο· ἀπὸ ἕνα μικρὸ σπόρο. Αὐτὸς πέφτει μέσα στὴ γῆ καὶ ἀνοίγει, τρέφεται, καὶ ἀρχίζει νὰ αὐξάνῃ· βλαστάνει, μεγαλώνει, ἀναπτύσσεται καὶ γίνεται ἕνα τεράστιο δένδρο. Ὁ ποιητὴς τῶν ὄντων
«Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν» (Ἰω. 1,3)

⃝ Προχωροῦμε στὴν τρίτη κατηγορία. Τὰ ὄντα τῆς κατηγορίας αὐτῆς κατὰ τὸν ἱερὸ Αὐγουστῖνο ἔχουν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ «εἶναι» καὶ τὸ «αὐξάνειν», καὶ κάτι ἄλλο· ἔχουν τὸ «αἰσθάνεσθαι».
Ποιά εἶνε αὐτά; Εἶνε τὰ ζῷα. Τὸ χαριτωμένο ἀρνάκι λ.χ. ἔχει τὸ «εἶναι», ἔχει τὸ «αὐξάνειν», ἔχει καὶ τὸ «αἰσθάνεσθαι». Πονάει· καὶ πόσο πονάει ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ τὶς μέρες αὐτὲς τὸ σφάζει γιὰ τὸ πασχαλικὸ τραπέζι! Τὰ ζῷα ἔχουν τὸ «αἰσθάνεσθαι». Μερικὰ μάλιστα ἀπὸ αὐτὰ ἔχουν αἰσθήσεις ἰσχυρότερες ἀπὸ ἄλλα ὄντα. Ὁ ἀετὸς λ.χ. ἔχει ὀξυτάτη ὅρασι, μάτι κρύσταλλο· ἔχει τὸ χαρακτηριστικὸ ἀέτειο βλέμμα, μὲ τὸ ὁποῖο ἀτενίζει κατάματα τὸν ἥλιο καὶ διακρίνει ἀπὸ ψηλὰ καὶ τὰ μικρότερα ἀντικείμενα κάτω στὴ γῆ. Τὸ σκυλὶ πάλι ἔχει πολὺ λεπτὴ ὄσφρησι καὶ ἀκοή. Διάβαζα κάπου ὅτι στὸ Λονδῖνο ἡ ἀστυνομία ἔχει εἰδικὰ σκυλιὰ καὶ οἱ ἀστυνομικοὶ εἶνε ἐφωδιασμένοι μὲ μιὰ σφυρίχτρα, ποὺ ὅταν σφυρίζει δὲν τὴν ἀκούει ἄνθρωπος, τὴν ἀκοῦνε μόνο τὰ σκυλιὰ καὶ τρέχουν ἀμέσως κοντὰ στὸν ἀστυφύλακα. Τὸ σκυλὶ ἐπίσης εἶνε τὸ πρῶτο ζῷο ποὺ ἀκούει τὸ σεισμό· ξεπερνάει καὶ τὸν σεισμογράφο.
⃝ Ἐπαναλαμβάνω· τὸ «εἶναι» τὸ ἔχουν οἱ πέτρες· τὸ «εἶναι» καὶ τὸ «αὐξάνειν» τὸ ἔχουν τὰ δέντρα· τὸ «εἶναι», τὸ «αὐξάνειν» καὶ τὸ «αἰσθάνεσθαι» τὸ ἔχουν τὰ ζῷα. Καὶ τώρα φτάνουμε στὴν κορυφὴ τῆς κλίμακος τῶν ὄντων, στὸν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος, δὲν τὸ ἀρνοῦμαι, εἶνε καὶ ὕλη – χῶμα, ἔχει ἑπομένως καὶ αὐτὸς τὸ «εἶναι»· ἔχει ἀκόμα τὸ «αὐξάνειν», ἀφοῦ ἀπὸ ἔμβρυο καὶ μικρὸ παιδάκι γίνεται ὁλόκληρος ἄντρας· ἔχει ἐπίσης καὶ τὸ «αἰσθάνεσθαι», ἀφοῦ καὶ αὐτὸς πονεῖ. Ἀλλὰ δὲν μένει μόνο σ᾽ αὐτά· ἔχει καὶ κάτι ἄλλο. Ποιό εἶνε αὐτό; Εἶνε τὸ «νοεῖν», ὁ νοῦς. Ὤ ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου! Ἂς λένε κι ἂς φωνάζουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατάγεται ἀπὸ τὸν πίθηκο καὶ τὸν ὀραγγοτάγγο· εἶνε μεγάλο λάθος. Ἐκεῖνο ποὺ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὰ ζῷα εἶνε ἡ νόησις. Τρομερὸ πρᾶγμα ὁ νοῦς· μπροστά του τίποτα δὲν εἶνε τὸ κομπιοῦτερ. Μηδέν, παιχνιδάκι εἶνε τὸ κομ-πιοῦτερ μπροστὰ σ᾽ αὐτὸ τὸ ἀσύλληπτο ἐφόδιο ποὺ λέγεται διάνοια τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸ τὸν ξεχωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλλα ὄντα. Μὲ τὴ διάνοια ὁ ἄνθρωπος συλλαμβάνει, σχεδιάζει, ἐφευρίσκει, δημιουργεῖ. Πάρε ἕνα πίθηκο· δέκα χρόνια νὰ τὸν βάλῃς στὸ σχολεῖο, δὲν θὰ μάθῃ τὸ ἀλφάβητο, θὰ γρυλίζῃ μόνο. Ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ μικρὸς μαθητής, γίνεται σοφὸς ἐπιστήμων καὶ ἐφευρέτης. Εἶνε ἐπιδεκτικὸς προόδου χάρις στὴ διάνοιά του.
Τέσσερις λοιπὸν κατηγορίες ὄντων· πρώτη τὸ «εἶναι», δευτέρα τὸ «εἶναι» καὶ τὸ «αὐξάνειν», τρίτη τὸ «εἶναι» τὸ «αὐξάνειν» καὶ τὸ «αἰσθάνεσθαι», καὶ τετάρτη τὸ «νοεῖν». Καὶ τελειώσαμε ἆραγε τὴν κλίμακα τῶν ὄντων; Λάθος. Διότι δὲν ὑπάρχουν μόνο τὰ ὁρατά· ὑπάρχουν καὶ τὰ ἀόρατα. Τὰ ὁρατὰ εἶνε λίγα· τὰ πολλὰ καὶ ἀμέτρητα εἶνε τὰ ἀόρατα. Πέρα τῶν ὁρατῶν ὑπάρχει ὁ ἀόρατος κόσμος, ποὺ εἶνε ἄπειρος καὶ θαυμαστός. Σ᾽ αὐτὸν ὑπάρχουν τὰ ἄυλα πνεύματα, οἱ οὐράνιες δυνάμεις, οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι, οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὴ γῆ, ἀλλὰ καὶ ὁ διάβολος μὲ τοὺς δαίμονες ποὺ ἐξέπεσαν αὐτοβούλως ἀπὸ τὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο δημιουργήθηκαν.

* * *

Αὐτὴ εἶνε, ἀγαπητοί μου, ἡ πυραμίδα ὅλων τῶν ὄντων, «ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων» (Σύμβ. πίστ. 1), καὶ στὴν κορυφή της εἶνε ὁ Δημιουργός, ὁ ἐν Τριάδι Θεός. Ὅπως θεολογοῦν οἱ πατέρες καὶ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Πατὴρ διὰ τοῦ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ τὰ πάντα ποιεῖ. Καὶ τὸ δόγμα – ἡ ἀλήθεια αὐτὴ τῆς πίστεώς μας στηρίζεται στὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο ποὺ λέει γιὰ τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Πατρός· «Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν». Ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ χαμήλωσε καὶ ἦρθε στὴ γῆ καὶ ἐνανθρώπησε καὶ σταυρώθηκε καὶ ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν καὶ σήμερα πανηγυρίζουμε τὴν ἀνάστασί του, εἶνε ἐκεῖνος ὁ «δι᾽ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο» (ἔ.ἀ. 2).
«Πάντα», ὅλα, ἀπὸ τὰ μικρότερα μέχρι τὰ μεγαλύτερα, ἔγιναν διὰ τοῦ Χριστοῦ· ἀπὸ τὸ χορταράκι ποὺ πατοῦμε μέχρι τὰ πελώρια δέντρα, ἀπὸ τὸ ζῳύφιο μέχρι τὸν ἐλέφαντα, καὶ ἀπὸ τὸ ἄτομο μέχρι τὶς σφαῖρες καὶ τοὺς γαλαξίες ποὺ στροβιλίζονται στὸ ἄπειρο. Τὸ πιστεύεις αὐτό; εἶσαι Χριστιανός· δὲν τὸ πιστεύεις; δικαίωμά σου. Δὲν ἔχει ἀνάγκη ὁ Χριστὸς καὶ Ἐκκλησία ἀπὸ ὀπαδούς. Εἶμαι ὑπὲρ μιᾶς ποιοτικῆς καὶ ὄχι ποσοτικῆς ἐκκλησίας. Ὅσο ἀξίζει ἕνας ποὺ πιστεύει, δὲν ἀξίζουν χιλιάδες ἀπίστων. Καὶ ὅποιος πιστεύει δὲν λέει «Ἐγὼ ἔχω τὴ γνώμη μου». Ποιά «γνώμη σου», κύριε; Ἐδῶ εἶπε καὶ ἐλάλησε ὁ Θεὸς καὶ τὸ Εὐαγγέλιο ποὺ εἶνε αἰώνιο· «Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν».
Αὐτῷ τῷ Χριστῷ, τῷ αἰωνίῳ Θεῷ, εἰς πεῖσμα τῶν ἀθέων καὶ τῶν ἀπίστων ὅλων τῶν αἰώνων, Αὐτῷ ἡ δόξα κα὾ ἡ τιμὴ κα὾ ἡ προσκύνησις εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

O μ ι λ ί α  του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου  στον ιερό ναό του  Ἁγίου Π α ν τ ε λ ε ή μ ο ν ο ς Φ λ ω ρ ί ν η ς τ ὴ ν 1 4 – 4 – 1 9 8 5

************************************

KAI ΣΤΑ ΣΕΡΒΙΚΑ

**************************************

VASKRSNA NEDELJA

“Stvoritelj svih bića”

“Sve kroz njega postade, i bez njega ništa ne postade što je postalo” (Jovan 1,3)

Najrađe bih se uzdržao dragi moji da sada govorim na božanstvenoj liturgiji Vaskrsa. Oklevam, pre svega jer je kasni čas, svi ste umorni, a drugo jer se večeras oglasio i car nad sveštenopropovednicima sveti Hrisostom (Zlatoust) u jednom od njegovih predivnih govora, a treće jer je današnje evanđelje filozofsko, ondološko (ondologija-teorija o biću), mefafizičko, teološko i priznajem da je teško da ga neko u nekoliko minuta protumači. Ali, dozvolite mi pri tome da kažem nekoliko reči. Napoleon je rekao jednom: “Dva topa postoje u svetu, jedan je moj, sa kojim sam zavladao Evropom, ali doći će vreme kada će moj top utihnuti, a taj drugi top će uvek trijumfovati, a taj top je Evanđelje. To je rekao sa povodom Napoleon. Jedan teolog je dopunjujući te reči rekao, da je današnje evanđelje jedna vrsta topništva jake snage, koje sa svojim naoružanjem prevrće oklopništvo protivnika, razara prevaru koja vlada u umovima mnogih o licu Isusa Hrista. Daje odgovor na večno pitanje ko je Hristos?

Ko je dakle Hristos? Hiljadu – dva mišljenja se čuju. Jedan kaže da je filozof, drugi da je sociolog, treći da je revolucionar, četvrti da je pesnik itd. Hristos je Bog (Jov. 1,1). Veruješ li u to?  Hrišćanin si, ne veruješ, nisi hrišćanin, pripadaš možda nekoj filozofiji ili drugoj teoriji ali Hrišćanin nisi.

Bog je dakle Hristos, ne samo jednostavan čovek, već je on Bogočovek Isus Nazarećanin, raspeti  i Bog. Zato čujemo ovde, da nije postojalo vreme kada nisu postojali Sin i Reč (Logos) Božija.

Postoji vreme kada nije postojao čovek – to i nauka prihvata -, ali nije postojalo vreme kada nije postojao Hristos, drugo lice Svetog Trojstva. Sveta Trojica, Otac Sin i sveti Duh.Sva tri lica zajedno Otac, Sin i sveti Duh sačinjavaju tri sunca u jednom suncu, trosunčano Božanstvo. Presveta Trojice, pomiluj svoj svet. U nastavku nam evanđelje govori, da je Isus Hristos, drugo lice svete Trojice, onaj kroz koga je sve postalo, sva bića

, sve što vidimo i što ne vidimo .”Sve” kaže, “ kroz njega postade, i bez njega ništa ne postade što je postalo” (Jov. 1,1 ).  Ovo treba da analiziramo. Bogonadahnuta reč se ovde osvrće na ondologiju sveta, preciznije na stvaranje bića. Jedan od deset najvećih duhova čovečanstva, sveti Avgustin – čije ime nosim nedostojno-,  kaže, da vidljiva bića, istražujemo ili sa teleskopom ili sa mikroskopom, a spadaju u ove četiri kategorije.

U prvu kategoriju spadaju ona koja imaju svoje “jesu” ta reč znači da imaju svoje postojanje. Koja su to? To su zemlja, voda, kamenje, brda, obični i teški metali, rude, ali i nebeska tela, zvezde i galaksije. Sve to postoji, imaju jednostavno svoje “jesu”.

U drugu kategoriju pripadaju bića koja imaju i nešto drugo osim “jesu”, imaju i “razmnoži”. Koja su to bića? To su biljke i drveće. Ona osim postojanja imaju i razmnožavanje. Odakle počinje jedno malo drvo, od jednog malog semena. Ono pada u zemlju i otvara se, hrani se i počinje da se razmnožava, daje izdanke, raste, razvija se i postaje jedno ogromno drvo. Stvoritelj svih bića: “Sve kroz njega postade, i bez njega ništa ne postade što je postalo” (Jovan 1,3).

A treća kategorija po svetom Avgustinu imaj, osim “jesu” i “razmnoži”, i nešto drugo, imaju “osećaj”. Koja su to bića? To su životinje. Radosna ovčica ima npr. “jesu”, ima “razmnoži” i ima “osećaj”. Koliko samo boli trpi ovih dana od čoveka, koji je ovih dana kolje za vaskršnju trpezu! Životinje imaju “osećaj”. Neke naravno od njih imaju jača osećanja od drugih. Orao npr. ima jako oštar vid, oči kristalne, ima karakterističan orlovski pogled, sa kojim gleda jasno sunce i uočava sa visine i najsitnije predmete na zemlji.  Pas opet ima veoma istančan njuh i sluh. Čitao sam jednom da je u Londonu milicija ima posebne pse ,kada milicajac zazviždi sa specijalnom zviždaljkom ne čuje je čovek ali je čuju samo psi i odmah trče čuvaru. Pas je takođe prva životinja koja čuje potres, prevazilazi i potresometar(zemljograf).

Ponavljamo “jesu” ima i kamenje, “jesu” i “razmnoži” ima i drveće, a “jesu”, “razmnoži” i “osećaj” imaju životinje. I sada stižemo na vrh skale bića, do čoveka. Čovek zaista ne poričem je tvar – zemlja, ima budući i on “jesu” , ima i “razmnoži”, jer od embriona i maloga deteta postaje ceo čovek, ima takođe “osećaj”, jer i njega boli. Ali ne ostaje samo na tome, ima i još nešto. Šta je to? To je “misli”, um. O ume čovečiji! Neka govore i uzvikuju da čovek potiče od majmuna i orangutana, to je velika zabluda. Ono što nas razdvaja od životinja je um. Strašna je stvar um, pred njim kompjuter je jedno ništa. Nula, igrica je kompjuter naspram tog neobuhvatnog oružja koje se naziva um čovekov. To ga razdvaja od svih bića. S umom čovek shvata, planira, pronalazi, stvara. Uzmi jednog majmuna, deset godina da ga školuješ, neće naučiti azbuku, samo će da ciči. Dok čovek od malog učenika postaje mudar, naučnik i izumitelj. Primer je napretka a sve to zahvaljujući svome umu. Četiri su kategorije bića. Prva je “jesu”, druga je “jesu” i “razmnoži”, treća je “jesu”, “razmnoži” i “osećaj”, a četvrta je “misli”. Da li smo onda završili skalu bića? Pogreška. Jer ne postoje samo vidljiva bića, postoje i nevidljiva. Vidljivih bića je malo a nevidljivih je mnogo i nebrojno. Izvan vidljivog, postoji i nevidljivi svet, koji je beskonačan i zadivljujući. U njemu postoje bestelesni duhovi, nebeske sile, anđeli i arhanđeli, duše ljudi koji su prošle zemljom, ali i nečastivi sa svojim demonima koji su samovoljno otpali od namere za koju su stvoreni.

To je, dragi moji, piramida svih bića, “svega vidljivog i nevidljivog” (Simbol vere. 1), a u vrhu je Stvoritelj, u Trojici Bog. Kao što bogoslove oci i učitelji naše Crkve. Otac kroz Sina sa Presvetim duhom sve stvori.   Dogma – ta istina naše vere se oslanja na današnje evanđelje koje nam govori o Sinu i Reči (Logosu) Ocu. “Sve kroz njega postade, i bez njega ništa ne postade što je postalo” (Jovan 1,3). Sin i Reč Božija, koja se unizila  i došla na zemlju i očovečila se i raspela i vaskrsla iz mrtvih a danas slavimo njegovo vaskrsenje, on je onaj, “kroz njeg a sve postade”. “Sve” od najmanjeg do najvećeg, je nastalo kroz Hrista. Od male travčice koju gazimo do ogromnog drveta, od male životinjice do slona, od atoma do sfere i galaksija koje su rasprostranjene u beskonačno,  sve je postalo kroz Hrista. Veruješ li u to? Onda si hrišćanin, ne veruješ u to; tvoje je pravo. Ne treba  Hristos i Crkva  sledbenike.  Za jednu sam kvalitetnu a ne kvantitetnu crkvu. Koliko vredi jedan čovek koji veruje ne vredi hiljadu ljudi koji ne veruju. A onaj koji veruje ne govori: “ja imam svoje mišljenje” . Kakvo “tvoje mišljenje” gospodine? Ovde je rekao i objavio Bog  kroz Evanđelje koje je večno: “Sve kroz njega postade, i bez njega ništa ne postade što je postalo” (Jovan 1,3). Ovome Hristu, večnome Bogu,  u inat nevernicima i ateistima, svih vekova, Njemu slava čast i poklonjenje u vekove vekova amin.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Govor Mitropolita Florine Avgustina Kandiota u svetom hramu Sv. Pantelejmona u Florini 14-4-1985)