Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2590

Τοῦ ἁγίου Δημητρίου τοῦ μυροβλύτου
Πέμπτη 26 Ὀκτωβρίου 2023
Του Μητροπολιτου Φλωρινης Αυγουστινου Καντιωτου

Ἀγαπη στην πατριδα, λατρεια στο Χριστο!

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε μεγάλη ἑορτή· ἑ­ορτάζει ὁ μεγαλομάρτυς ἅγιος Δημήτρι­ος.
Τί θὰ πῇ ἅγιος; Ὁ κόσμος νομίζει ὅτι, γιὰ νὰ γίνῃ κανεὶς ἅγιος, πρέπει ν᾽ ἀφήσῃ τὸ σπίτι του, τὴ γυναῖκα καὶ τὰ παιδιά του, νὰ φύγῃ ἀ­π᾽ τὸ χωριό του, νὰ πάῃ μακριά, σὲ σπηλιὲς ἢ μονα­στήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, νὰ μείνῃ ἐ­κεῖ κά­νοντας προσ­ευχὴ μὲ κομποσχοίνι, νὰ νη­στεύῃ αὐστη­­ρά… Μπορεῖ ὅμως νὰ πᾷς καὶ στὸ Ἅ­γιο Ὄρος, νὰ καθίσῃς καὶ ἑκατὸ χρόνια ἐκεῖ ἀσκητεύοντας καί, ἂν δὲν προσέξῃς, νὰ μὴ σωθῇς. Κάτι ἀνώτερο ζητάει ὁ Κύριος.
Ὁ ἅγιος Δημήτριος τί ἦταν; καλόγερος, ἀ­σκητής; παπᾶς, διᾶκος, δεσπότης, πατριάρχης; Τίποτε ἀπ᾿ αὐτά. Ἦταν ἕνας ἁπλὸς Χριστι­­ανός. Δὲν ἔφυγε ἀπὸ τὸν κόσμο· ἔμεινε ἐ­κεῖ, μέ­σα σ᾽ ἕνα περιβάλλον εἰδωλολατρικό, ὅπως ἦταν τότε ἡ κοινωνία τῆς Θεσσαλονίκης. Καὶ ὅμως ἁγίασε· καὶ ἔγινε ὄχι ἁπλῶς μάρτυρας ἀλλὰ μεγαλομάρτυρας. Πῶς;

Ἦταν νέος, διακρινόταν γιὰ τὸ ἀθλητικό του παράστημα, τὴν ὀμορφιὰ τοῦ προσώπου του, ἀλλὰ πρὸ πάντων γιὰ τὴ χάρι τῆς ψυ­χῆς του, τὴν ἀγαθότητα τοῦ χαρακτῆ­ρος του, γιὰ τὴν ἐν γένει ἀρετή του. Μπῆκε στὸ στρατό, ἔ­­­φτα­σε σὲ μεγάλα ἀξιώματα, ἔγινε χιλίαρχος, στρα­τηγός. Κράτησε ἐν τούτοις τὴν πίστι στὸ Χριστὸ καὶ τὸν ζῆλο ὑπὲρ τῆς δόξης του. Κήρυτ­τε ἄ­φοβα τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Προσπαθοῦσε νὰ ὁδηγῇ κάθε μέρα κ᾽ ἕνα νέο μαθητή του στὴν Ἐκ­κλησία, νὰ τὸν κάνῃ Χριστι­ανό· αὐ­τὸ ἦταν ἡ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασί του.
Ἀλλὰ ἡ δρᾶσι προκαλεῖ ἀντίδρασι. Μὲ τέτοια ζωὴ καὶ ἐργασία ὁ ἅγιος Δημήτριος –μεταξὺ τῶν νέων μάλιστα– ἔγινε γνωστός. Τὸν κα­­τήγγειλαν τότε στὸν αὐτοκράτορα Γαλέριο (305-311 μ.Χ.) ὅτι εἶνε Χριστιανός. Ὁ Γαλέριος τὸν κά­λεσε. –Σὲ τίμησα, τοῦ λέει, σὲ ἀ­νέβασα σὲ ἀξι­ώ­ματα, ἀλλὰ τώρα ἀκούω ὅτι εἶ­σαι Χρι­στιανός. Πιστεύεις λοιπὸν στὸ Χριστό; –Ναί, εἶμαι Χριστιανός… Τώρα ἡ ὁμολογία αὐ­τὴ δὲν στοι­χίζει τίποτα. Τότε ὅμως στοίχιζε ὄχι μόνο τι­μὲς καὶ ἀ­ξιώματα ἀλλὰ καὶ τὴ ζωὴ τοῦ ἀν­θρώπου. –Ναί, πιστεύω στὸ Χριστό, εἶπε ὁ ἅ­γι­­ος Δημήτριος μὲ σταθερὴ φωνή. Ὠργίστηκε τότε ὁ αὐ­τοκράτορας, τὸν καθαίρεσε ἀπὸ τὰ ἀ­ξιώματα καὶ πρόσταξε νὰ τὸν κλείσουν στὰ ὑ­πόγεια ἑνὸς λουτροῦ κον­τὰ στὰ ἀνάκτορα. Ἡ ζωὴ τοῦ ἁγίου ἄλλαξε πλέον τελείως.
Τὶς μέρες ἐκεῖνες ὁ αὐτοκράτορας, μετὰ ἀ­πὸ νίκη του ἐναντίον τῶν Σκυθῶν, διωργάνω­σε στὴ Θεσσαλονίκη τελετὲς μὲ ἀγωνίσματα στὸ ἀμ­φιθέατρο. Εἶχε φέρει μαζί του καὶ ἕνα σωματώδη μονομάχο, ἀθλητὴ μὲ πελώριο ἀ­νάστημα ποὺ λεγόταν Λυαῖος. Ὁ εἰδωλο­λάτρης αὐ­τὸς προκαλοῦσε κάθε μέρα ὅποιον τολμᾷ νὰ ἔρθῃ ν᾽ ἀνταγωνιστῇ μαζί του. Στὸ πρόσωπο τοῦ Λυαίου στὴν πραγματικότητα ἑ­δραιωνόταν ὁ εἰδωλολάτρης αὐτοκράτορας, δοξάζονταν τὰ εἴδωλα καὶ προσβάλλονταν ὅ­σοι διαφωνοῦσαν μὲ τὴν εἰδωλολατρία, δηλα­δὴ –ποιοί ἄλλοι– οἱ Χριστιανοί. Ὁ κή­ρυκας τὸ φώναξε μιὰ φορά, δυὸ φορές, τρεῖς φορές· ποιός τολμοῦσε νὰ τὰ βάλῃ μὲ τὸ Λυαῖο;
Τ᾽ ἄκουσε αὐτὸ κ᾽ ἕνας νεαρὸς μαθητὴς τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὁ Νέστορας. Καὶ αἰσθάν­θη­κε μέσα του ἐπιταγὴ νὰ φράξῃ τὸ ἰταμὸ ἐ­­κεῖνο στόμα. Πῆγε στὸ κελλὶ τοῦ ἁγίου, τοῦ ἐξ­έφρασε τὸν πόθο του καὶ ζήτησε τὴν εὐχή του. Ὁ ἅγιος Δημήτριος δὲν τὸν ἀπέτρεψε ἀ­πὸ τὸ τόλμημα. Τὸν σταύρωσε στὸ μέτωπο καὶ στὴν καρδιὰ καὶ τοῦ εἶπε προφητικά· «Καὶ Λυ­αῖον νικήσεις καὶ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρήσεις». Θω­ρακισμένος ἔτσι ὁ Νέστορας μπαίνει στὸ στάδιο. Ὁ κήρυκας καλεῖ, ὁ νεα­ρὸς ἀπαντᾷ· Ἐγώ! Κι ὅταν βρέθηκε μπρὸς στὸ σιδηρόφρακτο γίγαντα, ἐ­πι­καλεῖται «Θεὲ τοῦ Δημητρίου, βοήθει μοι!» καὶ ὁρμᾷ. Μὲ μιὰ ἀστραπιαία κίνησι καρφώνει ἕνα μικρὸ ἐγχειρίδιο στὴν καρ­διὰ τοῦ Λυαίου, τὸν ῥίχνει κάτω καὶ τὸν νικᾷ ὅπως ὁ Δαυ­ῒδ τὸν Γολιάθ. Ὠργισμένος ὁ Γαλέ­ριος διατάζει νὰ συλλάβουν τὸ Νέστορα καὶ τὸν ἀποκεφαλίζει. Ἄκουσε ὅμως ἀπὸ τὸ στόμα του τὸ ὄ­νομα τοῦ Δημητρίου. Στέλνει λοι­πὸν στρατιῶτες καὶ στὸ κελλὶ τοῦ κρατουμένου διδασκάλου. Αὐτοὶ τὸν λογχίζουν στὴν πλευρά, κ᾽ ἔτσι ἡ ψυχή του πέταξε στὰ οὐράνια.

* * *

Αὐτὴ μὲ συντομία εἶνε ἡ ἄθλησι τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ποὺ ἔζησε, δίδαξε, ὡμολόγησε καὶ μαρτύρησε στὴ Θεσσαλονίκη περὶ τὸ 306 μ.Χ.. Ἀπὸ τότε πέρασαν –ὑπολογίστε– 16 αἰῶνες! Στὸ διάστημα αὐτὸ ἔσβησαν ὀνόματα βασιλέ­ων, στρατηγῶν, πλουσί­ων καὶ ἰσχυρῶν τῆς ἡ­μέ­ρας· τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Δημητρίου ὅμως μένει στὴν ἀθάνατη δόξα. Ζῇ καὶ βασιλεύει στὶς καρδιὲς τῶν ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι εἶδαν καὶ βλέπουν πλῆθος θαύματα ποὺ ἔκανε καὶ κάνει. Ποιό πρῶτο καὶ ποιό δεύτερο νὰ ποῦμε;
Γιὰ τοὺς Νεοέλληνες τὸ μεγαλύτερο θαῦ­μα εἶνε, ὅτι τὸ 1912, τὴν ἅγια αὐτὴ μέρα –ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, δικαίωμά τους–, τὴν ἡμέρα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, σὰν σήμερα δηλαδή, τὰ ἑλ­ληνικὰ στρα­τεύματα μπήκαν μέσα στὴν ἐπὶ αἰῶ­νες σκλαβωμένη Θεσ­σαλονίκη καὶ ὕψωσαν τὴν Ἑλληνικὴ σημαία στὸ Λευκὸ Πύρ­γο. Ὅλοι τότε εἶδαν καὶ πίστεψαν ὅτι αὐ­τὸ ἦταν θαῦμα τοῦ ἁγίου Δημητρίου.
Νά ἔχουμε λοιπὸν κ᾽ ἐμεῖς πίστι, ἀδελφοί μου. Πίστι καὶ ἀγάπη σὰν τὸν ἅγιο Δημήτριο.
Ν᾽ ἀγαποῦμε τὴν πατρίδα μας. Ἂν κάθε λαὸς ἀγαπᾷ τὴν πατρίδα του, πῶς ἐμεῖς νὰ μὴν ἀγαποῦμε τούτη τὴ χώρα, ποὺ γέννησε μεγά­λους καὶ σπουδαίους ἄνδρες, ἁγίους πατέρες καὶ μάρτυρες; στὰ πρὸ Χριστοῦ χρόνια γέννησε ἕναν Ἀριστοτέλη, ἕνα Μέγα Ἀλέξανδρο, καὶ μετὰ Χριστὸν τοὺς ἁγίους Κύριλλο καὶ Με­θόδιο, τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ καὶ τόσους νεομάρτυρες. Ἐ­ὰν ἐμεῖς σιωπήσουμε, καὶ οἱ λίθοι κεκράξονται (πρβλ. Λουκ. 19,40)· ἂν ἔρθῃ μέ­ρα κατηραμένη ποὺ ἐμεῖς τὰ ξεχάσουμε ὅ­λα αὐτὰ κι ἀλ­λάξουμε θρησκεία καὶ πατρίδα, τότε καὶ τὰ λιθάρια ποὺ πατοῦμε θὰ φωνάξουν· Χριστὸς καὶ Ἑλλάδα! Ἡ Μακεδονία ἦ­ταν, εἶνε καὶ θὰ μείνῃ πάντα ἑλληνικὴ καὶ ὀρ­θόδοξη. Σᾶς τὸ λέω ἐγὼ ὁ γέρων ἐπίσκοπος, ποὺ 55 τώρα χρόνια ἐργάζομαι στὴν Ἐκ­κλησία καὶ τὸ γένος. Μὴ σᾶς παρασύρουν οἱ μὲν καὶ οἱ δέ· μένετε σταθεροὶ καὶ ἀκλόνητοι. Αὐτὴ ἡ πατρίδα ἀξίζει τὴν ἀγάπη καὶ τὴ στοργή μας. Καὶ αὐτὸ νὰ τὸ ἀποδεικνύετε.
Ἀλλ᾽ ἐὰν μιά φορὰ ἀξίζει ν᾽ ἀγαποῦμε τὴν πα­τρίδα, χίλιες κ᾽ ἑκατομμύρια καὶ ἄπειρες φορὲς περισσότε­ρο ὀφείλουμε ὄχι ἁπλῶς ν᾽ ἀγαποῦμε ἀλλὰ κυ­ριολεκτικῶς νὰ λατρεύουμε, νὰ προσκυνοῦ­με καὶ νὰ εὐ­γνωμονοῦμε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Θεὸ καὶ Σωτῆρα μας, τὸν Λυτρωτὴ τῶν ψυχῶν μας καὶ Ἐλευθερωτὴ τοῦ Γένους μας. Μιά φορὰ τὴν Ἑλλάδα, ἄπειρες φορὲς τὸν Χριστό. Δὲν πρέπει στὸν τόπο αὐτὸ νὰ ὑπάρχῃ ἄπιστος καὶ ἄθεος. «Πᾶς οἶκος κα­τασκευάζεται ὑπό τινος, ὁ δὲ τὰ πάντα κατασκευάσας Θεός»· κάθε σπίτι ἔχει τὸν κατα­σκευαστή του, καὶ αὐτὸς ποὺ κατασκεύασε τὰ σύμπαντα εἶνε ὁ Θεός (Ἑβρ. 3,4). Ἐὰν τὸ σπίτι ποὺ κάθομαι, τὸ σχολεῖο ποὺ πᾶνε τὰ παιδιά μου, ἡ ἐκκλησία ποὺ μπαίνω, τὸ αὐτοκίνητό μου καὶ τὸ ῥολόι μου ἔ­γιναν μόνα τους, τότε νὰ πῶ ὅτι καὶ τὸ σύμ­παν μπορεῖ νὰ ἔγινε μόνο του· ἀλλ᾽ ὅλα αὐτὰ ἔχουν τὸν σχεδιαστὴ καὶ τὸν τεχνίτη τους, κι αὐτὸ μᾶς ὁδηγεῖ μαζὶ μὲ τὸν θεόπνευστο ἀ­ποστολέα τῆς πρὸς Ἑβραίους ἐπιστο­λῆς στὸ συμπέρασμα, ὅτι ὅλα τὰ δημιούρ­γησε ὁ μέγας Θεός, ὁ ποιητὴς τῶν ἁπάν­των. Νὰ μὴν ὑ­πάρχῃ λοιπὸν ἐδῶ ἄφρων ὑλιστὴς καὶ ἀρνη­τὴς τοῦ Κυρίου. Νὰ μὴν ὑπάρχῃ ἐπιλήσμων τοῦ Εὐεργέτου μας, ἀγνώμων καὶ ἀχάριστος. Νὰ μὴν ὑπάρχῃ πρὸ παντὸς βλάσφημος τῶν θείων· εἶνε πολὺ μεγάλη ἁμαρτία ἡ βλασφημία. Ἐὰν στὴ Δύσι εἶνε ἀνεκτὲς βλασφη­μίες καὶ ἀ­κούγων­­ται καὶ γράφωνται ἀδιαμαρτύρητα ἢ ταινιοποι­οῦνται καὶ θεατροποιοῦνται, ἐδῶ στὸν τόπο μας δὲν εἶνε ἀνεκτές. Ὀφείλουμε ὅλοι ν᾽ ἀντιδροῦμε ὅπως ὑπαγορεύει ἡ πηγαία ἀγάπη στὸν Κύριο καὶ μὲ τὸν αὐθόρμητο τρόπο ἑκάστου, ὅπως φωτίζει τὸν καθένα ὁ Θεός. Εἶνε κορυφαῖο ἁμάρτημα μικροὶ καὶ μεγάλοι νὰ βλαστημοῦν ὅ,τι ἱερώτερο ὑπάρχει στὸν κόσμο, τὸν Ἐσταυρωμένο, τὸ Χριστό, τὴν Παναγία, τὸ σταυρό. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτω­λὸς λέει· «Ἕνας ἄνθρωπος νὰ μὲ ὑβρίσῃ, νὰ φονεύ­σῃ τὸν πατέρα μου, τὴν μητέρα μου, τὸν ἀ­δελ­φόν μου, καὶ ὕστερα τὸ μάτι νὰ μοῦ βγά­λῃ, ἔχω χρέος ὡσὰν χριστιανὸς νὰ τὸν συγχωρήσω. Τὸ δὲ νὰ ὑβρίσῃ τὸν Χριστόν μου καὶ τὴν Παναγίαν μου, δὲν θέλω νὰ τὸν βλέπω» (ἡμέτ. βιβλ. σ. 185). Στὸν τόπο τοῦτο νὰ ὑπάρχῃ ἀρετή, ἀ­γάπη καὶ ὁμόνοια· ἀγαπημένα τὰ ἀνδρόγυνα, ὄχι ἔριδες, διχόνοιες, διαζύγια, ἐκτρώσεις.
Μὲ τὴν ἐλπίδα αὐτὴ κι ὅτι διατελεῖτε ὑ­πὸ τὶς ὁδηγίες καὶ τὴν διαποίμανσι ὀρθοδόξων ποιμένων καὶ πνευματικῶν πατέρων, σᾶς εὐ­λογῶ· εὐλογῶ ὅλο τὸν τόπο καὶ τὶς τίμιες ἀ­σχολίες σας, τὰ χωριὰ καὶ τὶς πόλεις σας, τὶς οἰκογένειές σας, τὶς ἐργασίες σας, τὰ χωράφια σας, τὰ παιδιά σας· εὐλογῶ ὅλους σας. Καὶ εὔχομαι, διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ὁ Κύριος νὰ εἶνε πάντα μαζί σας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Δημητρίου Ἀχλάδας – Φλωρίνης τὴν 26-10-1992 Δευτέρα πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 21-9-2023.