Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΓ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1945

Κυριακὴ τοῦ Πάσχα (Ἰω. 1,1-17)
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Ο Χριστος «εν τω κοσμω»

«Ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω» (Ἰω. 1,10)

Ἀκούσατε, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ εὐαγγέλιο. Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο, τῆς ἑορτῆς τοῦ Πά­σχα, εἶνε τὸ ἀνώτερο, φιλοσοφικώτερο καὶ θε­ολογικώτερο, ἀπ᾽ ὅλα τὰ εὐαγγέλια τοῦ ἔ­τους. Πολλὰ ἔχουν γραφῆ καὶ πολλοὶ θέλησαν νὰ ἐμ­βαθύνουν σ᾽ αὐτό, ποὺ εἶνε ἡ ἀρχὴ τοῦ Κα­τὰ Ἰ­ωάννην εὐαγγελίου. Σύμβολο τοῦ εὐ­αγγελιστοῦ Ἰωάννου εἶνε ὁ ἀετός· διότι ὅ­πως ὁ ἀ­ετὸς φθάνει σὲ ὕψη μεγάλα κι ἀπὸ ᾽κεῖ κατοπτεύει ὅλα, ἔτσι καὶ ὁ εὐαγγελιστὴς σήμερα φθάνει σὲ ἰ­λιγγιώδη ὕψη, ἄφθαστα ὕψη.

* * *

«Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος», λέει, «καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος» (Ἰω. 1,1). Πόσες λέξεις εἶνε; Λίγες. Καὶ ὅμως κλείνουν ἕναν ὠκεανὸ νοημάτων, ποὺ συσσωρεύονται μέσα σ᾽ αὐτές. Τί μᾶς λέει; Ὑπῆρξε ἐποχὴ ποὺ δὲν ὑ­­πῆρχε τίποτα, δὲν ὑπῆρχε κόσμος· οὔτε γῆ, οὔ­τε ἥλιος, οὔτε ἄστρα, οὔτε γα­λαξίες. Ὅ­λα αὐτὰ ποὺ βλέπουμε εἶνε κτίσματα, ἔχουν ἀρχὴ καὶ τέλος. Εἶνε δὲ καὶ ἐ­πιστημονι­κῶς ἀ­ποδεδειγμένο ὅτι θὰ ἔρθῃ μιὰ μέρα ποὺ καὶ ὁ ἥλιος θὰ σβήσῃ καὶ ὅλα θὰ τελειώσουν. Κάθε πεπερασμένο ἔχει ἀρχὴ καὶ τέλος. Ἀλλ᾽ ἐνῷ γιὰ κάθε πλάσμα ὑπάρχει χρόνος δημιουρ­­γί­ας του, γιὰ τὸ Χριστὸ δὲν ὑπάρχει· δὲν ὑ­πῆρ­ξε χρόνος, οὔτε μιὰ στιγμή, ποὺ νὰ μὴν ὑ­πῆρ­χε ὡς Θεός. Ὁ Χριστὸς ὑπάρχει ἀνέκαθεν.
Αὐτὰ τὰ λόγια, «ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος», εἶνε ὁ τάφος τῶν αἱρετικῶν χιλιαστῶν. Διότι στὸ ῥητὸ αὐτὸ κηρύσσεται ἀναφανδόν, φανερά, ἡ θεότης τοῦ ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Θεός.
«Πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν» (ἔ.ἀ. 1,3). Αὐτὸς εἶνε ὁ δημιουργὸς πάντων, καὶ ὡς δημιουργὸς εἶνε Θεός. Ὅλα δηλαδὴ αὐτὰ ποὺ ὑπάρχουν, ἀπὸ τὰ μικρότερα ἕως τὰ μεγαλύτερα, ἔγιναν διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἕνα κουκκὶ τῆς ἄμμου ποὺ σαλεύει τὸ κῦμα, ἕνα σκουλήκι ποὺ κυλιέται μέσ᾽ στὸ βόρβορο, ἕνα πουλά­κι ποὺ κελαϊδάει στὸ δάσος, ἕνα ἀρνάκι ποὺ βόσκει στὸ λιβάδι· ἀλλὰ καὶ τὰ ποτάμια, καὶ οἱ λίμνες, καὶ οἱ θάλασσες, καὶ οἱ ὠκεανοί· ἀλλὰ καὶ τὰ ἄστρα καὶ ὅλα τὰ οὐ­ράνια σώματα, ὅ­λα, ἂν τὰ ρωτούσαμε «Ποιός σᾶς ἔκανε;» καὶ μποροῦσαν ν᾽ ἀπαντήσουν, θὰ μᾶς ἔλεγαν τὸ ἴ­διο. Ὅπως στὴ βάσι κάθε ἀγάλματος εἶνε γραμμένο τὸ ὄνομα τοῦ γλύπτου, ἔτσι ὅλα αὐτὰ τὰ μεγαλουργήματα θὰ μᾶς ἀπαντοῦσαν· Ἐ­κεῖνος ποὺ μᾶς ἔπλασε εἶνε ὁ Χριστός.
Ὁ Χριστὸς ὡς Θεὸς ὑπάρχει ἀνέκαθεν καὶ ὀνομάζεται «Λόγος». Ὅπως ὁ ἄνθρωπος διὰ τοῦ λόγου ἐκφράζει τὶς σκέψεις καὶ τὰ αἰ­σθήματά του, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ καὶ Λό­γου του ἀπεκάλυψε στὸν κόσμο τὶς μεγά­λες ἀ­­λήθειες του. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸς εἶνε ἀόρατος, ἀλλὰ διὰ τῆς ἐνανθρωπήσεώς του ἔγινε ὁρατός. Ἦρθε στὴ γῆ αὐτὴ καὶ ἔλαβε σάρκα ἀνθρώπινη· «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένε­το καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (ἔ.ἀ. 1,14).
Συνέβη ὅμως κάτι περίεργο. «Ἐν τῷ κόσμῳ ἦν», λέει τὸ εὐαγγέλιο, «καὶ ὁ κόσμος αὐ­τὸν οὐκ ἔγνω» (ἔ.ἀ. 1,10)· ἐνῷ ἦρθε ἐδῶ στὴ γῆ, ὁ κόσμος δὲν τὸν ἀνεγνώρισε. Καὶ πράγματι. Ἂν ἀφαιρέσουμε τοὺς βοσκοὺς τῆς Βηθλεὲμ ποὺ τὸν προσκύνησαν, μερικοὺς ἁπλοῦς ψαρᾶδες τῆς Γεννη­σαρὲτ ποὺ τὸν ἀκολούθησαν, μερικὰ ἀ­θῷα παι­δάκια ποὺ τὸν περικύκλωναν, μερικὲς ἁγνὲς γυναῖκες ποὺ τὸν ὑπηρετοῦ­σαν, ποιοί ἀ­κολού­θησαν τὸ Χριστό; οἱ γραμματεῖς, οἱ φα­ρισαῖοι, οἱ ἱερεῖς, οἱ ἀρχιερεῖς, οἱ διανοούμενοι, ἡ θεωρουμένη ἀνωτέρα τάξις, ἡ ἰντελιγκέντσια; Αὐτοὶ τὸν σταύρωσαν. Τὸ αἰώνιο δρᾶμα τοῦ Ἐσταυρωμένου, ποὺ τὸ ζῇ μέχρι σήμερα, εἶνε ὅτι μένει ἄγνωστος.
–Ἄγνωστος λοιπὸν ὁ Χριστός; Βεβαίως ἄ­γνωστος. Σὲ ποιούς εἶνε ἄγνωστος;
⃝ Εἶνε ἄγνωστος πρῶτα – πρῶτα στοὺς Ἰουδαίους. Σπάνιες εἶνε οἱ περιπτώσεις Ἰουδαίων ποὺ βαπτίσθηκαν καὶ ἔγιναν Χριστιανοί. Οἱ Ἰουδαῖοι, συμπαγὴς πληθυσμὸς 12 ἕως 15 ἑκα­τομμυρίων ψυχῶν, μένουν ἀμε­τακίνητοι στὴ θέσι ποὺ πῆραν τὴ Μεγάλη Παρασκευή. Ἐξακολουθοῦν νὰ λένε, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἦρθε, ἀλλὰ τί· θὰ ἔρθῃ. Τὸν περιμένουν ἀκόμα. Δὲν πείσθηκαν, παρ᾽ ὅλα αὐτὰ τὰ σημεῖα καὶ τέρατα ποὺ εἶδαν καὶ βλέπουν.
⃝ Ἄγνωστος ὁ Χριστὸς στοὺς Ἰουδαίους, ἄ­γνωστος καὶ στὰ δύο τρίτα (2/3) τῆς ἀνθρωπό­τητος· στὴν Κίνα, στὶς Ἰνδίες, στὴν Ἰαπωνία, στὴν Ἀφρική· ἐκτὸς ἀπὸ λίγους Χριστιανοὺς ὅλοι οἱ ἄλλοι λατρεύουν ἢ τὰ εἴδωλα ἢ τὸ Κοράνιο ἢ διάφορες μαγεῖες.
⃝ Ἄγνωστος ὁ Χριστὸς στοὺς Ἰουδαίους, ἄ­γνωστος στὰ 2/3 τῆς ἀνθρωπότητος ποὺ κατοικοῦν τὴν Ἀσία καὶ τὴν Ἀφρική, ἄγνωστος ὅμως εἶνε καὶ στὴν Εὐρώπη. –Στὴν χριστιανι­κὴ Εὐρώπη;… Μὴ ἀπορεῖτε, ἄγνωστος εἶνε. Δι­ότι αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ ἤ­πειρος εἶνε ἐκείνη ποὺ τὸν πρόδωσε περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη, μο­λονότι ὀνομάζεται χριστιανική. Ὅπως εἶπα καὶ ἄλλοτε, μία καλὴ βασίλισσα τῆς Ὁλλανδίας, ἡ Βιλελμίνη (1890-1948), ποὺ παραιτήθηκε ἀπὸ τὸ θρό­νο κι ἀφωσιώθηκε στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀσθε­νῶν στὰ νοσοκομεῖα, ἔγραψε ἕνα μικρὸ βιβλίο μὲ θέμα «Ὁ Χριστὸς ὁ μέγας ἄγνωστος» καὶ ἐ­κεῖ ἀποδεικνύει αὐτὸ ποὺ εἴπαμε· ἁπλῶς ἕνα ὄνομα, μόνο ἕνα ἐπίχρισμα χριστιανικό, ἔχει ἡ Εὐρώ­πη· κατὰ βάθος ὁ Χριστὸς εἶνε ἄγνωστος στὸ Παρίσι καὶ στὸ Λονδῖνο. Καὶ ἐρωτᾷ ἡ Βιλελμίνη· Ποιά θέσι δίνετε στὸ Χριστό; εἶνε γιὰ σᾶς ὁ πρῶτος, ὁ μοναδικὸς διδάσκαλος, ὁ γλυκὺς ῥαββί; εἶνε γιὰ σᾶς παραπάνω ἀπὸ τὴ μάνα καὶ τὸν πατέρα σας, παραπάνω ἀπὸ τὸ βασιλιᾶ σας, παραπάνω ἀπὸ τὸν κυβερνήτη σας, παρα­πάνω ἀπὸ τὸν ἀρχηγὸ τοῦ κόμματός σας; εἶνε γιὰ σᾶς τὸ Ἄλφα καὶ τὸ Ὠμέγα, κατέχει τὴν πρώτη θέσι στὴν καρδιά σας;
⃝ Μὴ ἀπατώμεθα, τέλος, καὶ μὴ ψευδώμεθα· καὶ σ᾽ αὐτὴ τὴν πατρίδα μας, τὴν ὀρθόδοξη χώρα ποὺ κάποτε πίστεψε καὶ ἀσπάσθηκε καὶ κή­ρυξε τὸ Εὐαγγέλιο, σήμερα ὁ Χριστὸς εἶνε ἄ­γνωστος. Μάλιστα. –Καὶ στὴν πατρίδα μας σή­μερα ἄ­γνωστος;… Ἀμφιβάλλετε; Καὶ ὅμως! Ἐ­­ὰν ἀπόψε, τὴ νύχτα αὐτὴ τῆς Ἀναστάσεως, κα­τέβαινε ἄγγελος καὶ ἄνοιγε τὶς καρδιές μας καὶ ἐρευνοῦσε τὸν συναισθηματικό μας κόσμο, πολ­λὰ πράγματα θὰ εὕρισκε νὰ κατέχουν μέσα μας κεν­τρικὴ θέσι· ἡ μάνα, τὸ παιδί, ὁ φίλος, γυναῖ­κες, ἔρωτες, εἴδωλα, μικρὰ καὶ ἀσήμαν­­τα πρά­γματα. Ὁ Χριστὸς δὲν ἑλκύει τὸ ζωηρὸ ἐν­­διαφέρον μας, μένει περιφρονημένος. Πές μου τί σκέπτεσαι τὴ μέρα – τὴ νύχτα – τὰ μεσάνυχτα, νὰ σοῦ πῶ τί εἶσαι. Ὁ Χριστὸς εἶνε ἔξω ἀπὸ τὴ λογική μας, ἀπὸ τὴν καρδιά μας, ἀπὸ τὰ αἰ­σθή­ματα, ἔξω ἀπὸ τὰ σπίτια μας. Ἐξόριστος εἶνε ὁ Χριστός. Εἶνε ὁ ἄγνωστος, ὁ μέγας ἄγνωστος. Παρ᾽ ὅλη τὴν ἐπιφανειακὴ γνῶσι, «ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω»· ὁ λόγος τοῦ εὐαγγελίου εἶνε μία πραγματικότης, ἀδελφοί μου.
Κ᾽ ἐμεῖς ποὺ βρισκόμαστε ἀπόψε ἐδῶ στὸ ναὸ ἂς ἐξετάσουμε· ποιά θέσι κατέχει ὁ Χριστὸς στὴν καρδιά μας; Εἶνε ὁ πρῶτος; Ὁ πρῶ­τος πρέπει νὰ εἶνε· παραπάνω ἀπὸ τὴ μάνα, ἀπὸ τὸν πατέρα, ἀ­πὸ τὴν πατρίδα, ὑπεράνω ὅ­λων· «ὁ τῶν ἁπάν­των βασιλεύς», ὁ πλαστουρ­γὸς καὶ δημιουργὸς τοῦ παντός. Σ᾽ αὐτὸ λοι­πὸν τὸ σημεῖο νὰ ἐξετάσουμε τὸν ἑαυτό μας, καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴν ἀκούγεται ἀπόψε πα­ρὰ «Παιδί μου, δός μου τὴν καρδιά σου» (Παρ. 23,26). Νὰ δώσουμε τὴν καρδιά μας στὸ Χριστό.

* * *

Τελειώνοντας, ἀγαπητοί μου, σήμερα, τὴν ἅ­για αὐτὴ ἡμέρα, θὰ σᾶς βάλω ἕνα κανόνα. Τί κανόνα; Μὴ φανταστῆτε κάτι δύσκολο· θὰ σᾶς ζητήσω κάτι πολὺ εὔκολο. Δὲν σᾶς λέω νὰ ση­κώσετε κανένα βουνό, οὔτε τὸ Βίτσι οὔτε τὸ Γράμμο οὔτε τὸν Ὄλυμπο· ζητῶ ἐν ὀνόματι Ἰ­ησοῦ τοῦ Ναζωραί­ου νὰ σηκώσετε ἕνα πετρα­δάκι. Σὰν πατέρας σας, ποὺ ἔχω εὐθύνη γιὰ ὅ­λους ἐσᾶς τὰ πνευματικά μου παιδιά, σᾶς βάζω ἕνα κανόνα. Κι ὅπως ὁ στρατιώτης ἐκ­τε­λεῖ τὴ διαταγὴ τοῦ στρατηγοῦ, ὅπως ὁ κα­λὸς μαθητὴς ἐκτελεῖ τὴν ἐντολὴ τοῦ δασκάλου, κι ὅ­πως ὁ ἀσθενὴς ἐκτελεῖ τὴν θερα­πευτικὴ ἀ­γωγὴ τοῦ ἰατροῦ, παρακαλῶ κ᾽ ἐσεῖς νὰ μὲ ἀ­κούσετε. Ποιός εἶνε ὁ κανόνας σας;
Ξέρω πολὺ καλά, ὅτι ἐλάχιστοι ἀπὸ σᾶς ἔ­χουν διαβάσει τὸ Εὐαγγέλιο. Συνιστῶ λοιπὸν σὲ ὅλους σας –πάρτε το ὡς ἐπιταγή, ὡς πνευ­ματικὸ ἐπιτίμιο, ὅπως θέλετε πάρτε το–, ἀπὸ σήμερα τὸ βράδυ μέχρι τῆς Ἀναλήψεως, σαράντα ἡμέρες, νὰ διαβάσετε τὸ Κατὰ Ἰωάννην εὐαγγέλιο, ποὺ εἶνε ὑψίστη φιλοσοφία καὶ θεολογία. Κι ὅταν τὸ διαβάσετε μὲ προσοχή, ὄ­χι ἁπλῶς ὅπως διαβάζετε μία ἐφημερίδα ἢ ἕ­να περιοδικὸ ἢ ἕνα ἐπιστημονικὸ βιβλίο, ἀλ­λὰ μὲ πίστι καὶ μὲ κατάνυξι, καὶ τὸ τελειώσετε, τότε ὁ Χριστὸς δὲν θὰ εἶνε πλέον γιὰ σᾶς ἄ­γνωστος· θὰ εἶνε γνωστός, πολὺ γνωστός· θὰ εἶ­νε ὁ φίλος, ὁ πατέρας, ὁ σωτήρας. Καὶ στὸ τέ­­λος, ὅσο δύσπιστοι καὶ ἂν εἶσθε, θ᾽ ἀναγκασθῆ­τε, μαζὶ μὲ τὸν δύσπιστο Θωμᾶ, νὰ πῆτε ὅ­πως κι αὐτὸς «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου» (Ἰω. 20,28).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 10-4-1977 Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, θ. λειτ.)