Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΘ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2439

Κυριακὴ ΛΑ΄ [ΙΔ΄ Λουκ.] (Α΄ Τιμ. 1,15-17)
23 Ἰανουαρίου 2022

Περι τιμης

«Τῷ δὲ βασιλεῖ τῶν αἰώνων, ἀφθάρτῳ, ἀοράτῳ, μόνῳ σοφῷ Θεῷ, τιμὴ καὶ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν» (Α΄ Τιμ. 1,17)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα εἶνε μία μικρὴ περικοπὴ ἀπὸ τὴν Πρώτη (Α΄) ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς Τιμόθεον (βλ. Α΄ Τιμ. 1,15-17).
Ποιός ἦταν ὁ ἀπόστολος Τιμόθεος; Ἐὰν μὲ ρωτήσετε, ποιός ἦταν ὁ πιὸ ἀγαπη­μένος μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ, θὰ σᾶς πῶ· ὁ εὐ­αγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ ἐπιστήθιος, αὐτὸς ποὺ κατὰ τὸν μυστικὸ δεῖπνο ἔσκυψε στὸ στῆθος τοῦ Κυρίου καὶ ἀπέσπασε τὸ μυστικὸ γιὰ τὸν προδότη. Λοι­πόν· ὅπως ὁ Χριστὸς εἶ­χε δώδεκα μαθητάς, ἔτσι καὶ ὁ Παῦ­λος, ὁ κορυφαῖος ἀ­πόστολος τῶν ἐθνῶν, μιμητὴς τοῦ Σωτῆρος μας σὲ ὅλα, εἶχε καὶ αὐ­τὸς ἕνα κύκλο ἐκλεκτῶν μαθητῶν, ποὺ τὸν βοήθησαν στὸ μοναδι­κὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο του. Καὶ ὅπως μεταξὺ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ διακρινόταν γιὰ τὴν εἰλικρινῆ ἀγάπη του ὁ Ἰωάννης, ἔτσι καὶ μεταξὺ τῶν μαθητῶν τοῦ ἀποστόλου Παύ­­λου ἐκεῖνος ποὺ διακρινόταν γιὰ τὴν ἀφοσί­ωσί του σ᾽ αὐτὸν ἦταν ὁ Τιμόθεος.

Ὁ Τιμόθεος ἦταν ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα· πατέρας του ἦταν κά­ποιος ἐθνικὸς ποὺ ἀγνοοῦ­με τὸ ὄνομά του. Ἦταν παι­δὶ μιᾶς ἁγίας χήρας, τῆς Εὐνίκης, καὶ ἐγγονὸς μιᾶς εὐλαβέστατης γιαγιᾶς, τῆς Λωίδος. Ἰδιαίτερη πατρί­δα του ἦ­ταν τὰ Λύστρα, κώμη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κον­τὰ στὸ Ἰκόνιο. Ἐκεῖ κατοικοῦσε ἡ εὐλογημένη αὐτὴ οἰκογένεια, καὶ ἐκεῖ βρῆ­κε τὸν Τιμόθεο ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος. Ἡ γιαγιά, ποὺ τὸν ἀγαποῦ­­σε πολύ, καὶ ἡ χήρα μάνα, ποὺ τὸν εἶχε μονάκριβο, μὲ χαρὰ τὸν ἔδωσαν στὸν Παῦλο, νὰ γίνῃ κοντά του μαθητὴς καὶ ἀπόστολος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἐπὶ δεκαετίες συνώδευσε τὸν ἀ­πό­στολο τῶν ἐθνῶν παντοῦ (σὲ ῾Ρώμη, Θεσσαλο­νίκη, Ἀθήνα, Κόρινθο κ.λπ.)· ἀκόμη καὶ στὴ φυλακή. Τέλος ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸν χειροτόνησε ἱερέα καὶ ἐπίσκοπο· καὶ τὸν ἐγκατέστησε στὴν Ἔφεσο, μεγάλη πόλι τῆς Μικρᾶς Ἀ­σίας, ποὺ ἀπὸ τότε μέχρι καὶ τὶς ἡμέ­ρες μας ὑ­πῆρξε κέντρο τοῦ ἑλ­ληνι­­σμοῦ. Πρῶ­τος ἐπίσκο­πος Ἐφέσου ἦταν ὁ Τιμόθεος, καὶ τελευταῖος ὁ Χρυσόστομος Β΄ (Χα­­τζησταύρου), ὁ μετέπειτα ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν (1962-1967). Στὴ σκέψι, ὅτι μία λυχνία (βλ. Ἀπ. 2,1-7), ἕνα καντήλι, ποὺ ἔφεγγε ἐπὶ χίλια ἐννιακόσα χρόνια, στὶς ἡμέρες μας ἔσβησε, ἀνατριχιάζουμε. Ποιός συγκινεῖται; Ἕνας ἑλ­ληνι­σμός, ποὺ βάσταξε ἐ­κεῖ ἐπὶ τρεῖς χιλιάδες χρό­νια, στὶς μέρες μας ξερριζώθηκε. Οὔτε ἐκ­­κλησιὲς ὑπάρχουν, οὔτε καμπάνες χτυποῦν. Μᾶς ξερρίζωσε ἀπὸ ᾽κεῖ ὁ Θεός. Γιατί; Γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας.
Ἀλλ᾽ ἂς ἐπανέλθουμε στὸ θέμα μας. Στὸν Τιμόθεο, τὸν ἀγαπημένο μαθητή του, ὁ ἀ­­πόστολος Παῦλος ἔστειλε δύο ἐπιστολές. Μία περικοπὴ λοιπὸν ἀπὸ τὴν Πρώτη (Α΄) πρὸς Τιμό­­θεον ἐπιστολή του εἶνε τὸ σημερινὸ ἀ­πο­στολικὸ ἀνάγνωσμα. Εἶνε πολὺ σύντομο· λίγα λόγια, ἀλλὰ λόγια – χρυσάφι. Νοήματα πυκνά, ὑψηλὲς δογματικὲς καὶ ἠθικὲς ἀλήθειες, ὠκεανὸς θείας σοφίας.
Δὲν ἔχω καιρὸ οὔτε δύναμι νὰ τὰ ἐξηγήσω, ἀλλὰ οὔτε κ᾽ ἐσεῖς ἔχετε ὄρεξι ν᾽ ἀκούσετε· τ᾽ αὐτάκια σας εἶνε ὧρες ὁλόκληρες τεντωμέ­να σὲ διαφόρους σταθμούς. Κανείς ἐκεῖ δὲν νυστάζει, στὴν ἐκκλησία ὅμως βλέπουν οἱ ἄγ­γελοι πιστοὺς νὰ χασμουριοῦν­ται. Τί σημαί­νει αὐτό; Ὅτι δὲν ὑπάρχει ὄρεξι. Καὶ τὸ χασμούρημα μέσ᾽ στὴν ἐκκλησία, μπροστὰ στὸ Χριστό, εἶνε ἁ­μαρτία. Ἂν σὲ καλοῦσε ὁ βασιλιᾶς καὶ μιλοῦσες μαζί του, θὰ χα­σμουριόσουν;
Γι᾽ αὐτὸ ἀπ᾽ ὅλο τὸν ἀπόστολο θὰ σᾶς δώσω μόνο μιὰ λίρα, θὰ ἐξηγήσω μία μόνο λέξι.

* * *

Ἡ λέξι αὐτὴ εἶνε· «τιμή» (Α΄ Τιμ. 1,17). Εἶνε, ἀγαπητοί μου, κάτι ποὺ μᾶς συγκινεῖ βαθειά. Κάνει ἰδιαίτερη αἴσθησι σ᾽ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες· σὰν λαὸς φιλό-τιμος, εἴμαστε εὐαίσθητοι στὸ ζήτημα τῆς τιμῆς· μᾶς θίγει ἡ «προσβολὴ τῆς τιμῆς», διαβάζουμε καὶ στὶς ἐφημερίδες γιὰ «ἐγκλήματα τιμῆς» ποὺ γίνονται δυστυχῶς.
Τί εἶνε τιμή; Ἐμένα ρωτᾶτε; Εἶνε ἡ ἀξία ποὺ ἀναγνωρίζουμε καὶ ὁ σεβασμὸς ποὺ δείχνου­με σὲ κάθε ἄνθρωπο. Γιατὶ κάθε ἄνθρωπος, ἀ­πὸ τὴ δημιουργία του, εἶνε «κατ᾽ εἰκόνα» Θεοῦ (βλ. Γέν. 1,26)· καὶ ὅποιος τιμᾷ τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τὸν ἄνθρωπο, τιμᾷ τὸν Πλάστη του. Γι᾽ αὐτό, ἀ­δελφοί μου, ἀ­­κόμα κ᾽ ἕ­νας κακοῦργος, ποὺ τὸν ὁ­δηγοῦν στὴ λαιμ­ητόμο νὰ τὸν κόψουν, ὅ,τι ἐ­λατ­τώματα κι ἂν ἔχῃ, ὅσο παρα­μορφωμένος καὶ διεστραμμένος κι ἂν εἶνε, ἔχει μέσα του καὶ στοιχεῖα ἀγαθά, κά­ποια καλωσύνη· ὅπως καὶ κά­θε καλὸς καὶ ἀγαθός, ὅσο ἅ­γιος κι ἂν εἶ­νε, δὲν μπορεῖ νὰ μὴν ἔχῃ καὶ κάποιο ἐλάττωμα. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ ἄλλος κορυφαῖος, ὁ ἀπόστολος Πέτρος, λέει· «Πάν­τας τιμήσατε», ὅλους νὰ τοὺς τιμήσετε (Α΄ Πέτρ. 2,17)· τιμῆστε τὸν ἄνθρωπο.
Νὰ τιμοῦμε, λοιπόν, ὅλους. Ἰδιαιτέρως ὅμως πρέπει νὰ τιμοῦμε τὰ πρόσωπα ἐκεῖνα, ποὺ κατέχουν μία ξεχωριστὴ θέσι στὴν καρδιά μας. Ποιά εἶνε τὰ πρόσωπα αὐτά; Τὸ λέει ἡ Γραφή.
Πρῶτα – πρῶτα τιμὴ στοὺς γονεῖς. «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς», λέει ὁ Δεκάλογος (Ἔξ. 20,12. Δευτ. 5,16). Καὶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀπονέμει τιμὴ στὴ μητέρα καὶ τὸν πατέρα του, ἔχει τὴν εὐλογία τοῦ οὐρανοῦ. Δὲν εἶνε ἕνα καὶ δυὸ τὰ παραδείγματα παιδιῶν, ποὺ ἔφυγαν ἀπ᾽ τὸ χωριό τους ξυπό­λητα, μὲ μόνο ἐφόδιο τὴν εὐχὴ τῆς μάνας τους, καὶ εὐδοκίμησαν καὶ πρόκοψαν. Εἶνε ἀλήθεια αὐτὸ ποὺ λέει ὁ λαός μας, «εὐχὴ γονιοῦ ἀγόραζε καὶ στὸ βουνὸ ἀνέβα», κι ὅτι τότε «χῶμα θὰ πιάνῃς – μάλαμα θὰ γίνεται». Λέει ἡ ἁγία Γραφή· «εὐλογία πατρὸς στηρίζει οἴ­κους τέκνων, κατάρα δὲ μητρὸς ἐκριζοῖ θεμέλια» (Σ. Σειρ. 3,9)· ἡ κατάρα τῆς μάνας ξεπατώνει σπίτια, ἐνῷ ἡ εὐχὴ τοῦ πατέρα τὰ στηρίζει.
Τιμὴ κατόπιν στὸ δάσκαλο ποὺ σοῦ ἄνοιξε τὰ μάτια. Ὁ μέγας Ἀλέξανδρος γιὰ τὸ δάσκαλό του ἔλεγε· Στὸν πατέρα μου (τὸν Φίλιππο) ὀφείλω τὸ ζῆν, στὸ δάσκαλό μου (τὸν Ἀριστοτέλη) ὀφείλω τὸ «εὖ ζῆν».
Τιμὴ ἀκόμα στὸν ἱερέα τοῦ Ὑψίστου, ὁ ὁποῖος σὲ ἁγιάζει μὲ τὰ θεῖα μυστήρια.
Τιμὴ στοὺς ἄρχοντες τοῦ τόπου καὶ ἰδιαι­τέρως στὸν βασιλέα, σύμφωνα μὲ τὴ θεόπνευ­στη ἐντολὴ «τὸν βασιλέα τιμᾶτε» (Α΄ Πέτρ. 2,17).
Τιμὴ σ᾽ ἐκεῖνο τὸ γεροντάκι, ποὺ πέρασε τόσα βάσανα κι ἄσπρισαν τὰ μαλλιά του.
Τιμὴ ἀκόμα στὴ γυναῖκα, ὡς πλάσμα τοῦ Θεοῦ, καὶ προπαντὸς στὴ μάνα, ποὺ κρατάει στὴν ἀγκαλιὰ τὸ βρέφος.
Τιμὴ στὸ νήπιο, στὸ παιδί, στὸ νέο.
Τιμὴ σὲ ὅλους γενικὰ τοὺς ἀνθρώπους, μᾶς προστάζει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ (βλ. Α΄ Πέτρ. 2,17).
Ἀλλὰ σήμερα ὁ ἀπόστολος ὁμιλεῖ γιὰ τὴν τιμὴ ποὺ ὀφείλουμε σὲ κάποιον ἄλλον ἀσυγ­κρίτως ὑπέρτερο ἀπ᾽ ὅλους αὐτούς. Ἂν πρέ­πῃ νὰ τιμᾷς τὸν πατέρα καὶ τὴ μάνα σου, τὸν ἱ­ερέα καὶ τὸ δάσκαλό σου, τὸν ἀξιωματικὸ καὶ τὸ βασιλιᾶ σου, ὅλους τοὺς «ἐν ὑπεροχῇ ὄν­τας» (Α΄ Τιμ. 2,2), πολὺ περισσότερο –δὲν ὑπάρχει σύγκρισι– πρέπει νὰ τιμᾷς Ἐκεῖνον ποὺ εἶ­νε πάνω ἀπ᾽ ὅλους αὐτούς. Προσέξατε τί λέει; Τι­μὴ –ποῦ, σὲ ποιόν;– «τῷ βασιλεῖ τῶν αἰώνων»· σ᾽ αὐτὸν ποὺ εἶνε βασιλιᾶς τοῦ σύμπαν­­τος, σ᾽ αὐτὸν ὀφείλεται τιμή· «τῷ βασιλεῖ τῶν αἰ­ώνων, ἀφθάρτῳ, ἀοράτῳ, μόνῳ σοφῷ Θεῷ, τι­μὴ καὶ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων» (Α΄ Τιμ. 1,17).

* * *

Καὶ ἐρωτῶ, ἀδελφοί μου· ἀποδίδουμε ἐμεῖς τιμὴ στὸ Θεό; τιμοῦμε τὸ Θεό;
Ἦταν κάποτε ἐποχή, ποὺ ὅλοι οἱ Ἕλληνες, ἂν καὶ εἶχαν ψεύτικους θεούς, τοὺς σέβον­ταν ὅμως· κανείς δὲν τολμοῦσε νὰ πῇ λέξι κα­κὴ ἢ βλασφημία ἐναντίον τους. Διαφορετικά, ὅποιος ἀ­σεβοῦσε στὰ θεῖα ἀντιμετώπιζε τιμωρία πο­λὺ αὐστηρή. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τοὺς χαρα­κτήρισε τότε «ὡς δεισιδαιμονεστέρους» (Πράξ. 17,22), ὡς πολὺ θρήσκους καὶ θεοφοβούμενους.
Καὶ ὄχι μόνο οἱ μικροὶ καὶ ἀ­γράμματοι τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ μεγάλοι σοφοὶ ὅπως οἱ κλασ­σικοὶ συγγραφεῖς, φιλόσοφοι καὶ θεμελιωταὶ τῶν ἐπιστημῶν (Ὅμηρος, Πυθαγόρας, Ἡράκλειτος, Σοφοκλῆς, Πλούταρχος κ.λπ.). Καὶ ὄχι μόνο οἱ Ἕλληνες, ἀλλὰ καὶ κάθε ἄλ­λος λαὸς τιμοῦσε τὰ θεῖα μὲ θυσίες καὶ τελετές. Λένε καὶ γιὰ τὸ Νεύτωνα, τὸν φυσι­κὸ καὶ ἀστρο­νόμο ποὺ διατύπωσε τὸ νόμο τῆς παγκοσμίου ἕλξεως, ὅτι εἶ­χε τέτοια εὐλάβεια, ὥστε ὅταν ἄ­κουγε τὴ λέξι «Θεός» σηκωνόταν ὄρθιος.
Σήμερα δυστυχῶς σ᾽ αὐτὸ τὸν τόπο, ἀντὶ τι­μῆς καὶ σεβασμοῦ, ἀκούγονται ἀμφισβητήσεις, λόγια ἀσεβῆ, διακηρύξεις ἀθεϊστικὲς καὶ βλασφημίες τῶν θείων φρικτές. Ὅσο μπορεῖ ἡ ἀνθρώπινη ἀσημότης ἀτιμάζει τὸ Θεῖον.
Ἀλλὰ ὁ Θεὸς δὲν ἔχει ἀνάγκη τιμῆς ἀ­πὸ μᾶς· τὸν τιμοῦν πολὺ πρὸ ἡμῶν τὸ ὑλικὸ σύμπαν καὶ οἱ ἄυλοι νόες. Ὅσες φορὲς Τὸν τιμοῦμε ἐμεῖς δὲν τοῦ προσθέτουμε τίποτε. Τιμώντας τὸν Θεὸ τιμ­ώμεθα οἱ ἴδιοι· ὑψωνόμαστε ὑπὲρ τὸ γεῶ­δες καὶ κτηνῶδες, γινόμαστε λογικοί, νοήμονες, ὀξυδερκεῖς, σοφοί, εὐ­γνώμονες, ἐνάρετοι.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου ὁδ. Βουλιαγμένης Ἀθηνῶν τὴν 22-1-1967. Καταγραφή, ὁλοκλήρωσις καὶ σύντμησις 22-12-2021.