Οι Χριστιανοι της Ρωμης

Θα ήτο ευχάριστο να παρουσιασθεί ως κινηματογραφική ταινία το βιβλίο της Φαβιόλας. Εγώ, ο οποίος είμαι εναντίον του κινηματογράφου (όχι εναντίον του καλού κινηματογράφου, αλλά εναντίον του διεφθαρμένου κινηματογράφου), θα μπορούσα να πω ότι θα ήτο μία έξοχος ταινία η οποία βέβαια για να παρασκευαστεί χρειάζεται πολλά εκατομμύρια, διότι πρόκειται να παρουσιάσει μια ολόκληρη παλιά και ένδοξη ιστορία.

Γύρω από τη Φαβιόλα είναι πλείστα όσα πρόσωπα τα οποία άλλα μεν εξ αυτών είναι ενάντια εις τον Χριστό, αλλά είναι υπέρ του Χριστού.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι την εποχή εκείνη εκηρύχθει ο διωγμός, ο πρώτος διωγμός του Νέρωνος, ο οποίος έβαλε φωτιά και έκαψε την πόλη, για να απολαύσει τι θέαμα από την ταράτσα, να δει πως καίγεται η Ρώμη. Είχε διαβάσει κάποτε στον Όμηρο ότι εκαίετο η Τροία και ήθελε να έχει και αυτός μία εικόνα. Κινηματογράφος δεν υπήρχε, ήθελε να κάνει φυσικό κινηματογράφο και έβαλε φωτιά για να δει και να απολαύσει και αυτός το θέαμα μίας πυρκαγιάς. Δεν είχε με τι να διασκορπίσει την ανία του και έβαλε αυτή την πυρκαγιά και εκαίετο η Ρώμη. Εξανέστη ο λαός και ο Νέρων για να γλιτώσει από τη μανία του λαού, διέδωσε ψευδώς, ότι οι Χριστιανοί έβαλαν το πυρ. Τότε έγιναν συλλήψεις, μεταξύ των οποίων συνελήφθησαν και οι απόστολοι, οι δύο κορυφαίοι απόστολοι.

Επί Νέρωνος άρχισε απηνής – απηνέστατος διωγμός εναντίον του χριστιανισμού, διότι η Ρώμη ήτο και το κέντρο της ειδωλολατρίας. Γι’ αυτό βλέπετε και ο Μέγας Κωνσταντίνος δεν ηθέλησε να μείνει στη Ρώμη και μετέφερε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του στην Κωνσταντινούπολη. Επί του Νέρωνος παρουσιάσθει αυτό το φαινόμενο με τους διωγμούς και δημιουργήθηκαν αί κατακόμβαι. Ήρθαν κατόπιν άλλοι βάρβαροι και εκάλυψαν τις κατακόμβες και ήταν άγνωσται. Όπως η Αμερική ήταν άγνωστη και η ανακάλυψη της από τον Κολόμβο δημιούργησε μέγα σάλο ένα παρόμοιο αίσθημα αισθάνθει η ανθρωπότης όταν ηκούσθη ότι ανεκαλύφθησαν αί κατακόμβαι.

Διαχωρισμός (λατρεία εν μέσω διωγμών)

Έγιναν έρευνες μεγάλες επιστημόνων. Οι κατακόμβες είναι κάτι φοβερόν. Όπως το μυρμήγκι ζει κάτω από τη γη και ανοίγει σήραγγες στα χωράφια, βαθιές γιατί είναι πλασμένο να ζει κατ’ αυτόν τον τρόπο, έτσι οι Χριστιανοί των πρώτων αιώνων άνοιξαν στη γή σήραγγες μεγάλες μήκους πολλών χιλιομέτρων, απέραντες σήραγγες και εκεί μέσα εκινούντο σαν μυρμήγκια.

Είχαν χωριστεί από τους ειδωλολάτρες. Δεν μπορούσαν πλέον να ζήσουν μέσα στη Ρώμη. Κατά τις βραδινές ώρες από τα διάφορα σημεία της Ρώμης οι Χριστιανοί κατέφευγαν και εισήρχοντο στις κατακόμβες. Καμιά φορά ανεκαλύπτοντο. Έχουμε περιπτώσεις που προδότες οδήγησαν τους διώκτας την ώρα κατά την οποία λειτουργούνταν μέσα στις κατακόμβες οι Χριστιανοί, κοντά στα μνήματα των ηρώων και των μαρτύρων και έβαλαν φωτιά εις τας εισόδους, εξαντλήθηκε ο αέρας και πέθαναν όλοι οι Χριστιανοί από ασφυξία. Έχουμε και τοιαύτα μαρτύρια.

Ήταν δε φανερά η πίστη όλων αυτών των ανθρώπων μέσα εις τας κατακόμβας. Δεν εγράφετο επάνω στα μνήματα η λέξη «απέθανε» αλλά «εκοιμήθη» «εκοιμήθη εν Κυρίω». Δεν υπήρχε μνήμα στο οποίο να μη γράφεται η λέξη «εκοιμήθη». Θεωρούσαν τον θάνατο ως έναν ύπνο. Είχανε πίστη, πιστεύανε εις την πέραν τάφου ζωή και είχανε μία τέτοια βεβαιότητα περί της πέραν του τάφου ζωής, μεγάλη. Έγραφαν συνεχώς παντού, ότι Χριστός ζει και βασιλεύει εις τους αιώνας. Ένας κόσμος μεταφυσικός, φοβερός κόσμος, τρομερός κόσμος, εν Χριστώ Ιησού.

Μέσα σ’ αυτόν εκινούντο δύο αιώνες. Τώρα επισκέπτονται τις κατακόμβες από όλα τα μέρη του κόσμου. Είναι ένα θέαμα αξιοθέατον, με τα μαρτυρία των πρώτων Χριστιανών.

Ασυμβίβαστοι (διαχωρισμός)

Τι μας διδάσκουν οι κατακόμβες; Ότι η Ρώμη εδιχάσθη διότι ο Χριστός είναι «σημείον αντιλεγόμενον». Από το ένα μέρος ήταν οι ειδωλολάτρες με τα αμφιθέατρα τους, με την πολυτέλεια τους, με όλα τα μέσα τα οποία τους έδινε η ειδωλολατρική ζωή με τας διασκεδάσεις των, με τα όργια των και τα πάθη των. Και απ’ το άλλο μέρος ήτανε οι ολίγοι Χριστιανοί οι οποίοι ήταν μειονότης μέσα στη Ρώμη.

Δύο Ρώμαι λοιπόν ήταν, μία Ρώμη ειδωλολατρική και μία Ρώμη η χριστιανική. Και ήταν ασυμβίβασται αυταί αι Ρώμαι. Δεν μπορούσαν να συμβιβαστούν μολονότι οι Χριστιανοί ήταν οι πιο φιλήσυχοι άνθρωποι του κόσμου. Οι ειδωλολάτρες κατηγορούσανε με ψεύδη και ανυπόστατα πράγματα τους Χριστιανούς. Εν τούτοις όμως στην κοινή γνώμη ανεπτύσετο αποστροφή προς τους ειδωλολάτρες.

Δύο Ρώμαι. Από το ένα μέρος η απάνω από το έδαφος Ρώμη, που ήταν ειδωλολατρική και από το άλλο η κάτω από το έδαφος Ρώμη στα βάθη, στα σπλάγχνα της γης αυτή ήτανε η χριστιανική κοινωνία, οι άνθρωποι του Θεού.

Διαχωρισμός μεγάλος λοιπόν, συγκλονιστικός διαχωρισμός. Τώρα δεν έχουμε τέτοιο διαχωρισμό. Τώρα ζούμε ανακατεμένοι. Όπως λέγει η παραβολή της σαγήνης αλιεύουν και είναι μέσα στη σαγήνη ανακατεμένα και τα καλά ψάρια και τα κακά ψάρια. Αλλά είναι όμως γεγονός, ότι τα τελευταία χρόνια, ιδίως στην πατρίδα μας αρχίζει να γίνεται ένας διαχωρισμός της χριστιανικής κοινωνίας από την υπόλοιπη κοινωνία. Εδώ σχήματι μεν είμεθα Χριστιανοί, αλλά πράγματι έχουμε ειδωλολατρία, φοβερά ειδωλολατρία.

Έχουν τα επιχείρημα αυτοί οι κατ’ όνομα χριστιανοί και λένε ότι· Εμείς βαφτιστήκαμε Χριστιανοί. Αυτό είναι μόνο. Αυτό βέβαια δείχνει ότι κρατιόνται με κάποια «κλωστή» από τον χριστιανισμό, δεν το αρνούμαι. Τα σημεία των καιρών όμως δεικνύουν, ότι αυτοί πλέον διαχωρίζονται από τον Χριστιανισμό. Καυχώνται για τη νέα θρησκεία τους η οποία παρουσιάζεται με τεραστίαν δύναμη όπως δηλαδή τότε η ειδωλολατρία. Νέα θρησκεία είναι ο μαρξισμός, η μαρξιστική θρησκεία. Οι μαρξιστές είναι δυναμικοί. Αυτοί πλέον διαχωρίζονται από την χριστιανική πίστη. «Είμαι μαρξιστής», σου λέει. Υπερηφανεύονται, καυχώνται για το μαρξισμό τους. Κι οπωσδήποτε, τώρα μεν έχουμε έμμεσον διωγμόν αλλά μετ’ ολίγον θα έχουμε και άμεσον διωγμόν.

Aπο βιβλίο Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

«ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ», εκδοση Β΄, 2008, σελ. 22-25

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Άνοδος και κάθοδος του Χριστιανού

Aπο βιβλίο Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

«ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ», εκδοση Β΄, 2008, σελ. 17-21

Ο Χριστιανός δεν είναι μόνον άνοδος, αλλά είναι και κάθοδος.

Άνοδος είναι να κλείνεσαι σε ένα δωμάτιο και να ανεβαίνεις να ανεβαίνεις, να ανεβαίνεις να προσεύχεσαι να βρίσκεσαι ψηλά ψηλά. Να πηγαίνεις σε ένα μοναστήρι, να ανοίγεις τους ψαλμούς, να προσεύχεσαι, να πολεμάς συνεχώς να σηκώνεσαι τη νύχτα, να κάνεις αγρυπνία, να αγιάζεις, να ζεις στο Θαβώρ. Ωραίο είναι το Θαβώρ, ωραία είναι η άνοδος. Όμως χρειάζεται και η κάθοδος.

Ο Χριστιανός είναι άνοδος και κάθοδος. Υπάρχει η άνοδος, επειδή υπάρχει η κάθοδος. Ποια είναι η κάθοδος. Να κατέρχεσαι, να κατέρχεσαι, να κατέρχεσαι όν τρόπον ο Χριστός κατήλθε μέχρι του άδου. Χρειάζεται και η κάθοδος.

Ποια είναι η κάθοδος; Η κατάβαση στον πόνο. Να πάμε εκεί που υπάρχει πόνος να πάμε στα νοσοκομεία, στα σπίτια των φτωχών, στις φυλακές, στα σπίτια των χήρων, των ορφανών, των αμαρτωλών. Να επισκεφθούμε τον κοινωνικόν άδη. Βέβαια ο άνθρωπος ανατριχιάζει μπροστά στη θέα του ανθρώπινου πόνου. Δεν πρέπει όμως να το λησμονούμε αυτό.

Ένας άγιος λέει εάν υποθέσουμε ότι ευρίσκεσαι στην άνοδο και προσεύχεσαι, ζεις στο Θαβώρ και ακούσεις μία κραυγή να καλεί σε βοήθεια, να αφήσεις το Θαβώρ, να διακόψεις την προσευχή και να τρέξεις να συναντήσεις τον πονεμένο άνθρωπο. Να μην πεις τώρα εγώ προσεύχομαι δε μπορώ. Όχι. Θα αφήσεις την προσευχή και θα τρέξεις. Δύο πόλους να έχουμε. Ο ένας είναι άνοδος και αλίμονο εάν δεν έχουμε άνοδο. Εάν δεν έχουμε άνοδο, θα αποτύχουμε στην κάθοδο.

Εάν έχουμε άνοδο εάν ζούμε στο Θαβώρ δια της προσευχής, τότε και εμείς θα μπορούμε να κάνουμε καθόδους, ασφαλείς καθόδους, μέσα στον κόσμο αυτό, στον κοινωνικό Άδη.

Οι αληθινοί Χριστιανοί της Θεσσαλονίκης

Μέσα στη Θεσσαλονίκη έριξε τα δίχτυα ο απόστολος Παύλος. Η θάλασσα είναι γεμάτη ψάρια, αλλά δεν τα πιάνει όλα ο ψαράς. Μια μικρά ποσότητα πιάνει. Έτσι λοιπόν και ο απόστολος Παύλος έπιασε μια μικρά μειονότητα. Πόσοι να ήταν; Εκατό – διακόσοι, δεν ήταν παραπάνω. Μακάρι να ζούσαν σήμερα εκείνοι οι Χριστιανοί, και ας λείπανε αυτά τα 500 εκατομμύρια. Τσούρμο ολόκληρο, με όνομα χριστιανικό, αλλά άχρηστο. Προτιμότερο να έχεις ένα διαμάντι στο χέρι σου, παρά ένα βουνό από χαλίκια. Οι σημερινοί άνθρωποι πετούν τα διαμάντια, απορρίπτουν το Χριστό, και κρατούν τα χαλίκια, κρατούν τις αμαρτίες τους. Ανόητε άνθρωπε, τι κάνεις; Τα χαλίκια, που κρατάς, δεν έχουν αξία, το διαμάντι έχει. Αδάμαντες ήταν τότε οι Χριστιανοί, σήμερα είναι χαλίκια άχρηστα. Αναστενάζουν οι άγγελοι, και μόνο αυτοί οι ψευτοχριστιανοί δεν αναστενάζουν και νομίζουν, ότι είναι και οι καλύτεροι Χριστιανοί.

Κάποτε στο ναό σε επίσημη ημέρα αναγκάστηκα να πω σ’ αυτούς τους μεγάλους: «Θα κολαστήτε, κύριοι, θα κολαστήτε!…». Εμφανίζονται μόνο τις μεγάλες γιορτές. Σα να μας λένε: «Να μας ευχαριστείτε, γιατί σας τιμάμε». Λες και η Εκκλησία είναι κανένα σαλόνι, και πρέπει να τους ευχαριστούμε που ήρθαν. Μη νομίζουν, ότι με το να έρχονται προσφέρουν και δόξα στο Θεό. Οι μεγάλοι είναι συχνά αμαρτωλότεροι από τους μικρούς, γιατί κάνουν κακή χρήση της εξουσίας.

Όποιος έχει εξουσία, πολλές φορές αμαρτάνει περισσότερο. Αλλιώς θ’ αμάρτανα σαν καλόγερος εγώ, και αλλιώς τώρα σαν επίσκοπος. Αλλιώς αμαρτάνει ένας απλοϊκός χωρικός, και αλλιώς ένας δάσκαλος. Και όμως βλέπετε τους άρχοντες, με τι υπερηφάνεια έρχονται μέσα στο ναό και μάλιστα τελευταία στιγμή; Προχωρούν χωρίς να υπολογίζουν κανένα και καταλαμβάνουν τις θέσεις των επισήμων. Θα κολαστούν, αν δεν διορθωθούν. Τι να τους κάνουμε τέτοιους χριστιανούς που γέμισε ο κόσμος; Και η αιτία είναι ο νηπιοβαπτισμός. Αλλά θα έρθει διωγμός, όπως στη Ρωσία, και θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα.

«Εν πάσι τοις διωγμοίς υμών»

Κύριο γνώρισμα των χριστιανών ο διωγμός

Εκεί πάμε. Θα επανέλθουμε στους αποστολικούς χρόνους. Αυτό θα γίνει ή μέσα από την Εκκλησία ή απ’ έξω με εξωτερικό διωγμό. Όπως στη Ρωσία ήταν εκατομμύρια ψευτοχριστιανοί. Μετά ήρθε το μεγάλο κόσκινο και κοσκινίστηκαν οι Χριστιανοί. Τώρα υπάρχουν λίγοι, αλλά πραγματικοί Χριστιανοί. Ζήτημα μέσα στη Μόσχα, που είναι 8 εκατομμύρια, να υπάρχουν 100-200 Χριστιανοί. Αλλά αυτοί έχουν μέσα τους δύναμη. Ο βίος τους, το παράδειγμα τους, η αυτοθυσία τους το δείχνει. Εδώ εμείς είμαστε όλοι χριστιανοί του γλυκού νερού. Αν πιστεύαμε στο Θεό θα είχαμε εγκαταλείψει κάθε άλλη κοσμική ασχολία. Τι να τα κάνεις τα άλλα, το Ευαγγέλιο ποιος εφαρμόζει.

Στη Θεσσαλονίκη όμως τότε ήταν πραγματικοί χριστιανοί. Και απόδειξις ότι δεν λυγίζανε στους διωγμούς. Εκείνα τα φτωχαδάκια πάλευαν με όλες τις αρχές και τις εξουσίες, που ήταν εχθρικές. Αυτοί οι λίγοι Χριστιανοί εθεωρούντο αμελητέοι, δεν τους υπολόγιζαν και όμως αυτοί ήρθαν σε ρήξη με όλους τους ισχυρούς της Θεσσαλονίκης και υπέστησαν πολλούς διωγμούς.

Αλλά και πάντοτε τα φτωχαδάκια διώκονται και μένουν κοντά στο Χριστό. Οι άλλοι που έχουν αξιώματα, ως επί το πλείστον πολεμούν το Χριστό.

Θα γίνει διωγμός. Θα τα δείτε εσείς που θα ζήσετε, εγώ γέρος άνθρωπος είμαι. Θα γίνει διωγμός και θα δείτε όλους τους δασκαλάκους να προσκυνάνε το κόκκινο θηρίο. Τριάντα χιλιάδες είναι όλοι οι δάσκαλοι, ζήτημα να μείνουν εκατό που να πουν, προτιμούμε να γίνουμε λούστροι στην πλατεία της πόλης, παρά να κηρύττουμε αθεΐα. Όλοι οι άλλοι, με όση ευκολία χειροκροτούσαν τον Παπαδόπουλο, με όση ευκολία χειροκροτούσαν τον Καραμανλή, με την ίδια ευκολία θα χειροκροτούνε και τον αντίχριστο. Θα τα δείτε αυτά. Συμφέρον και μόνο συμφέρον είναι σήμερα οι άνθρωποι και τίποτα περισσότερο. Τέτοιοι είναι και οι δάσκαλοι και οι καθηγητές και οι αξιωματικοί, γιατί όχι και οι παπάδες και οι δεσποτάδες, δεν κάνω καμία διάκριση.

Δεν ήρθε ακόμη η ώρα του αντίχριστου όταν θα έρθει, θα το δούμε. Μιλάει παρακάτω ο απόστολος για την ώρα του αντίχριστου.

Διαμάντια άθραυστα είναι οι πραγματικοί Χριστιανοί. Στην Αμερική κόπιασαν πάρα πολύ για να κόψουν ένα διαμάντι να το χωρίσουν στα δύο. Δεν σπάει εύκολα το διαμάντι. Σπάει το σφυρί που το κτυπά αλλά το διαμάντι δεν σπάει. Έτσι είναι και ο αληθινός Χριστιανός. «Έν πάσι τοις διωγμοίς». Όχι ν’ αντέξουμε σε έναν μόνο διωγμό ή σε δύο αλλά σε όλους τους διωγμούς.

Υπέφεραν οι Χριστιανοί της Θεσσαλονίκης ήταν πραγματικοί ήρωες. Μακάρι να επανέλθουμε σ’ αυτούς τους Χριστιανούς. Να έχουμε λίγους Χριστιανούς, αλλά ζωντανούς. Γιατί να ασχολούμεθα με όλους; Δεν πάει ν’ ανάβει αυτός φωτιές και να αγαπά την πυρολατρία; Δεν πάει να’ νε μασόνος και ροταριανός; Δεν θ’ ασχολούμεθα μ’ αυτούς. Τώρα ασχολούμεθα αναγκαστικώς με όλους.

Εάν υποθέσουμε, ότι ξεκαθαρίζουν τα πράγματα και μένουν εδώ στην πόλη 200 με 300 Χριστιανοί, οι οποίοι θα πουν « Θέλουμε να ζήσουμε χριστιανικά», δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά. Οι άλλοι ότι θέλουν ας κάνουν. Και χαύρα και τζαμί να κτίσουν, δεν θα έχουμε καμία ευθύνη. Δε βλέπεις τις γιορτές που τις περνά ο πρωθυπουργός της χώρας αλλά και οι άλλοι; Στα ρεβεγιόν, όχι στην Εκκλησία!…

Λίγοι, λοιπόν ήταν οι Χριστιανοί της Θεσσαλονίκης, αλλά ζωντανοί. Έχει αξία όχι το πόσον αλλά το ποιόν. Πότε θ’ αποκτήσει η Εκκλησία μας τέτοιους ζωντανούς Χριστιανούς; Έτσι ήταν οι πρώτοι Χριστιανοί. Υπέφεραν από διωγμούς αλλά δεν λύγιζαν. Γι’ αυτό τους επαινεί ο απόστολος Παύλος.

«Ο Χριστός παρατεινόμενος είς τους αιώνας»

Εάν υποθέσουμε ότι ο Χριστός έμενε στον κόσμο και συνέχιζε τη διδασκαλία του, δεν θα εφέροντο οι άνθρωποι ευγενέστερα των Ιουδαίων. Ότι κάνανε οι Ιουδαίοι στο Χριστό, θα το κάνανε και οι άλλοι εις οιανδήποτε εποχή και εάν ζούσε. Αυτά λοιπόν, που θα υφίστατο ο Χριστός εάν εξακολουθούσε να βρίσκεται σωματικός στον κόσμο, τα υφίστανται οι Χριστιανοί. Γι’ αυτό λέει ο απόστολος Παύλος «αναπληρούμε τα παθήματα του Χριστού». Κάθε Χριστιανός ένας μικρός Χριστός είναι. Και ακριβώς επειδή είναι ένας μικρός Χριστός, δια τούτο διώκεται.

Για τους κεκοιμημένους αγίους δεν ενδιαφέρονται οι διώκται όπου όμως εμφανιστεί ένας ζωντανός Χριστιανός, αρχίζει ο πόλεμος. Γι’ αυτό είπε κάποιος άθεος των Παρισίων με την Εκκλησία τελειώσαμε αλλά τι κάνουμε τώρα με τους Χριστιανούς;… Ο άγιος είναι μια πραγματικότης επί της γης.

Τα μαρτύρια των πρώτων αιώνων και τα μαρτύρια επί τουρκοκρατίας ήταν τρομερά. Εν σχέση όμως με τους νεώτερους διωγμούς θα είναι μικρότερα. Σήμερα τα μέσα που μεταχειρίζονται οι διώκται, είναι επιστημονικά και η εποπτεία είναι φοβερά. Το δίκτυο της κατασκοπείας είναι τρομερό. Τα πάντα ερευνούν και εξετάζουν.

Aπο βιβλίο Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου«ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ»,

(Επιμέλεια Ανδρονίκης Π. Καπλάνογλου, έκδοση Β΄, 2008, σελ. 17-21)

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ

Δεν σας θεωρώ ακροατάς, αλλά συναγωνιστάς…
Έχετε κάποιο ενδιαφέρον θρησκευτικό, που είναι σπάνιο πράγμα σήμερα και αισθάνεσθε ένα πόνο για τα εκκλησιαστικά πράγματα. Γι’ αυτό το λόγο θέλω να σας ανακοινώσω τα εξής αναγκαία.
Ως στρατιώται Χριστού, ως πιστά τέκνα της Εκκλησίας, δεν πρέπει να αδιαφορούμε για τα εκκλησιαστικά θέματα, αλλά να δείχνουμε ζωηρόν ενδιαφέρον για την Εκκλησίαν του Χριστού.
Πρέπει οι Χριστιανοί να είναι αγωνισταί. Και όταν λέμε να είναι αγωνισταί, δεν εννοούμε να πάρουν ρόπαλα, τουφέκια, καραμπίνες, όπλα. Όχι. Μακριά αυτά από μας. Χρειαζόμεθα όπλα πνευματικά. Και πνευματικά μας όπλα είναι ο λόγος του Θεού, είναι η διαμαρτυρία μας, είναι οι φωνές μας, το «αίσχος», όλο αυτό το κλίμα το οποίο μπορούμε να δημιουργήσουμε που είναι το φραγγέλιο του Ιησού Χριστού, το οποίο θα πρέπει να υψώσουμε διαμαρτυρόμενοι για την άθλια κατάσταση της κοινωνίας.
Στα μαρτυρολόγια μένουμε κατάπληκτοι βλέποντας την ανδρεία των Χριστιανών. Εμφανίζονταν μπροστά στους αυτοκράτορας και τους τυράννους και φωνάζανε, Αίσχος, ντροπή σας, απάνθρωποι και σκληροί!… Διαμαρτύροντο για την σκληρότητα των. Τους πιάνανε και αυτούς και τους βασανίζανε. Τέτοιοι ζωντανοί Χριστιανοί ήταν εκείνοι. Έχουν σύστημα οι άθεοι να γκρεμίσουν την Εκκλησία του Χριστού. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε έτοιμοι να υπερασπίσουμε τα ιερά και τα όσια. Να μην αναπαυώμεθα στο « έχει ο Θεός» και στο «πύλαι άδου ού κατισχύσουσιν αυτής». Ασφαλώς δεν θα σβήσει η Εκκλησία αλλά μπορεί να σβήσει από την Ελλάδα όπως έσβησε και από την Μικρά Ασία. Που είναι η Εκκλησία της Μικρά Ασίας; Που είναι οι πενήντα μητροπόλεις της; Που είναι οι ναοί της; Που είναι τα μοναστήρια της; Που είναι τα προσκυνήματα της; Που είναι τα λείψανα της; που…; που…;
Αν έχετε διάθεση να αγωνιστήτε, υπάρχει ελπίς να νικήσωμε αν δεν έχετε διάθεση, θα μας σαρώσει το κύμα της απιστίας της αθεΐας και όλων των αιρέσεων.
Εγώ σήμερα – αύριο φεύγω, γέρος άνθρωπος είμαι. Αλλά σας προειδοποιώ και σας λέγω, θα δείτε πολλά δεινά στην πατρίδα μας, φοβερότερα από ότι είδαμε εμείς. Αλλά ότι και αν συμβεί και τα άστρα να πέσουν και τα ποτάμια να στερέψουν και τα πάντα να καταστραφούν, ένα θα μείνει, Ιησούς ο Ναζωραίος, όν παίδες υμνείτε είς πάντας τους αιώνας αμήν.

Χριστιανός, όνομα και πραγματικότης

Η ονομασία μας, το ότι λεγόμαστε Χριστιανοί, δεν είναι αρκετό. Η ονομασία που πήραμε στο βάπτισμά μας, πρέπει να ανταποκρίνεται και σε μία πραγματικότητα. Όπως το χαρτονόμισμα δεν αρκεί απλώς να γράφει ένα ποσό, αλλά το ποσόν αυτό που είναι γραμμένο επάνω στο χαρτονόμισμα πρέπει να ανταποκρίνεται σε ένα απόθεμα χρυσού. Δηλαδή, την ώρα που θα το πάμε στην τράπεζα, να μπορεί η τράπεζα να μας δώσει εκατό χρυσά φράγκα, εάν γράφει εκατό ή χίλια, εάν γράφει χίλια. Διότι αλλιώς θα είναι ένα απλό χαρτί. Κατά παρόμοιο τρόπο δεν αρκεί απλώς η ονομασία μας, ότι λεγόμεθα Χριστιανοί για να δικαιώσει την ύπαρξη μας στον κόσμο αυτόν.
Η ονομασία δημιουργεί υποχρεώσεις, συνοδεύεται από υποχρεώσεις και καθήκοντα. Αυτό ισχύει για κάθε ονομασία. Είσαι μηχανικός, ονομάζεσαι μηχανικός; Πρέπει να είσαι εις θέσιν να χτίζεις σπίτια γερά και στέρεα. Ονομάζεσαι δάσκαλος; Πρέπει να είσαι εις θέσιν να μάθεις τα παιδιά γράμματα. Ονομάζεσαι γιατρός; Δεν αρκεί αυτό, πρέπει να είσαι εις θέσιν να κάνεις διάγνωση, να βρίσκεις τα κατάλληλα φάρμακα, να ορίζεις την κατάλληλη δίαιτα τότε θα είσαι γιατρός, δεν αρκεί μόνο το όνομα και η φίρμα« είμαι γιατρός». Ονομάζεσαι πλοίαρχος και καπετάνιος; Δεν αρκεί μόνο να έχεις το όνομα αλλά και να είσαι κυβερνήτης επάνω στο πλοίο και μέσα στους ωκεανούς. Ονομάζεσαι στρατιώτης και αξιωματικός; Δεν φτάνουν τα κουμπιά και τα γαλόνια, δεν φτάνουν οι στολές, οι παρελάσεις, οι τρομπέτες και τα γυμνάσια χρειάζεται κάτι παραπάνω από όλα αυτά. Ποιο; Η ανδρεία, η απόφασης εν ανάγκη να θυσιάσεις όχι μία ζωή, χίλιες ζωές για την πατρίδα αυτό κάνει τον στρατιώτη.
Όπως λοιπόν η ονομασία του στρατιώτου, η ονομασία του γιατρού, η ονομασία του δασκάλου η ονομασία οιουσδήποτε άλλου στον κόσμο, δημιουργεί υποχρεώσεις, ακόμα περισσότερο η ονομασία Χριστιανός. Απ’ όλες τις ονομασίες που υπάρχουν στον κόσμο αυτόν, βασιλέων, πριγκίπων, στρατηγών και σοφών, εγώ δε βρίσκω καμία άλλη ονομασία ανώτερη, που αξίζει να γεμίζει τα σπλάχνα μας και την καρδιά μας και να μας φτερώνει στους ουρανούς καμία άλλη ονομασία μεγαλυτέρα στον κόσμο αυτόν από την ονομασία «είμαι Χριστιανός».

Προσόντα του Χριστιανού σύμφωνα με τους Μακαρισμούς

Όπως ο μαθητής έχει προσόντα, ο στρατιώτης προσόντα, ο καθένας έχει προσόντα και δεν προσλαμβάνεται κανείς στις υπηρεσίες εάν δεν έχει ένα ορισμένο αριθμό προσόντων, έτσι υπάρχουν και τα προσόντα του Χριστιανού. Ποια είναι αυτά; Τα προσόντα του Χριστιανού είναι: Πρώτο – πρώτο η ρίζα των αρετών. Ο Χριστιανός είναι ένα σύνολο, μια σύνθεση αρετών. Η πρώτη αρετή, η ρίζα, ποια είναι; Όπως το δέντρο έχει ρίζα, έτσι και το δένδρο της αρετής, που ποτίζει με τα δάκρυα και τα αίματα η πίστης μας, το δένδρο αυτό της αρετής που θάλλει αιωνίως, έχει ρίζα, αγαπητοί. Και όσο πιο βαθιά είναι αυτή η ρίζα, τόσο στερεότερος είναι ο Χριστιανισμός και τόσο ωραιότερος και ευπρεπέστερος και ιδανικότερος είναι στον κόσμο αυτόν. Η ρίζα του δένδρου αυτού είναι, αγαπητοί μου, η ταπείνωσης. Ο Χριστιανός πρέπει να είναι ταπεινός. Κάν σοφός, κάν φιλόσοφος, κάν ποιητής, κάν ταξιδεύση σε όλο το πλάτος του κόσμου, κάν πετάξη επάνω στους ορίζοντες, πρέπει να είναι ταπεινός. Θυμάστε τι ψάλλουμε στην ακολουθία της κηδείας; «Εμνήσθην του προφήτου βοώντος Εγώ είμι γή και σποδός…» Τι είσαι, άνθρωπε, οπουδήποτε και αν φθάσεις; Μια χούφτα χώμα και στάχτη.
Ταπεινός λοιπόν. Η ταπείνωσης πρέπει να διακρίνει τον Χριστιανό. Αλλά εκτός της ταπεινώσεως ο Χριστιανός πρέπει να έχει και κάτι άλλο. Το δάκρυ της μετανοίας. Εάν αμαρτάνει – και αμαρτάνει ο Χριστιανός, διότι δεν μπορεί να είναι αναμάρτητος κανείς επί της γης – εάν αμαρτάνει αυτός, εάν αμαρτάνει η γυναίκα του, εάν αμαρτάνουν τα παιδιά του, εάν αμαρτάνει η κοινωνία, αυτός πρέπει να κλαίει και να θρηνεί. «Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται»
Ο Χριστιανός ακόμα πρέπει να είναι πράος και ειρηνικός. Αλλά υπό έναν όρο πράος και ειρηνικός, όταν χτυπούν και αδικούν τον ίδιο. Όταν όμως βλέπει στη γειτονιά του, στο εργοστάσιο, στο γραφείο του, στην κοινωνία, την αδικία, τότε πρέπει να γίνει λέων. Δεν είσαι Χριστιανός, εάν δεν αγωνίζεσαι να επικρατήσει στον κόσμο η δικαιοσύνη. «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην…». Αυτό εμάς μας έλειψε. Δεν έχουμε δίψα «δικαιοσύνης». Όταν αδικήται το άτομό μας, ο εαυτός μας, γινόμεθα θηρία, όταν αδικήται η χήρα, το ορφανό, ο κόσμος ο φτωχός και εγκατελειμμένος που δεν έχει συνηγόρους και ισχυρούς να τον υπερασπίσουν, αδιαφορούμε. Ο Χριστιανισμός πρέπει να είναι πράος για τον εαυτό του, αλλά αγωνιστής και να διψά την δικαιοσύνη.
Ο Χριστιανισμός ακόμη πρέπει να είναι ειρηνοποιός, να ρίχνει γέφυρες και να ενώνει τα χάσματα. Όπως όταν φτάσουμε σε ένα μέρος αδιαπέραστο, απλώνουν γέφυρα και περνούμε, έτσι στον κόσμο αυτόν, που τον χωρίζουν ιδεολογίες και συμφέροντα και μίση, πρέπει ο Χριστιανός να είναι η ένωση των διεστώτων, ανατολής και δύσεως, πρέπει να είναι η γέφυρα που θα ενώνει κόσμους αντιμαχόμενους. «Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται».
Ο Χριστιανός ακόμα πρέπει να έχει κάτι άλλο. Να είναι σαν τα χιόνια. Όπως το χιόνι που είναι πάνω στην κορυφή του Ολύμπου δεν το πατάνε πόδια ανθρώπου, αλλά είναι πεντακάθαρο, έτσι και η καρδιά του Χριστιανού πρέπει να είναι καθαρά. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται».
Ο Χριστιανός επίσης πρέπει να έχει ένα άλλο προσόν. Να είναι υπομονετικός. Βράχος. Όπως ο βράχος μέσα στο πέλαγος δε φοβάται τη θάλασσα, αλλά εξέχει μέσα στο πέλαγος και μένει πάνω από τα αφρισμένα κύματα, έτσι και ο Χριστιανός στις θλίψεις πρέπει να έχει ανδρεία, να είναι ανδρείος.
Τέλος ο Χριστιανός πρέπει να είναι έτοιμος για θυσία. Έτοιμος να πεθάνει όχι στο κρεβάτι του, αλλά επάνω στο πεδίο της τιμής, να θυσιάσει τη ζωή του για τη δόξα του Χριστού.
Αυτά είναι τα προσόντα, τα διαμάντια στο περιδέραιο που πρέπει να στολίζει κάθε χριστιανική ψυχή.

Φως και αλάτι

Τα έχουμε αυτά; Εάν τα έχουμε αυτά τότε σ’ εμάς απευθύνεται ο λόγος του Θεού «Υμείς έστε το άλας της γής…Υμείς έστε το φώς του κόσμου».
Βλέπετε, αγαπητοί, ποια σύμβολα έχει η αγία Γραφή; Εάν ακούσουμε τα λόγια αυτά του ευαγγελίου, φαίνονται ξεκάρφωτα. Εάν όμως τα συνδέσουμε με τα προηγούμενα, τότε αυτά αποκτούν την ολοκληρία της σκέψεως.
«Υμείς έστε το άλας της γής…Υμείς έστε το φως του κόσμου».
Χριστιανοί μου, βρίσκομαι ακόμα στην αρχή του ευαγγελίου και μπροστά μου ανοίγεται ένα πέλαγος ιδεών που δεν μπορώ να το διαπλεύσω με την μικρή λέμβο μου. Αλλά δεν έχω καιρό, δεν έχω ώρα, για να μπορέσω να επεκταθώ στα νοήματα αυτά, στο πέλαγος, στον ωκεανό των υψίστων αυτών ιδεών.
Μη μου μιλάτε για άλλα βιβλία. Αν πάρετε το άγιο Ευαγγέλιο στα χέρια σας, δεν χρειάζεται τίποτε άλλο. Βάλτε φωτιά στα βιβλία, στα μυθιστορήματα, στα περιοδικά όλα, στα φιλμ τα γκανγκστερικά, σε όλα αυτά που υπάρχουν μέσα στα σπίτια. Πάρτε στα χέρια σας το άγιο Ευαγγέλιο, να αγιάσει, να ευωδιάσει μέσα σας όλος ο ψυχικός σας κόσμος. Το Ευαγγέλιο του Χριστού μας λοιπόν λέει «Υμείς έστε το άλας της γής…Υμείς έστε το φως του κόσμου». Αφήνω το δεύτερο και παίρνω το πρώτο.«Υμείς έστε το άλας» σεις είστε το αλάτι.

Ο Χριστιανός είναι το αλάτι του κόσμου

Ο κάθε Χριστιανός πρέπει να είναι το αλάτι. Υπάρχει τίποτε άλλο πιο χρήσιμο από το αλάτι; Τα αλάτι είναι στο πιάτο και του φτωχού και του βασιλιά. Το αλάτι είναι κάτι απαραίτητο. Είναι στοιχείο αναγκαίο για τη ζωή του ανθρώπου. Μια μικρή ποσότητα αλατιού νοστιμίζει όλο το φαγητό. Το αλάτι έχει ακόμα την ιδιότητα να συντηρεί, να προλαμβάνει την σήψη, την σαπίλα, την αποσύνθεση των τροφίμων.
Έτσι ακριβώς πρέπει να είναι και ο Χριστιανός μέσα στην κοινωνία το αλάτι , το αλάτι το πνευματικό.
– Και πώς, κατά ποιο τρόπο θα γίνει ο Χριστιανός το αλάτι της κοινωνίας;
α) Με τα λόγια
Θα γίνει με τα λόγια του, που πρέπει να είναι προσεκτικά. Το Ψαλτήρι λέει «Θού Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου». Τα σπίτια όλα έχουν πόρτες. Εμείς είμεθα χωρίς «πόρτες», δεν έχουμε δηλαδή καμία προσοχή στα λόγια που λέμε δεξιά και αριστερά. Και όμως θα δώσουμε μεγάλο λόγο γι’ αυτά, για κάθε λόγο άπρεπο, που δεν έχει ευωδιά και χάρη, για κάθε λόγο πονηρίας και κολακείας. Γέμισε ο κόσμος από ψευτιά και κολακεία. Δε λέει κανείς στο γείτονα του την αλήθεια, αλλά προσπαθεί με γλώσσα μελιστάλακτη, με ωραίες λέξεις και φανταχτερές εικόνες, να τον ξεγελάσει δεν του παρουσιάζει την πραγματικότητα.
Ο Χριστιανός όμως είναι αληθινός. Είναι μαθητής Εκείνου που μπροστά στον Πιλάτο είπε «Εγώ εις τούτο γεγέννημαι και είς τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω τη αλήθεια». Και η αλήθεια στον κόσμο αυτόν είναι πικρά. Εάν έχετε κάποια πληγή και ρίξετε επάνω λάδι θα αισθανθείτε βέβαια κάποιο ευχάριστο αίσθημα. Εάν όμως ρίξετε – και είναι ανάγκη να ρίξετε – αλατάκι, το αλάτι τσούζει. Έτσι είναι και η αλήθεια, η αλήθεια των προφητών και των κηρύκων. Ο λόγος τους δεν είναι ευχάριστος. Η αλήθεια τσούζει, είναι πικρά αλλά αυτή σώζει.
Για σκεφθείτε τον προφήτη Ηλία. Ήταν μέσα στο κράτος 8.000 «παπάδες». Τούμπες κάνανε μπροστά στο βασιλιά και στη βασίλισσα. Μα αυτός τόλμησε και ανέβηκε πάνω στα ανάκτορα και του λέει, λίγες είναι οι μέρες σας, γιατί είστε βασίλειο ανομίας και παρανομίας, τα ανάκτορα οργιάζουν… Ένας βρέθηκε να μιλήσει έτσι, και από την ώρα εκείνη ζητούσαν να τον συλλάβουν και έφυγε μέσα στις σπηλιές, σαν αετός, για να γλιτώσει από τη μανία των βασιλέων, που τους κολάκευε όλο το αισχρό ιερατείο. Για σκεφθείτε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, που ανέβηκε και αυτός γοργός πάνω στα ανάκτορα και βρήκε εκεί το παράνομο ζεύγος των αιμομικτών που ζούσαν στη μοιχεία και λέει στον Ηρώδη «Ουκ εξεστί σοι έχειν την γυναίκα του αδελφού σου». Δεν σου επιτρέπεται βασιλιά να ζεις παράνομα. Για σκεφθείτε τον απόστολο Παύλο, τους προφήτες τους μεγάλους. Για σκεφτείτε τον ίδιο το Χριστό, που ελάλησε πάντα την αλήθεια και σταυρώθηκε γι’ αυτήν. Η αλήθεια είναι λόγος δριμύς, είναι σαν το αλάτι που πέφτει επάνω στις πληγές και κάνει τον άνθρωπο να πονέσει. Μα αυτός ο πόνος, που αισθάνεται ο άνθρωπος από την αλήθεια, είναι πόνος σωτήριος και μακάριος ο άνθρωπος εκείνος που αισθάνεται στα βάθη της ψυχής του την σωτήριο αυτή ενέργεια να εισέρχεται και να τον απολυμαίνει από κάθε κακία και αμαρτία.
Ο Χριστιανός δεν είναι κόλακας. Όχι. Θα πει την αλήθεια. Που θα την πει; Θα την πει παντού. Σ’ αυτόν που τον βλέπει και κυλιέται μέσα στο βόρβορο, θα του πει: «Ουκ έξεστί σοι…», δεν σου επιτρέπεται να κυλιέσαι σαν το κτήνος μέσ’ στην ακαθαρσία. Σ’ αυτόν που είναι κενόδοξος και υπερήφανος και νομίζει ότι θα φτάσει τους ουρανούς και τα άστρα, θα του πει: «Κύριος υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν». Στον άλλον, που λατρεύει όχι το χριστό αλλά το χρυσό, που έκανε το χρήμα θεό και λατρεύει το πορτοφόλι και το μπεζαχτά και δεν έχει ιερό και όσιο, θα πει: Είσαι ειδωλολάτρης, η πλεονεξία είναι «ειδωλολατρία». Στον άλλον, που έχει διάφορα άλλα ελαττώματα, δε θα διστάσει ο Χριστιανός να υπενθυμίσει την αλήθεια. Έτσι με τα λόγια του τα αυστηρά αλλά ζωοποιά, τα λόγια της Γραφής, θα γίνει αλάτι μεσ’ στην κοινωνία.

β) Με το παράδειγμα
Αλλά ο Χριστιανός δεν είναι άλας πνευματικό μόνο με τα λόγια του. Είναι και με το παράδειγμα του. Ο τρόπος που ζει και συμπεριφέρεται μέσα στο σπίτι του, στο γραφείο ή στο εργοστάσιο, ο τρόπος αυτός είναι φωτεινός. Και ο τρόπος αυτός κάνει τους άλλους να σκέπτονται, ότι παραπάνω από τη ζωή αυτή τη ματαία, τη ζωή των αισθήσεων και απολαύσεων, υπάρχει ένας κόσμος ανώτερος, ιδανικός, στον οποίο τους καλεί δια του λόγου και του παραδείγματος του.

Χρειάζεται αλάτι!
Αλλά αυτά είναι θεωρίες θέλετε να δείτε την πραγματικότητα, ποιο είναι το αλάτι το πνευματικό; Αντέστε μέσα στο σπίτι εκείνο που ο πατέρας είναι άλας πνευματικό. Υπάρχουν μέσα στη σαπίλα της κοινωνίας τέτοιοι άνθρωποι και έτσι κρατιέται ακόμα η κοινωνία. Υπάρχουν τέτοιοι γονείς, που προσέχουν και τα βλέμματα και τα λόγια και όλη τη συμπεριφορά τους είναι υπόδειγμα βίου. Ας είναι επάνω τους η ευλογία των αγίων αγγέλων και αρχαγγέλων και όλων των πατέρων μας. Μένουν αυτοί οι πατεράδες και αυτές οι μανάδες στο ύψος. Τα παιδιά τους βλέπουν μπροστά τους σαν εικόνες θείες, σαν ουράνιες εικόνες. Μπροστά τους το κορίτσι ή το αγόρι δεν μπορεί να μιλήσει ή να φερθεί άσχημα. Λάμπουν σαν φωτεινά άστρα. Να το πνευματικό άλας, που δεν αφήνει την κοινωνία να αποσυντεθεί εξ ολοκλήρου.
Θέλετε να δείτε το άλας το πνευματικό; Αντέστε σε μία ενορία πάνω στην Πίνδο, στον Αλιάκμονα, ή κάτω στο Μοριά και στην Κρήτη. Να πάτε σε μία ενορία που εφημερεύει ένας παπάς ευλαβής. Ας μη ξέρει γράμματα, ας μην πέρασε από πανεπιστήμια και θεολογικές σχολές αλλά πιστεύει. Πιστεύει στο Χριστό, στην Παναγία, στους αγίους και όταν λειτουργεί συγκινείται και κλαίει. Άντε να βρεις ένα χωριό με ένα τέτοιο παπά. Και θα δεις ότι όλοι οι χωρικοί ούτε βλαστημάνε, ούτε οργιάζουνε, ούτε εγκλήματα γίνονται εκεί. Γιατί μέσα στο χωριό αυτό υπάρχει αλάτι. Και το αλάτι του χωριού είναι ο ιερεύς, ο ευλαβής ιερεύς, ο οποίος δε σπούδασε, δεν έχει μεγάλους τίτλους και μισθούς, αλλά μέσα στην καρδιά του έχει το Χριστό.
Θέλετε να δείτε τι θα πει πνευματικό άλας; Αντέστε σε μία επαρχία, αν υπάρχει, που ποιμαίνει ένας δεσπότης πνευματικός, πραγματικός επίσκοπος των ψυχών. Όταν μία επαρχία έχει τέτοιον επίσκοπο, άνθρωπο ανώτερο του χρήματος, των ηδονών και της ματαίας δόξης, τότε εκεί δε στέκονται ούτε άθεοι αιρετικοί αλλά στην επαρχία αυτή υπάρχει αγιότης και ευσέβεια. Υπάρχει η μεγάλη δύναμη του Χριστού μας.
Θέλετε να δείτε, αντιστρόφως, όταν λείπει το αλάτι; Αντέστε μέσα στο σπίτι που ο πατέρας δεν προσέχει τον εαυτό του, που η μητέρα είναι ξεπορτισμένη και βγαίνει δεξιά και αριστερά και το σπίτι το έχει ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού. Αντέστε μέσα σε μία ενορία που ο παπάς δεν βλέπει τίποτε άλλο πέρα από τα αργύρια, τα τριάκοντα αργύρια του Ιούδα και κοιτάει μόνο να θησαυρίζει. Αντέστε και σε μία επαρχία που ο δεσπότης είναι όλη η αντινομία και ανατροπή της θεωρίας και της πράξεως του Ευαγγελίου. Εκεί θα δείτε ερείπια και εξάρθρωση του παντός.

(ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ, Α΄Εκδοση, σελ. 1-14)

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ