Ἑορτολόγιο
07-27 Ὁ ἅγιος Παντελεήμων (Β΄ Τιμ. 2,1-10)
19842 Στρατιώτης Χριστοῦ – στ. 3

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΒ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1190(2)

Τοῦ ἁγ. μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος
Πέμπτη 27 Ἰουλίου 2023 (2005)
Του Μητροπολίτου Φλωρινης Αυγουστινου

Στρατιωτης Χριστου

«Σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β΄ Τιμ. 2,3)

Δὲν ἔχει, ἀγαπητοί μου, μόνο ὁ οὐρανὸς τὰ ἄστρα του· ἔχει καὶ ἡ Ἐκκλησία, ποὺ εἶ­νε ἕνας πνευματικὸς οὐρανός, τὰ δικά της ἀ­πείρως ἀνώτερα ἄστρα. Καὶ ἄστρα τῆς Ἐκ­κλησίας εἶνε οἱ ἅγιοι. Τέτοιο ἄστρο εἶνε καὶ ὁ ἅγιος Παντελεήμων ποὺ ἑορτάζουμε. Λάμ­πει μὲ τὸν ἅγιο βίο του, μὲ τὸ μαρτύριό του, μὲ τὰ θαύματά του, μὲ τὰ ἱερά του λείψανα.
Ἂς ῥίξουμε ἕνα βλέμμα στὸν ἀπόστολο τῆς ἑορτῆς του. Τί λέει; Εἶνε μία περικοπὴ ἀ­πὸ τὴν ἐπιστολὴ Β΄ πρὸς Τιμόθεον. Γράφτηκε ἀπὸ τὴ Ῥώμη, ὅπου ἦταν φυλακισμένος ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος. Καὶ ἐνῷ ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα περίμενε νὰ ἐκτελεσθῇ, δὲν μεμψιμοιροῦσε, ἀλλ᾿ ἔγραφε στὸ μαθητή του Τιμόθεο ἐπίσκο­πο Ἐφέσου· «Σὺ κακοπάθησον ὡς καλὸς στρα­τιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β΄ Τιμ. 2,3). Ἐγὼ παραδίδω τὴ σημαία σ᾿ ἐσένα, σὺ θὰ συνεχίσῃς τὸν ἀ­γῶ­να· καὶ λάβε ὑπ᾿ ὄψιν σου ὅτι εἶσαι στρατιώτης, καὶ ὡς στρατιώτης «κακοπάθησον».
Σ᾿ αὐτὸ τὸν ὡραῖο στίχο, ἀγαπητοί μου, βλέ­πω ὁμοιότητες ποὺ ὑπάρχουν μεταξὺ στρατιώτου τῆς πατρίδος καὶ στρατιώτου τοῦ Χριστοῦ. Συνδέονται αὐτὰ τὰ δύο. Ἡ εἰκόνα τοῦ στρατιώτου ζωγραφίζει τὰ ἱερὰ καθήκοντα τοῦ Χριστιανοῦ. Ἂς δοῦμε τὶς ὁμοιότητες.

* * *

⃝ Ὁ στρατιώτης ἔχει ὅπλα. Ὑπάρχει στρατι­ώτης χωρὶς ὅπλα; ὅπλα γενικὰ καὶ ἀτομικά. Κι ἀλλοίμονο ἂν ἐγκαταλείψῃ τὸν ἀτομικό του ὁ­πλισμό. Τὰ ὅπλα του εἶνε ἀπὸ χάλυβα καὶ σίδερο· λόγχες, ξιφολόγχες, ὁπλοπολυβόλα, κα­νόνια, ὑποβρύχια, ἀεροπλάνα, πυρηνικὴ ἐν­έργεια – τὸ φοβερώτερο ὅπλο.
Καὶ ὁ Χριστιανὸς ἔχει ὅπλα, ὄχι ὅμως ὑλι­κῆς φύσεως. Εἶνε ὅπλα ἄλλου εἴδους, ἀπείρως ἀνώτερα. Πρῶτο ὅπλο του εἶνε ἡ πίστι. «Αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Ἰω. 5,4). Ὅποιος θέλει νὰ δῇ τί ὅ­πλο εἶνε ἡ πίστι, ἂς διαβάσῃ τὸ 11ο (ια΄) κεφά­λαιο τῆς πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολῆς, ποὺ εἶνε ὁ ὕμνος τῆς πίστεως.
Κάποτε ὁ Ναπολέων εἶπε, ὅτι μὲ τὸ κανόνι θὰ κυβερνήσῃ τὴν Εὐρώπη. Μετὰ ὅμως παραδέχτηκε, ὅτι ἡ ἰσχὺς τῶν ὑλικῶν ὅπλων εἶ­νε περιωρισμένη· ἕνα «κανόνι», εἶπε, θὰ κυβερνᾷ τὴν ἀνθρωπότητα, τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ εἶνε τὸ ἀνίκητο ὅπλο· «Ὁ οὐρα­νὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι», ὅπως εἶπε ὁ Κύριος (Ματθ. 24,35).
⃝ Ἄλλη ὁμοιότης. Ὁ στρατιώτης ἔχει σάλπιγγα, ποὺ ὁ ἦχος της ἐξεγείρει. Ὡραῖο τὸ σάλ­πισμα «Ἄνδρες, προχωρεῖτε· ἐμπρός!» ἢ τὸ σάλπισμα τοῦ Θεμιστοκλῆ στὴ ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε!…».
Ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία ἔχει σάλπιγγα. Ἀλλοίμονο ἂν δὲν ἔχῃ. Σάλπιγγα εὔηχος εἶνε τὸ κή­ρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, τὸ ζωηρό, τὸ συνεχὲς καὶ ἀδιάλειπτο, τὸ ῥιζοσπαστικό, τὸ κήρυγμα ποὺ στηλιτεύει κάθε κακία ὁπουδήποτε κι ἂν τὴ δῇ, εἴτε στὰ ἀνάκτορα εἴτε στὶς καλύβες.
⃝ Ἄλλη ὁμοιότης. Ὁ στρατὸς ἔχει σημαία. Καὶ οἱ Ἕλληνες συγκινούμεθα ἐπὶ τῇ θέᾳ της.
Καὶ ἡ Ἐκκλησία ὅμως ἔχει σημαία. Εἶνε ὁ τί­μιος σταυρός· ὁ σταυρὸς μὲ τὸ «Ἐν τούτῳ νί­κᾳ», ποὺ εἶδε στὸν οὐρανὸ ὁ αὐτοκράτωρ μέγας Κωνσταντῖνος. Γι᾿ αὐτὸ κ᾿ ἐμεῖς, εἰς πεῖ­σμα τῶν δαιμόνων, στὸν ἱστορικὸ λόφο 1.020 τῆς Φλωρίνης στήσαμε ἕνα μεγάλο σταυρό.
⃝ Μία ἀκόμη ὁμοιότης. Ὁ στρατὸς ἔχει ἀξιωματικοὺς καὶ ἀρχηγό. Τί ἀξία ἔχει ὁ ἀξιωματι­κὸς εἶνε περιττὸ νὰ σᾶς ἐξηγήσω. Ὅπου ὑπῆρ­ξαν ἄξιοι ἀρχηγοί, ἐκεῖ οἱ στρατιῶτες ἀπὸ λαγοὶ ἔγιναν λέοντες. Λένε, ὅτι σὲ μία μάχη τὸ ἐ­­πιτελεῖο τοῦ Ναπολέοντος ἦταν ἀπογοητευ­μένο. –Στρατηγέ, τοῦ λένε, εἴμαστε λίγοι, ἑκα­τὸ χιλιάδες, καὶ οἱ ἀντίπαλοί μας ἕνα ἑκατομ­μύ­ριο. –Μὴ φοβᾶστε, τοὺς λέει· προσθέστε στὶς ἑ­κατὸ χιλιάδες ἄλλες ἑκατὸ χιλιάδες. –Ποῦ εἶ­νε οἱ ἑκατὸ χιλιάδες; –Ἐγώ!… Ἐγωιστικὸ βέβαια εἶνε αὐτὸ ποὺ εἶπε, ἀλλὰ πράγματι ὅσο ἄξιζε ἕνας Ναπολέων κ᾿ ἕνας μέγας Ἀλέξανδρος, δὲν ἀξίζουν πλήθη συρφετοῦ.
Ὅπως λοιπὸν ὁ στρατὸς ἔχει ἀξιωματικοὺς καὶ ἀρχηγό, ἔτσι καὶ ἡ Ἐκκλησία μας. Ὁ δὲ ἀρχηγός της, τὸν ὁποῖον ὑμνοῦν οὐρανὸς καὶ γῆ, εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Κι ἂν ἐμεῖς τὸν ἀρνηθοῦμε, καὶ οἱ πέτρες ἀκόμη θὰ ὁμολογήσουν· «Εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός· ἀμήν» (Φιλ. 2,11 καὶ θ. Λειτ.). Τέτοιον ἀρχηγὸ ἔχεις· λοιπὸν «κα­κοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης» του.
⃝ Καὶ μία τελευταία ὁμοιότης. Ὅπως ὁ στρα­τὸς ἀντιμετωπίζει ἐχθρούς, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς. Κάθε Χριστιανὸς εἶνε στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἔχει νὰ πολεμήσῃ μὲ φοβεροὺς ἐχθρούς.
Ὁ πρῶτος ἐχθρὸς ποιός εἶνε; Μὴν πᾶτε μακριά· εἶνε πολὺ κοντά, εἶνε ὁ ἑαυτός μας, ἡ διεφθαρμένη φύσι μας. «Πολλὰ τὰ δεινά», ἀλλὰ «οὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει», λέει ὁ Σοφοκλῆς (Ἀντιγ. 332-333). Τὸ φοβερώτερο κα­κὸ εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Μέσ᾿ στὴν καρδιά μας λοιπ­ὸν κρύβεται ὁ ὕπουλος ἐχθρός· εἶνε ὁ ἑ­αυτός μας, τὰ ἐλαττώματα, τὰ πάθη, ἡ κακία μας. Γι᾿ αὐτὸ οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας ἔλεγαν· «Ἡ πιὸ μεγάλη νίκη εἶνε νὰ νικήσῃ κανεὶς τὸν ἑαυτό του». Δὲν πά᾿ νά ᾿χῃς ἀξίωμα, δὲν πά᾿ νὰ ὀνομάζεσαι ἀκόμα καὶ βασιλιᾶς καὶ αὐτοκράτορας· τί νὰ τὸ κάνῃς; Ὁ μέγας Ἀλέξανδρος, ποὺ νίκησε Ἀσιᾶτες καὶ Πέρσες, νικήθηκε ἀπὸ τὸν ἑαυτό του· μέθυσε, καὶ πά­νω στὴ μέθη ἐφόνευσε τὸν εὐεργέτη του, τὸν Κλεῖτο ποὺ τοῦ εἶχε σώσει τὴ ζωή.
Ἀγώνας, λοιπόν, ἐναντίον τῶν διεφθαρμένων μας κλίσεων. Διότι ἢ θὰ γίνῃς ἅγιος ἢ θὰ γίνῃς κακοῦργος. Παλεύουν αὐτὰ μέσα μας.
Ὁ δεύτερος ἐχθρός μας εἶνε ὁ κόσμος. Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε κόσμο; Ὄχι τοὺς ἀν­θρώπους, ποὺ εἶνε δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Στὴ γλῶσσα τῆς Γραφῆς κόσμος, μὲ κακὴ ἔν­νοια, ὀνομάζεται τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων ποὺ δὲν πιστεύουν στὸ Χριστὸ καὶ πολεμοῦν τὴν πίστι. Αὐτοὶ δημιουργοῦν κακὸ περιβάλλον. Καὶ τὸ περιβάλλον ἐπηρεάζει. Μὴν κατηγοροῦμε τοὺς νέους. Ἐμεῖς φταῖμε, ποὺ τοὺς δίνουμε κάκιστα παραδείγματα. Ἡ νεότης δὲν εἶνε τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἠχὼ τῆς κοινωνίας. Τὸ περιβάλλον ἀσκεῖ τεραστία ἐπίδρα­σι στὸν χαρακτῆρα τοῦ ἀνθρώπου.
Γι᾿ αὐτὸ στὸ κακὸ καὶ αἰσχρὸ περιβάλλον πρέπει ὁ Χριστιανὸς νὰ πάῃ κόντρα. Στὶς καμ­πὲς τοῦ Ἁλιάκμονος ποταμοῦ ὑπάρχουν ψάρια, οἱ πέστροφες, ποὺ πᾶνε κόντρα στὸ ῥεῦ­μα· ἐνῷ τὰ ψόφια ψάρια τὰ παίρνει τὸ ποτάμι καὶ πᾶνε κάτω στὸ Θερμαϊκὸ κόλπο.
Τί εἶσαι λοιπὸν ἐσύ, Χριστιανέ; Εἶσαι ζων­τανός; Αἰσθάνεσαι τὸ Χριστό, τὸν θεωρεῖς ὡς τὸν πολύτιμο μαργαρίτη σου; Τότε θ᾿ ἀντιστα­θῇς στὴ διαφθορὰ τοῦ κόσμου, στὴ μόδα καὶ στὴν τηλεόρασι, θ᾿ ἀντιτάξῃς ἕνα ἄλλο «ὄχι», ἀνώτερο ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ ἀντέταξαν οἱ ἥρωες τοῦ ᾿40 στὰ βουνὰ τῆς Βορείου Ἠπείρου.
Ἀλλ᾿ ἔχουμε καὶ τρίτο ἐχθρό. Μερικοὶ ἴ­σως γελάσουν, ἀλλὰ δυστυχῶς εἶνε πραγματικότης· εἶνε ὁ σατανᾶς. Ὅσο εἶνε βέβαιο ὅτι ὑπάρχει νύχτα, τόσο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρχει σατανᾶς. Πολλοὶ ἐγκληματίες ἀπὸ τὸ ἑδώλιο τοῦ κατηγορουμένου, σὲ στιγμὲς ἀνανήψεως, ὁμολογοῦν οἱ ἴδιοι στοὺς δικαστὰς κλαίγοντας· Δὲν τὸ ἤθελα, μ᾿ ἔβαλε ὁ σατανᾶς…
Δρᾷ λοιπὸν ὁ σατανᾶς ἢ οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις –ὅπως λένε πολλοὶ γιὰ ν᾿ ἀποφύγουν τὴ λέξι σατανᾶς–, δρᾷ ὁ ἀντίχριστος, τοῦ ὁ­ποίου τὰ βήματα ἀκούγονται ἤδη στὴν ὑφήλιο. Ὀφείλουμε λοιπὸν κ᾿ ἐμεῖς νὰ εἴμαστε ἕ­τοιμοι νὰ τὸν πολεμήσουμε.

* * *

Ἡ ζωή μας, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἀνάπαυσι καὶ ῥαχάτι. Καιρὸς ἀγῶνος· ἀγῶνος ἐ­ναντίον τοῦ κακοῦ ἑαυτοῦ μας, τοῦ αἰσχροῦ κόσμου, τοῦ πονηροῦ διαβόλου καὶ τῶν ὀρ­γάνων του. Ἀγωνισταὶ νὰ εἴμαστε.
Ἀγωνιστὰς ἀνέδειξε πάντοτε ἡ Ἐκκλησία. Ἀ­γωνιστὴς ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ μᾶς προ­τρέπει· «Κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ». Ἀγωνισταὶ καὶ οἱ ἄλλοι ἀπόστολοι. Ἀγωνισταὶ οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἀγωνισταὶ τὸ νέφος τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ὁ­σίων. Ὑπεράνω δὲ ὅλων, κορυφαῖος ἀγωνιστής, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.
Ἀγωνιστὴς ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Παντελεήμων. Διαβάστε τὸ συναξάρι του. Φτωχὸ παιδὶ στὴ Νι­κομήδεια, ὤρθωσε ἐκεῖ τὸ ἀνάστημά του καὶ εἶπε στὸν Διοκλητιανὸ τὸ «ὄχι». Καὶ μὲ τὴ διδασκαλία του, τὸ μαρτύριό του, τὰ ἄπειρα θαύ­ματά του, ἔκανε νὰ πιστέψῃ πολὺς λαός.
Ὅλοι, λοιπόν, ἀγωνισταί. Κανείς λιποτάκτης! Γενναῖοι, μὲ τὰ ὅπλα τοῦ Χριστοῦ, νὰ εἶ­στε βέβαιοι γιὰ τὴ νίκη. Οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις θὰ σημειώσουν προσωρινὲς ἐπιτυχίες· στὸ τέλος ὅμως δὲν θὰ νικήσουν οἱ ἄθεοι, οἱ αἱ­ρετικοί, οἱ ἀντίχριστοι καὶ ἀνθέλληνες. Θὰ νι­κήσῃ ὁ Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑ­μνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰ­ῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης Παρασκευὴ 27-7-1984 τὴν 27-7-1984, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 27-7-2005, ἐπανέκδοσις 21-6-2023.