Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΜΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2605

Καθαρὰ Τρίτη βράδυ
19 Μαρτίου 2010
(†) Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου

Ὅπλα της Σαρακοστης

Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου, ἀδελφοί μου, μπήκα­­με στὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρα­­­κοστή. Δόξα τῷ Θεῷ ὅλοι εἴμαστε Χριστιανοί, ἔ­­­χουμε βαπτιστῆ «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος». Πῶς, λοι­­πόν, ἁρμόζει νὰ περά­σουμε τὴν περίοδο αὐτὴ ὡς ὀρ­θόδοξοι; Ἂς δοῦ­με ὅμως πρῶτα τί εἶνε ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

* * *

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μέχρι τὰ 30 του χρόνια ἦταν ἕνας ἄγνωστος φτωχὸς μαραγ­κός. Σὰν νὰ τὸν βλέπω μὲ τὸ ζεμπίλι μὲ τὰ ἐργαλεῖα νὰ πηγαίνῃ στὰ διάφορα σπίτια γιὰ νὰ φτειά­ξῃ σκαμνιά, τραπέζια, παράθυρα, πόρτες, γιὰ νὰ ζήσουν αὐτὸς καὶ ἡ ἁγία του Μητέρα. Κανείς δὲν ἤξερε ποιός εἶνε. Μὰ ὅταν πάτησε τὰ τριάντα πῆ­γε στὸν Ἰορδάνη καὶ ἐκεῖ ἔγινε τὸ μεγάλο θαῦμα. Ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, δικαίωμά τους, ἐ­μεῖς πιστεύουμε. Τὴν ἡμέρα ἐκείνη ἄνοιξαν τὰ οὐράνια, ἀκούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ οὐρανίου Πατρὸς «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ. 3,17), καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅ­γιο σὰν περιστέρι ὁλόλευκο ἦρθε ἐπάνω στὴν κεφα­λή του. Τότε γιὰ πρώτη φορὰ ἀκούστηκε, ὅτι αὐτὸς ὁ Ναζωραῖος δὲν εἶ­νε ἕνας ἄνθρωπος ὅπως ὅλοι ἐμεῖς· εἶνε καὶ Θεός, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος! Μετὰ τὸν Ἰορδάνη καὶ τὴ βάπτισι ὁ Χριστὸς δὲν γύρισε στὸ σπίτι του καὶ δὲν ἔπιασε πιὰ ξυλουργικὰ σύν­εργα· πέρασε τὸν Ἰ­ορδάνη, βγῆκε στὴν ἔρημο, ἐκεῖ ποὺ τὴ νύχτα μουγ­κρίζουν ἄγρια θηρία, καὶ ἐκεῖ, ὅ­πως λέει τὸ Εὐαγγέλιο, ἔμεινε 40 ἡμέρες καὶ 40 νύχτες, καὶ δὲν ἔφαγε οὔτε ἤ­πιε (βλ. Λουκ. 4,1-2. Ματθ. 4,1-2. Μάρκ. 1,12-13). Νήστευε αὐστηρὰ καὶ προσ­­ευχόταν.

• Μετά, ὅταν –σὰν ἄνθρωπος πραγματικὸς ποὺ ἦ­ταν– πείνασε, ἔρχεται ὁ σατα­νᾶς καὶ τοῦ λέει· –Ἂν εἶσαι υἱὸς τοῦ Θεοῦ, πὲς σ᾽ αὐ­τὲς τὶς πέτρες νὰ γίνουν ψωμιά. Ὁ Χριστὸς τοῦ ἀπαντᾷ μὲ λόγια τοῦ θείου νόμου· –«Δὲν ζῇ ὁ ἄνθρωπος μονάχα μὲ ψω­μί»· ὑπάρχει κι ἄλλος τρόπος… (Ματθ. 4,4=Δευτ. 8,3).
• Μετὰ τὸν πρῶτο αὐτὸν πειρασμό, ὁ σατα­νᾶς τὸν ἀνεβάζει στὴν ἄκρη τῆς στέγης τοῦ ναοῦ, καὶ λέ­ει· –Ἂν εἶ­σαι υἱὸς τοῦ Θεοῦ, πέσε κάτω, καὶ θά ᾿ρθουν ἄγγελοι νὰ σὲ πιά­σουν νὰ μὴν πά­θῃς τί­πο­­τα. Ὁ Χριστὸς πάλι δὲν τὸν ἀκούει. –«Οὐκ ἐκ­πειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου», τοῦ λέει (Ματθ. 4,7=Δευτ. 6,16).
• Καὶ μιὰ τρίτη φορὰ ὁ σατανᾶς ἀνέβασε τὸ Χρι­στὸ σὲ πανύψηλο βουνό, τοῦ ᾽δειξε ὅλα τὰ βασίλεια τοῦ κόσμου καὶ λέει· –Ὅλα τοῦτα εἶ­­νε δικά μου· σοῦ τὰ δίνω λοιπόν, μόνο πέ­σε νὰ μὲ προσ­κυ­νή­σῃς. Τότε ὁ Χριστὸς τὸν διώχνει· –Πήγαινε πίσω μου, σα­τανᾶ· εἶ­νε γραμμένο «Θὰ προσ­κυνή­σῃς τὸν Κύριο τὸ Θεό σου καὶ αὐτὸν μόνο θὰ λατρεύσῃς (Ματθ. 4,10=Δευτ. 6,13).
Ὅταν ὁ Χριστὸς νίκησε καὶ τοὺς 3 αὐτοὺς πειρασμούς, ἦρθαν ἄγγελοι καὶ τὸν ὑπηρετοῦσαν.

* * *

Αὐτὰ λέει τὸ Εὐαγγέλιο. Γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἐκ­κλησία μας καθιέρωσε τὴ Μεγάλη Τεσσαρακο­στή· γιὰ νὰ τιμοῦμε τὸ Χριστὸ μὲ ἀνάμνησι καὶ κυρίως μὲ μίμη­σι τῆς ζωῆς του στὴν ἔ­ρημο. Ὅπως ἐκεῖνος νίκησε τὸ σατανᾶ, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς τὶς 40 αὐτὲς ἡμέρες ν᾽ ἀ­γωνιστοῦμε νὰ νικήσουμε τὸν ἐχθρὸ καὶ νὰ μᾶς ἀ­ξι­ώσῃ νὰ ἑ­ορτάσουμε τὴν ἁγία Ἀνάστασί του.
Θὰ ρωτήσετε· Καὶ πῶς νικᾶται ὁ διάβολος; Γιὰ νὰ τὸ νικήσουμε μᾶς χρειάζονται ὅπλα. Τί ὅπλα; Νὰ σᾶς δείξω λοιπὸν τώρα μερικά. Μάθετε νὰ χρησιμοποιῆτε αὐτὰ τὰ ἄρματα τοῦ Χριστοῦ, καὶ θὰ νικήσετε τὸ σατανᾶ· οὔ­τε τρί­χα ἀπ᾽ τὸ κεφάλι σας δὲν θὰ μπορῇ νὰ πειράξῃ. Ποιά εἶνε τὰ ὅπλα;
� Πρῶτο ὅπλο· ἡ νηστεία. Εἶνε ἡ πρώτη ἐντολή· δό­θηκε μέσα στὸν παράδεισο, ὅταν ὁ Θε­ὸς εἶπε στὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα· Ἀ­πὸ ὡρισμένο δέντρο δὲν θὰ φᾶτε. Αὐτὸ τί ἦταν; Νηστεία. Κι ὅσο οἱ πρωτόπλα­στοι τηροῦσαν τὴν ἐντολή, ἦταν μακάριοι· μό­λις ὁ σατανᾶς τοὺς γέλασε κ᾽ ἔφαγαν, τότε διώχθη­καν ἀπὸ τὸν παράδεισο· καὶ πέντε χιλιάδες τώρα χρό­νια εἴμαστε ἐδῶ ὅλοι καὶ στενάζουμε. Γιατί; Δι­ότι δὲν νηστέψαμε. Ὅσο ὁ Ἀδὰμ νήστευε ἦταν ­εὐτυχι­σμένος. Ἔπειτα ὁ Μωυσῆς· ὅταν νήστε­­ψε, ἀξιώθηκε νὰ λάβῃ τὸ Δεκάλογο, τὶς 10 ἐντολές. Ὅταν νήστεψε ὁ προφήτης Ἠλίας, ἔκανε θαύματα. Ὅ­ταν νήστεψαν οἱ Τρεῖς Παῖδες στὴ Βαβυλῶνα, ἡ φωτιὰ τῆς καμίνου δὲν τοὺς ἔβλαψε. Ἔτσι κάνουν ὅλοι οἱ πιστοί· ἡ Παναγία μας, ἡ ἁγία Παρασκευή, ὁ ἅγιος Νικόλαος, ὁ ἅγιος Σπυρίδων, οἱ μάρ­τυρες, οἱ ἀσκηταί, ὅλοι οἱ ἅγιοι νήστευαν.
Κ᾽ ἐμεῖς λοιπόν, ἂν εἴμαστε Χριστιανοί, νὰ νηστεύουμε· κάθε Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ καὶ τώρα τὴν Τεσσαρακοστή· ὄχι κρέας, ὄχι ψάρι, ὄχι τυρί, ὄχι ἀ­βγό, ὄχι γάλα· κανονικὰ οὔτε λάδι. Ἐξ­αιροῦνται οἱ ἄρρωστοι, οἱ γέροι, τὰ βρέφη. Μακάρι ὁ ἄνθρωπος νά ᾽νε γερὸς καὶ νὰ νηστεύῃ.
Νὰ συνεννοούμεθα ὅμως· νὰ νηστεύῃ ὄχι μόνο τὸ στομάχι, ἀλλὰ ὅλος ὁ ἄνθρωπος· τὰ χέρια ἀπὸ κλεψιὲς καὶ ἀτιμίες· νὰ νηστεύουν τὰ πόδια, νὰ μὴν πηγαίνουν ὅπου εἶνε κακό· νὰ νηστεύουν τὰ αὐτιά, νὰ μὴν ἀκοῦνε αἰσχρόλογα, κατηγορί­ες, πο­νηρὲς διηγήσεις, σατανικὴ μουσική· τὰ μάτια, νὰ μὴν καρφώνωνται σὲ σαρκικὰ θεάματα, σὲ δαι­μονικὲς μορφές. Θέλετε νὰ προχωρήσουμε; Ὑ­πάρχουν ἄλλες δύο νηστεῖες πιὸ δύσκολες.
Ἡ μία εἶνε νὰ νηστέψῃ ἡ γλῶσσα, ποὺ «κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακίζει»· νὰ νηστέψῃ ἀ­πὸ τὸ ψέμα, τὸ κοτσομπολιό, τὴ συκοφαντία, καὶ πρὸ παν­τὸς ἀπὸ τὴ βλαστήμια. Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια τὰ εὐλογημένα, στὸν τόπο αὐτὸν βλαστήμια δὲν ἄκουγες. Λοιπὸν σᾶς παρακαλῶ αὐτὴ τὴ Σαρα­κοστὴ ὁ ἄγγελός σας νὰ μὴν ἀκούσῃ βλαστήμια.
Καὶ τέλος ἡ πιὸ δύσκολη νηστεία, αὐτὴ ποὺ κά­νουν στὸ Ἅγιο Ὄρος· εἶνε κρησάρα πολὺ λεπτή, κόσκινο ψιλό. Τί δηλαδή· νὰ νηστέψῃ ἡ διάνοια ἀπὸ κακοὺς λογισμοὺς καὶ ἡ καρδιὰ ἀπὸ πονηρὲς ἐπιθυμίες καὶ συναισθήματα. Γιά προσπα­θῆ­στε ἀπόψε, ἀπὸ τώρα μέχρι νὰ πᾶτε στὸ κρεβά­τι νὰ κοιμηθῆτε. Ἔχει μεγάλη σημασία αὐτὸς ὁ ἀ­γώνας. Πές μου τί σκέπτεσαι, νὰ σοῦ πῶ τί εἶ­σαι!… Τέτοια νηστεία κηρύττει ἡ Ἐκκλησία μας.
� Δεύτερο ὅπλο εἶνε ἡ μελέτη. Ἔχετε στὸ σπίτι τὴν ἁγία Γραφή; Ἀνοῖξτε την τώρα τὴ Σαρακοστή. Πετάξτε – κάψτε περιοδικὰ κ᾽ ἐφημερίδες, πάρτε στὰ χέρια σας τὸ Εὐαγ­γέλιο κι ἀρχίστε νὰ τὸ μελετᾶτε. Θὰ βρῆτε σπου­δαῖα πρά­γματα· θαύματα, παραβολές, ἐξηγήσεις· διαμάντια! Νά ᾿χετε ἀκόμα μιὰ Σύνοψι καὶ νὰ διαβάζετε ἀπὸ ᾽κεῖ ὡραῖες προσ­ευχὲς καὶ ἀκολουθίες. Ἡ μελέτη εἶνε ὅ,τι τὸ ἁ­λάτι στὸ φαγητό. Ἂν κάποιος εἶνε ἀγράμμα­τος, ἂς πάῃ σὲ ἕνα γραμματισμένο νὰ τοῦ δια­βάζῃ.
� Τρίτο ὅπλο, ἡ προσευχή. Προτοῦ νὰ κοιμη­θῆ­τε, σταθῆτε μπροστὰ στὶς εἰκόνες. Ἂν μπορῆ­τε γονατίστε. Νὰ πῇ ὁ ἄντρας τὸ «Πιστεύω», ἡ γυ­ναίκα τὸ «Πάτερ ἡμῶν», τὰ μικρὰ παιδιὰ τὸ «Κύριε, ἐλέησον»… Ψάλτε τὸ «Κύριε τῶν δυνάμεων…», καὶ σὰν τὰ πουλάκια στὴ φωλιὰ πέσετε μονοιασμένοι νὰ κοιμηθῆτε. Δεῖξτε μου, δεῖξτε μου μιὰ οἰκογένεια ποὺ κάθε βράδυ νὰ προσεύχεται ἔτσι!
Προσευχὴ στὸ σπίτι· κι ὅταν χτυπᾷ ἡ καμπάνα νὰ τρέχετε καὶ στὸ ναὸ γιὰ προσευχή.
� Τὸ τέταρτο ὅπλο ποιό εἶνε· ἡ συγχώρησι. Στὸν κόσμο αὐτὸν μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ μᾶς ἔχουν ἀδικήσει, μᾶς ἔχουν πειράξει· ὑπάρχουν πίκρες γονέων καὶ ἀ­χαριστίες παιδιῶν, μαλωμένες νύφες μὲ πεθερές, τσακωμένοι γείτονες… Ἔ, τώρα συχωρεθῆτε. Νὰ τὰ σβήσουμε ὅ­λα αὐτά, γιατὶ χωρὶς συγχώρησι δὲν θὰ βροῦμε Θεοῦ ἔλεος. Συγχωρεῖς; θὰ σὲ συχωρέσῃ ὁ Θεός· δὲν συγχωρεῖς; δὲν σὲ συγχωρῇ ὁ Θεός.
� Πέμπτο ὅπλο εἶνε ἡ μετάνοια καὶ ἐξομολόγησι. Διαβάζοντας τὸ Εὐαγγέλιο θὰ δῇς σὰν σὲ καθρέ­φτη, ὅτι ἔχεις κάνει πολλά, ἀμέτρητα ἁμαρτήματα. Τί θὰ γίνῃ μ᾽ αὐτά; Ἡ ψυχή μας εἶνε σὰν ἕνα πουκάμισο λερωμένο ποὺ θέλει πλύσιμο. Πῶς θὰ τὴν καθαρίσουμε; Ὅπως ὁ Δαυΐδ, ποὺ εἶχε κάνει μεγά­­λα ἁμαρτήματα· ἀτίμασε τὴ γυναῖκα τοῦ γείτο­νά του, καὶ γιὰ νὰ σκεπάσῃ τὸ ἔγκλημα αὐτὸ ἔκανε καὶ δεύτερο, σκότωσε τὸν σύζυγό της. Κατόπιν ὅ­μως μετανόησε, σηκωνόταν νύχτα κ᾽ ἔ­κλαιγε· τότε ἔκανε τὸν ψαλμὸ «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέ­γα ἔλεός σου…». Ἐκεῖ λέει· Θεέ μου, πλύνε με· ἂν σὺ μὲ καθα­ρίσῃς, θὰ γίνω κι ἀπὸ τὸ χιόνι πιὸ λευκός (Ψαλμ. 50,3,9).
Καὶ πράγματι, ἅμα ὁ ἄνθρωπος μετανοήσῃ κ᾽ ἐξομολογηθῇ τὰ κρίματά του στὸν πνευματικό, τότε ἀπὸ μαῦρο κοράκι γίνεται λευκὸ περιστέρι, ἀπὸ λύκος ἀρνὶ γίνεται. Αὐτὴ εἶνε ἡ δύναμι τῆς μετανοίας. Κανείς λοιπὸν μὴν πλησιάσῃ στὴν ἁ­γία κοινωνία τὸ Πάσχα μὲ «πιάτο» ἄπλυτο. Μὲ ἄ­πλυτο πιάτο δὲν τρώει κανείς· ἔτσι νὰ πλύνετε καὶ τὴν ψυχή. Χωρὶς ἐξομολόγησι δὲν ἔχετε δικαί­ωμα νὰ κοινωνήσετε τῶν ἀχράντων Μυστηρί­ων. Αὐτὰ διατάζει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία.
� Καὶ τὸ τελευταῖο ὅπλο ποιό εἶνε· ἡ ἐλεημοσύνη. Τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες ὅλοι νὰ κάνουμε τὸ καλό. Μά, θὰ μοῦ πῆτε, ἐμεῖς εἴμαστε φτωχαδάκια· τί ἐλεημοσύνες νὰ κάνουμε; Κι ὅμως, μπορεῖ ὁ καθένας νὰ κάνῃ τὴν ἐλεημοσύνη του. Στὸ Εὐαγ­γέλιο θὰ δῆτε ὅτι ὅλη ἡ περιουσία μιᾶς χήρας ἦ­ταν ἕνα δίλεπτο, κι αὐτὸ τὸ ἔδωσε ἐλεημοσύνη. Καὶ ὁ Χριστὸς εἶπε· Αὐτὴ ἔδωσε παραπάνω ἀπ᾽ ὅ­λους! Δὲν εἶστε λοιπὸν ἐσεῖς πιὸ φτωχοὶ ἀπὸ αὐτήν. Χριστιανὸς ποὺ δὲν ἐλεεῖ δὲν εἶνε Χριστιανὸς τὴν ὥρα ποὺ στὸν κόσμο ὑπάρχει τόση δυστυχία. Νὰ ἐλεῆτε. Ἂν βοηθᾷς ἐσὺ τὸν ἄλλο, καὶ ὁ Θεὸς θὰ βοηθήσῃ τὸ σπίτι σου. Ἡ καλύτερη ἀσφάλεια τῶν παιδιῶν σας δὲν εἶνε νὰ τοὺς ἀφήσετε χρήματα στὴν τράπεζα· εἶνε νὰ κάνετε τὸ καλό. Τὰ παιδιὰ τοῦ ἐλεήμονος ὁ Θεὸς τὰ προστατεύει.

* * *

Αὐτὰ εἶχα νὰ σᾶς πῶ, ἀγαπητοί μου, τώρα ποὺ μπήκαμε στὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Θὰ βαστάξῃ 40 μέρες· κατόπιν, τὸ Μεγάλο Σάββα­το, θὰ χτυπήσουν οἱ καμπάνες τῆς Ἀναστάσεως.
Θὰ μοῦ πῆτε· Τὰ ξέρουμε αὐτά… Φυσικά· ἡ θρη­σκεία μας δὲν ἀλλάζει, δὲν θὰ κάνουμε νέα θρησκεία. Τὰ ξέρουμε, ναί, μὰ δὲν τὰ κάνουμε. Ἡ πίστι μας δὲν παλιώνει· εἶνε ὅ­πως ὁ ἥλιος. Δὲν θὰ κάνουμε τὴ θρησκεία μον­τέρνα, ὅπως θέλουν μερικοί. Ὅλα θὰ ἀλλάξουν στὸν κόσμο, ἕνα δὲν θὰ ἀλλάξῃ· ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶπε «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Λουκ. 21,33· βλ. & Μάρκ. 13,31).
Ἂν κάνετε αὐτὰ ποὺ εἴπαμε, εὐλογία, εὐ­λο­γία, εὐλογία· δὲν τὰ κάνετε; τρέμω νὰ πῶ τὴν ἀν­τίθετη λέξι. Ἐγὼ θέλω νὰ εἶστε εὐλογημένοι.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν κοιμητηριακὸ ἱ. ναὸ Προφήτου Ἠλία Παλαίστρας – Φλωρίνης τὴν 5-3-1968 τὸ βράδυ, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 21-2-2024.