MΝΗΜΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

    Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου, με θέμα:

«ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ»

 [εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 8-5-2002]

      Σήμερα η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, τιμά τον μεγάλο απόστολο του Χριστού, τον Ευαγγελιστήν Ιωάννην. Βέβαια, η τιμή του βρίσκεται παντού: Είναι απόστολος του Χριστού, είναι ευαγγελιστής και συγγραφεύς του ομωνύμου Ευαγγελίου, είναι ο αρχηγός της Θεολογίας, ως υψιπέτης τον νουν εις τα βάθη της Θεότητος. Απεκλήθη από τον Χριστόν «υἱὸς βροντῆς», ως ορμητικός στη σκέψη και στα αισθήματα. Είναι ο επιστήθιος μαθητής, που για να εκφράσει το όνομά του, το λέγει περιφραστικά: «ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς» · ή «ὁ μαθητής, ὁ ἐπιπεσὼν ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ Ἰησοῦ». Είναι υιός παμπόθητος, που εδέχθη κατά πρόταση του Κυρίου, να γίνει υιός της Παρθένου, και συνεπώς, αδελφός του Κυρίου. Είναι Παρθένος, κατ΄απόλυτον εκτίμησιν. Τρεις Παρθένους γνωρίζει η Εκκλησία μας: Την Θεοτόκον, τον άγιον Ιωάννην τον Βαπτιστήν και τον άγιο Ιωάννην τον Ευαγγελιστήν. Για οποιονδήποτε άλλον θα μιλούσαμε, η παρθενία του είναι σχετική. Γι’αυτό ο Κύριος ανέθεσε την Παρθένον Μαρία, την μητέρα Του, εις τον Παρθένον μαθητήν.

Έτσι λοιπόν, έχει ο ευαγγελιστής Ιωάννης πολλά τα εγκώμια. Συνήθως δε, όταν αναφερόμεθα στη μνήμη κάποιου προσώπου, μιλάμε για το έργο του, τις δραστηριότητές του, τον πλούτο του πνεύματός του. Θα μπορούσαμε όμως, αυτήν την φορά, να μείνομε στις εμπειρίες, στις αποκαλύψεις που είχε ο ίδιος ο ευαγγελιστής Ιωάννης, και που κατέγραψε ο ίδιος εις το βιβλίον της Αποκαλύψεώς του. Βέβαια, πράγμα αν όχι αδύνατον, αλλά πολύ δύσκολο, γιατί οι προσωπικές εμπειρίες, και μάλιστα αποκαλυπτικές, είναι συνήθως απρόσιτες. Εμείς, απλώς, κάτι θα επισημάνουμε, και, ό,τι είναι δυνατόν, να μπορέσουμε να το αισθανθούμε.

Είναι γνωστόν, ότι ο ευαγγελιστής Ιωάννης, κατ’ αρχαίας παραδόσεις, είχε εξοριστεί στην νήσο Πάτμον· κατά την διάρκεια διωγμού υπό του Δομετιανού. Κι όπως ο ίδιος ο ευαγγελιστής αναφέρει –έχομε εσωτερική μαρτυρίαν- εις το βιβλίον της Αποκαλύψεως, εις το πρώτο κεφάλαιον, που λέγει: «διά τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ». Γι’αυτό εξορίσθη εις την νήσον Πάτμον. Η εξορία εννοείται υπό την λέξη «θλίψει», δοτική. Να τι γράφει: «Ἐγὼ Ἰωάννης, ὁ ἀδελφὸς ὑμῶν καὶ συγκοινωνὸς ἐν τῇ θλίψει, ἐγενόμην ἐν τῇ νήσῳ τῇ καλουμένῃ Πάτμῳ διὰ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τὴν μαρτυρίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Έτσι ο άγιος Ειρηναίος μάς βεβαιώνει ότι η Αποκάλυψις, το βιβλίο, δηλαδή, της Αποκαλύψεως, «οὐ πρὸ πολλοῦ χρόνου ἑωράθη, ἀλλὰ σχεδὸν ἐπὶ τῆς ἡμετέρας γενεᾶς, πρὸς τῷ τέλει τῆς Δομετιανοῦ ἀρχῆς». Αλλά και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς γράφει: «Ἐπειδὴ δὲ τοῦ τυράννου –εννοείται του Δομετιανού- τελειώσαντος ἀπὸ τῆς Πάτμου τῆς νήσου μετῆλθεν ἐπὶ τὴν Ἒφεσον».  Δηλαδή, όταν πέθανε ο Δομετιανός, επέστρεψε ο Ιωάννης εις την Έφεσον. Και ο άγιος Ανδρέας ο Καισαρείας μάς γράφει: «Πάτμον οἰκεῖν τὴν νῆσον καταδικασθείς». Ότι κατεδικάσθη να κατοικήσει εις την νήσον Πάτμον. Και ο Ευσέβιος Καισαρείας μάς πληροφορεί ότι συνέβη αυτή η εξορία το 14^ον έτος της βασιλείας του Δομετιανού, δηλαδή γύρω στο 94 με 95 μ.Χ.

Η ημέρα που εδέχθη την αποκάλυψη του Χριστού, μας σημειώνει ο ίδιος ο ευαγγελιστής εις το πρώτο κεφάλαιο, ήταν Κυριακή. Κατά την παράδοση, συνέβη σε ένα σπήλαιον, που είναι μέχρι σήμερα γνωστό. Είχα την ευλογία το σπήλαιο αυτό να το επισκεφθώ. Ίσως και κάποιοι από σας να το ‘χετε επισκεφθεί, βάλετέ το στη σκέψη σας, κάποια φορά, η Πάτμος ελληνική είναι, στον χώρο τον δικό μας είναι, να σας αξιώσει ο Θεός να επισκεφθείτε την Πάτμον και το σπήλαιον του αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού. Αλλά και η συγγραφή έγινε εις την Πάτμον. Κάτω από την νωπή εντύπωση των βιωμάτων που ο ευαγγελιστής έζησε. Συχνότατα, καθ΄όλον το μήκος της Αποκαλύψεως, και μάλιστα και τούτο σημειώνω, συχνά να καταφεύγομε εις το βιβλίον της Αποκαλύψεως ως ανάγνωσμα, ως ευαγγελικό ανάγνωσμα, μάλιστα θα λέγαμε πολύ συχνά, και ιδιαιτέρως όταν αισθανόμεθα κάποιαν θλίψιν, γενικοτέρας σημασίας, να ανοίγομε στο βιβλίο της Αποκαλύψεως και να διαβάζουμε. Και θα βρίσκομε πάντοτε πολλήν πολλήν την παρηγορίαν.

Γράφει λοιπόν, συχνότατα όπως σας είπα, καθ’ όλον το μήκος της Αποκαλύψεως, την λέξη «εἶδον», δηλαδή «είδα». Είδα με τα μάτια μου, είδα. Σε κάθε νέα οραματική εικόνα αναφέρεται ο ευαγγελιστής σ’ αυτό το «εἶδον». Πολύ συχνά· που δεν είναι τίποτε άλλο παρά εκδιπλούμενες θείες εμπειρίες. Ο ίδιος αναφέρει: «Ἐγενόμην ἐν πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ, καὶ ἤκουσα φωνὴν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος λεγούσης· ὃ βλέπεις γράψον –ό,τι βλέπεις, σημείωσέ το-. Καὶ ἐκεῖ ἐπέστρεψα βλέπειν τὴν φωνὴν ἥτις ἐλάλει μετ᾿ ἐμοῦ· καὶ ἐπιστρέψας εἶδον –πάλι «εἶδον»- ἑπτὰ λυχνίας χρυσᾶς, καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν ὅμοιον υἱῷ ἀνθρώπου · ἡ δὲ κεφαλὴ αὐτοῦ καὶ αἱ τρίχες λευκαὶ ὡς ἔριον λευκόν, ὡς χιών, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλὸξ πυρός, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνῳ  -ένα μίγμα χρυσού και αργύρου-, ὡς ἐν καμίνῳ πεπυρωμένοι -σαν να είχανε θερμανθεί στο καμίνι- , καὶ ἡ φωνὴ αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν,  καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ῥομφαία δίστομος ὀξεῖα ἐκπορευομένη, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ».

Φοβερή οπτασία, αγαπητοί μου. Φοβερή οπτασία, πραγματικά· που θυμίζει λίγο την εικόνα της Μεταμορφώσεως, στην οποία είχε βρεθεί και ο Ιωάννης, προ του Πάθους του Χριστού, αλλά αυτή ήτο ασυγκρίτως περισσότερο τρομακτική. Η μορφή του Χριστού εδώ είναι «ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ». Όπως ακριβώς, στην περιγραφή της Μεταμορφώσεως, ότι «ήταν», λέγει, «όπως ο ήλιος». Εκεί, οι μαθηταί Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης –στη Μεταμόρφωση- είδαν την δόξαν του Ιησού στο Θαβώρ. Εδώ, για τον Ιωάννη, είναι μία δεύτερη αποκαλυπτική εμπειρία. Ασυγκρίτως πιο φοβερή, πιο βαθιά, πιο συγκλονιστική.

Και συνεχίζει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Καὶ ὅτε εἶδον αὐτόν, ἔπεσα πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ ὡς νεκρός(:έπεσα στα πόδια Του, σαν να είχα πεθάνει)». Είπαμε, φοβερή εμπειρία. Όπως και στη Μεταμόρφωση οι μαθηταί δεν μπορούσαν να βλέπουν το φως της Μεταμορφώσεως και έπεσαν χάμω. Το ίδιο είχε πάθει και ο Ησαΐας. Και τον εσήκωσε ο καθήμενος επί του θρόνου. Το ίδιο είχε πάθει και ο Δανιήλ. Βλέπετε, όλες αυτές οι εμπειρίες, οι αποκαλυπτικές εμπειρίες συγκλονίζουν, επειδή δεν είναι θέματα της καθημερινότητος. Είναι έκτακτα πράγματα. Είναι η επαφή του ανθρώπου με κάτι το υπερφυσικόν. Και είδεν το πρόσωπον Αυτού. «Καὶ ἐν τῷ ἀκοῦσαι με, ἤμην κατανενυγμένος», λέγει ο Δανιήλ, «καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν». Ό,τι δηλαδή τώρα παθαίνει και ο Ιωάννης.

Συνεχίζει ο Ιωάννης: «Καὶ ἔθηκε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐπ᾿ ἐμὲ λέγων· μὴ φοβοῦ· ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος». «Μη φοβάσαι»- ό,τι συνέβη και στην Μεταμόρφωση που ο Κύριος πλησίασε τους τρεις μαθητάς και τους άγγιξε: «Μη φοβόσαστε». Ό,τι συνέβη στον Ησαΐα. Ό,τι συνέβη στον Δανιήλ. Εδώ τώρα στον Ιωάννη για δεύτερη φορά: «Μη φοβάσαι. Εγώ είμαι ο πρώτος και ο έσχατος». Όπως αλλού θα πει: «Εγώ είμαι το Άλφα και το Ωμέγα».

Έτσι, αγαπητοί, ο Ιωάννης ζει αυτές τις αποκαλυπτικές εμπειρίες· τις οποίες καταγράφει· και μας τις πληροφορεί· και μας κάνει –όσο τούτο φυσικά είναι δυνατόν- μετόχους και εμάς. Σημειώνει ακόμη, ο ιερός Ευαγγελιστής, ο Ιωάννης, ότι «ἐγενόμην ἐν πνεύματι». Τι θα πει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι ο ευαγγελιστής περιήλθε σε κατάσταση εκστάσεως· που είναι μία απομόνωσις του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου από το γνώριμό του εξωτερικό περιβάλλον, με σκοπό να έρθει σε επαφή με τον υπερφυσικόν κόσμον. «Έκστασις» σημαίνει αλλάζω θέση, αλλαγή θέσεως. Είμαι εδώ και πετιέμαι εκεί. Έκστασις· στάσις και εκ· έκστασις. Δηλαδή βρίσκομαι σε μια άλλη οπτική γωνιά. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο φυσικά. Σ’ αυτήν διατηρείται φυσικά, στην έκσταση, απόλυτος αυτοσυνείδησις και διατηρείται το πρόσωπον ακέραιον –του υφισταμένου την έκστασιν- με όλα τα χαρακτηριστικά του: την μνήμη του, την κρίση του κ.λπ.

Στο δέκατο κεφάλαιον της Αποκαλύψεως, ο ευαγγελιστής Ιωάννης ακούει μία φωνή που του λέει να παραλάβει από το χέρι κάποιου αγγέλου ένα μικρό βιβλίον, «βιβλιαρίδιον». Και του λέγει ο άγγελος: «Λάβε καὶ κατάφαγε αὐτό» – «Πάρτο και φάτο»–, «καὶ πικρανεῖ σου τὴν κοιλίαν (:θα αισθανθείς δυσάρεστα στο πεπτικό σου σύστημα), ἀλλ᾿ ἐν τῷ στόματί σου ἔσται γλυκὺ ὡς μέλι (: όμως στο στόμα σου θα είναι γλυκό σαν μέλι)». «Καὶ ἔλαβον τὸ βιβλίον ἐκ τῆς χειρὸς τοῦ ἀγγέλου καὶ κατέφαγον αὐτό», σημειώνει ο ίδιος, «καὶ ἦν ἐν τῷ στόματί μου ὡς μέλι γλυκύ· καὶ ὅτε ἔφαγον αὐτό, ἐπικράνθη ἡ κοιλία μου. Καὶ λέγουσί μοι· δεῖ σε πάλιν προφητεῦσαι ἐπὶ λαοῖς καὶ ἔθνεσι καὶ γλώσσαις καὶ βασιλεῦσι πολλοῖς». «Θα σταθείς πάλι προφήτης».

      Εδώ έχουμε μια εμπειρία προετοιμασίας για περαιτέρω προφητική δράση. Σκεφθείτε, αγαπητοί, αυτά τα πράγματα. Ας κάνουμε μια μεταφορά, αν είναι δυνατόν, του εαυτού μας στη θέση του ευαγγελιστού Ιωάννου. Ο προφήτης βρίσκεται βέβαια κάτω από ειδικές συνθήκες του Αγίου Πνεύματος, που είναι εντελώς προσωπικές και αμεταβίβαστες. Είναι αλήθεια αυτό. Το συναντούμε σε όλους τους προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης. Ζει συναισθήματα ποικίλα ο προφήτης· όπως φόβου, απορίας, αντιστάσεως στο θείο θέλημα –«Σε παρακαλώ, Κύριε», λέει ο Ησαΐας, «Σε παρακαλώ», λέγει ο προφήτης Ιερεμίας, «στείλε κάποιους άλλους, κάποιον άλλον»- ένεκα συναισθήσεως βέβαια μιας αδυναμίας. Ωστόσο είναι τα αισθήματα ενός προφήτου, όταν ο Θεός αποκαλύπτεται και παραγγέλλει στον προφήτη μια παραγγελία.

Ωστόσο ο προφήτης δεν παύει από του να είναι ανάμεσα στον Θεό και τους ανθρώπους· στους οποίους ανθρώπους εκφράζει το θείον θέλημα. Πάρετε την Παλαιά Διαθήκη, πηγαίνετε σε όλους τους προφήτες, και τους τέσσερις μεγάλους και τους δώδεκα μικρούς, που γίνεται εκεί μια περιγραφή, και θα δείτε την δυσκολία των προφητών να αποδεχθούν το θείο μήνυμα· επειδή βλέπουν την κατάστασή τους. Σας είπα, ένας ολόκληρος Ησαΐας αρνείται.

Η τελευταία αποκαλυπτική εμπειρία του Ιερού Ευαγγελιστού, αγαπητοί, είναι σε σχέση με την Αποκάλυψη, το βιβλίο της Αποκαλύψεως, και λέγει: «Καὶ εἶδον οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν». «Είδα», λέει, «καινούριο ουρανό και καινούρια γη». Σημειώσατε ότι θα συμβεί αυτός ο καινούριος ουρανός και η καινούρια γη, όπως το σημειώνει και ο απόστολος Πέτρος σε μια του επιστολή. Ο Ιωάννης τώρα εδώ την βλέπει την καινούρια γη και τον καινούριο ουρανό, πριν ακόμη συμβεί. Θα δούμε κι εμείς τον καινούριο ουρανό και την καινούρια γη, όταν αυτά θα έλθουν μετά την Κρίσιν και την ανάστασιν των νεκρών κλπ. κλπ.

    «Καὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν Ἱερουσαλὴμ καινὴν –είναι η Εκκλησία, καινούρια- εἶδον καταβαίνουσαν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡτοιμασμένην ὡς νύμφην κεκοσμημένην τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς» – που είναι ο Ιησούς Χριστός. Όταν θα έλθει ο Κύριος, μετά των αγίων αγγέλων και όλων των αγίων. «Καὶ ἤκουσα φωνῆς μεγάλης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λεγούσης· ἰδοὺ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ᾿ αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι (:δεν υπάρχει πλέον θάνατος), ὅτι τὰ πρῶτα ἀπῆλθον». Πέρασε η πρώτη κατάστασις του παλαιού ουρανού και της παλαιάς γης. «Καὶ εἶπεν ὁ καθήμενος ἐπὶ τῷ θρόνῳ· ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα(:Να, όλα τα κάνω καινούρια)». «Καὶ λέγει μοι» – σημειώνει και συνεχίζει ο ευαγγελιστής Ιωάννης- «Και μου είπε»: «Γράψον, ὅτι οὗτοι οἱ λόγοι πιστοὶ καὶ ἀληθινοί εἰσι». «Ότι αυτοί οι λόγοι, ό,τι είδες, άκουσες, σου είπα, σου απεκάλυψα, όλα είναι αξιόπιστα και αληθινά». Για φανταστείτε, αλήθεια, αγαπητοί, όλα αξιόπιστα και αληθινά. Γι’αυτό όταν παίρνομε την Αγία Γραφή στα χέρια μας, πάντα θα έχομε αυτήν την αίσθηση, ότι όλα είναι αξιόπιστα και αληθινά.

Αγαπητοί, οι αποκαλυπτικές εμπειρίες του ευαγγελιστού Ιωάννου, είναι για μας ένας πλούτος, ένας θησαυρός· που ο Θεός αποκαλύπτει διαμέσου εκλεκτών Του ανθρώπων προς ημάς. Για να γνωρίζουμε την πορεία της ιστορίας και την αγάπη του Θεού για τον λαό Του. Τον θησαυρόν αυτόν ακόμη δεν τον δοκιμάσαμε. Είναι σαν να ‘ρθουν να μας βάλουν στα χέρια ένα βιβλιάριο τραπέζης και να μας πουν ότι  «στο όνομά σου υπάρχει ένα υπέρογκον ποσόν χρημάτων, στην τράπεζα». Είμαι κάτοχος. Ακόμη δεν περιήλθε στα χέρια μου. Έτσι είναι η Αγία Γραφή. Είμεθα όλοι μας, όλοι μας κάτοχοι αυτού του θησαυρού, μόνο που ακόμα δεν τον αισθητοποιήσαμε. Θα ‘ρθει η μέρα που θα δούμε τον καινούριο ουρανό και την καινούρια γη και την Εκκλησία ως Νύμφη να κατεβαίνει από τον ουρανό-δηλαδή οι άγιοι μετά του Κυρίου. Και όπως λέει ο Απόστολος Παύλος: «Θα κατέβει πρώτα» λέει,  ο Κύριος και θα πάρει τους δικούς Του από τη γη. Θα έρθει Εκείνος να μας υποδεχθεί, όχι εμείς Εκείνον, Εκείνος εμάς· και θα μας πάρει εις τον ουρανόν».

Είναι καταπληκτικά πράγματα όλα αυτά, είναι εμπειρίες φοβερές· οι οποίες, εμπειρίες, ζωντανεύουν μέσα μας. Όχι απλώς με την φαντασία μας, αν είμεθα ευφάνταστοι άνθρωποι –βέβαια και η φαντασία χρησιμοποιείται- αλλά προπαντός με βαθιά αισθήματα στην πιστότητα του λόγου του Θεού. Και όταν κανείς έχει αυτό, έχει τα πάντα. Είναι όπως λέμε: «Τι είναι η ελπίδα; Είναι η χαρά πριν από την χαρά». Όταν σε ένα μικρό παιδί, του πείτε θα του φέρετε καραμέλες το μεσημέρι, το παιδί χαίρεται, προκαταβολικά χαίρεται. Ακόμα δεν είδε τις καραμέλες. Έτσι και εδώ ο πιστός έχει μεγαλωμένη, αυξημένη την ελπίδα ότι όλα αυτά έτσι θα είναι και έχει χαρά. Και όπως λέει ο Παύλος: «Τῇ ἐλπίδι χαίροντες». «Τῇ ἐλπίδι χαίροντες». Είναι πάρα πολύ σπουδαία πράγματα αυτά.

Και ως προς τον ευαγγελιστή Ιωάννη, που σήμερα τιμούμε την μνήμη του, ας τον ευχαριστήσουμε που η αγιότητά του έγινε το μέσον να γνωρίσομε τις απόκρυφες βουλές του Θεού και την αγάπη Του για το ανθρώπινον γένος, αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

   και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

              μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

απομαγνητοφώνηση και επιμέλεια:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΗ: