Ἑορτολόγιο

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΙΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 716(2)

Τῶν ἁγίων Κωνσταντίνου & Ἑλένης
Τετάρτη 21 Μαΐου 2025 (2000)

Γιατι ο Μεγας Κωνσταντινος ειναι αγιος

Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, ἀγαπητοί μου, ἑορτάζει καὶ πανηγυρίζει σήμερα τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου καὶ τῆς μητέρας του ἁγίας Ἑλένης.
Τὸ ὄνομα Κωνσταντῖνος τὸ ἔφεραν δεκατρεῖς Ἕλληνες βασιλεῖς. Οἱ ἐπισημότεροι ἦ­ταν· πρῶτος ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ποὺ ἑ­ορ­τάζει σήμερα· δεύτερος ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Παλαιολόγος, ποὺ ἔπεσε ἐνδόξως ἐπάνω στὰ τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως· καὶ τρίτος ὁ Κωνσταντῖνος ὁ 12ος, ποὺ ἐλευθέρωσε τὴ Μα­κεδονικὴ γῆ. Κορυφαῖος μεταξύ τους εἶνε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Καὶ γι᾿ αὐτὸ ὀνομάζεται Μέγας, γιὰ νὰ διακρίνεται ἀπὸ τοὺς ἄλλους.
Μέγας ὁ Κωνσταντῖνος, ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους ἄνδρες! Καὶ ὅπως ὅλοι οἱ μεγάλοι διχάζουν τοὺς κριτικούς, ἔτσι καὶ αὐτὸς εἶ­­νε σημεῖον ἀντιλεγόμενον. Ἄλλοι εἶνε ὑ­πὲρ αὐτοῦ, καὶ ἄλλοι εἶνε κατ᾿ αὐτοῦ.
Ἀπὸ τοὺς θαυμαστάς του ἄλλοι μὲν τὸν θαυμάζουν γιὰ τὰ σωματικά του χαρίσματα· ἦταν ψηλός, ὡραῖος, ῥωμαλέος. Ἄλλοι τὸν θαυμάζουν γιὰ τὰ διανοητικά του προσόντα· ἦταν μεγαλοφυΐα. Οἱ δὲ πόλοι τῆς μεγαλοφυ­ΐας του εἶνε δύο· ὁ ἕνας εἶνε τὸ σχέδιο καὶ ὁ ἄλλος ἡ ἐκτέλεσις. Ἦταν ὑπέροχος στὴν σύλ­ληψι ἰδεῶν ἀλλὰ καὶ στὴν ταχεῖα ἐκτέλεσι τῶν σχεδίων. Ἄλλοι πάλι τὸν θεωροῦν συν­τελεστὴ μεγάλου πολιτιστικοῦ ἔργου. Διότι ἔ­χτισε ναούς, γηροκομεῖα, νοσοκομεῖα, σχο­λὲς καὶ ἀκαδημίες· ἔχτισε γέφυρες, ἄνοιξε δρόμους. Προστάτευσε προπαντὸς τὴ γεωργία· ἀπάλλαξε τοὺς γεωργοὺς ἀπὸ τοὺς φόρους. Καταδίωξε τὴ μαγεία καὶ τοὺς μάγους. Προστάτευσε τὶς χῆρες καὶ τὰ ὀρφανά. Ἔκανε ἐν γένει κάθε τι γιὰ τὴν προαγωγὴ τοῦ ἀ­λη­θινοῦ πολιτισμοῦ. Τέλος, ὡς μεγαλοφυΐα ποὺ ἦταν, διέκρινε ὅτι ἡ Δύσι σάπισε. Ἀντιλήφθηκε, ὅτι ἡ ἕδρα του δὲν ἦταν ἀσφαλὴς στὴ Δύσι, καὶ τὴ μετέφερε στὴν Ἀνατολή, στὸ Βόσπορο. Ἐκεῖ ἔχτισε τὴν Κωνσταντινούπολι, τὸ ὄνειρο τῆς φυλῆς.

* * *

Ἀλλ᾿ ἐὰν οἱ ἱστορικοὶ θαυμάζουν τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο γιὰ ὅλα αὐτά, ἐμεῖς τὸν θαυμάζουμε γιὰ κάτι ἄλλο ἀνώτερο. Τὸ δὲ ἀνώτερο, ποὺ δυστυχῶς δὲν τὸ ἐκτιμοῦμε, εἶνε ὅτι ἦ­ταν Χριστιανός. Ἦταν ὁ πρῶτος Χριστιανὸς βασιλεὺς καὶ αὐτοκράτωρ. Ἐδῶ ὅμως οἱ φαρμακερὲς γλῶσσες προβάλλουν ἀντιρρήσεις·
–Χριστιανὸς καὶ ἅγιος ὁ Κωνσταντῖνος; Αὐ­τὸς ποὺ διέπραξε τόσα ἁμαρτήματα, τόσα ἐγ­κλήματα;…
Δὲν τὸ ἀρνούμεθα, ἀγαπητοί μου, ὅτι ὁ ἅ­γιος Κωνσταντῖνος διέπραξε ἐγκλήματα. Πῶς ὅμως τὰ διέπραξε; Ἕνα λάθος διαπράττει συχνὰ ὁ ἄνθρωπος στὴ ζωή του, καὶ τὸ λάθος αὐ­τὸ γίνεται στὸ γάμο. Πόσες γυναῖκες κλαῖ­νε καὶ θρηνοῦν, γιατὶ ἀτύχησαν στὸ γάμο! Πό­σοι ἄντρες δυστυχοῦν, γιατὶ ἀπέτυχαν στὸ γάμο!… Καὶ ὁ ἅγιος Κωνσταντῖνος λοιπὸν ἔ­κανε αὐτὸ τὸ σφάλμα. Πῆρε μία σύζυγο, τὴ Φαύστα, ποὺ ἦταν μὲν ὡραιότατη, ἀλλὰ πίσω ἀπὸ τὸ κάλλος ἐκεῖνο κρυβόταν διάβολος.
Χίλιες φορὲς εὐλογημένη μία ἄσχημη γυναίκα ποὺ ἔχει μέσα της ἄγγελο, καὶ χίλιες φορὲς καταραμένη μιὰ γυναίκα ποὺ εἶνε μὲν ὡραία ἀλλὰ μέσα της ἔχει διάβολο. Πόσα ἐγ­κλήματα καὶ πόσες τραγῳδίες δὲν ἔχουν προ­έλθει ἀπὸ τὸ διαβολικὸ κάλλος!
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος εἶχε τὸ ἀτύχημα νὰ παντρευτῇ τὴ Φαύστα. Καὶ ἡ Φαύστα ἦταν φθονερὴ καὶ κακή. Τί συνέβη; Ὁ ἅγιος Κωνσταντῖνος, ἀπὸ ἄλλη γυναῖκα, εἶχε γυιὸ ἕναν ὑπέροχο καὶ ἀνδρεῖο νέο, ὡραῖο καὶ εὐφυῆ, ποὺ λεγόταν Κρίσπος. Ὁ Κρίσπος λοιπὸν ἔγινε τὸ ἀντικείμενο τῆς ζηλοτυπίας τῆς γυναίκας αὐτῆς, ποὺ ἦταν μητρυιά του.
Ὅσοι ἔπεσαν σὲ χέρια μητρυιῶν, γνωρίζουν τί τραβοῦν –ἐκτὸς ἐξαιρέσεων– τὰ δυσ­τυχισμένα παιδιά. Γι᾿ αὐτὸ ὅποιος χήρεψε καὶ ἔχει παιδιά, ἐὰν ἀγαπάῃ τὰ παιδιά του, νὰ μὴν ἔρθῃ σὲ δεύτερο γάμο. Θὰ εἶνε δυστυχισμένα τὰ παιδιά του. Σπάνιο, μὰ πολὺ σπάνιο, μέσα στὶς χίλιες μητρυιὲς νὰ βρεθῇ μία ἡ ὁποία νὰ ἀγαπᾷ τὰ παιδιὰ τοῦ συζύγου της ἀπὸ τὴν πρώτη του γυναῖκα.
Ἡ Φαύστα ἦταν ἀπὸ τὶς κακὲς μητρυιές. Μίσησε τὸν Κρίσπο, καὶ ἔβαλε διαβολὲς στὸν Κωνσταντῖνο, ὅτι ὁ Κρίσπος θὰ σηκώσῃ ἐπανάστασι, θ᾿ ἀνατρέψῃ τὸν πατέρα του καὶ θὰ γί­νῃ ἐκεῖνος αὐτοκράτορας. Αὐτὸ ἦταν ψέμα, συκοφαντία, διαβολή. Τὸ πίστεψε ὁ Κωνσταν­τῖνος. Καὶ διατάζει νὰ σκοτωθῇ ὁ Κρίσπος, ὁ ἀγαπημένος του γυιός!
Ἀλλ᾿ ὅταν ἡ ἁγία Ἑλένη, ἡ γιαγιά, μετὰ ἀπὸ δύο μῆνες ἔφτασε στὰ ἀνάκτορα καὶ ἔμαθε τὸ ἔγκλημα, τὸ θάνατο τοῦ ἐγγονοῦ της, ἔ­κλαψε πολύ. Καὶ ἀπέδειξε στὸ γυιό της τὸν Κωνσταντῖνο, ὅτι τὸ πρᾶγμα ἦταν φοβερὴ συκοφαντία. Τότε ὁ τίμιος Κωνσταντῖνος θύμωσε. Ἔσυρε τὸ ξίφος καὶ φόνευσε τὴ Φαύστα.
Νά λοιπὸν δύο ἐγκλήματα. Τὸ ἕνα, ὅτι ἔδωσε ἐντολὴ νὰ φονεύσουν τὸν γυιό του τὸν Κρίσπο· καὶ τὸ ἄλλο, ὅτι φόνευσε τὴ γυναῖκα του. Τραγῳδία οἰκογενειακή.
Αὐτὰ εἶνε τὰ ἐγκλήματά του. Τί θ᾿ ἀπαντήσουμε; Τὰ ἀρνούμεθα; Ὄχι, δὲν τὰ ἀρνούμεθα. Ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπου εἶνε ζυγαριά, στὴν ὁ­ποία φορτώνονται ὅλα. Καὶ καλὰ καὶ κακὰ κάνει ὁ ἄνθρωπος. Ἕνας εἶνε τέλειος· «Εἷς ἅ­γιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός…» (Φιλ. 2,11 & θ. Λειτ.). Εἶνε ὁ μόνος ποὺ μπορεῖ νὰ βροντοφωνάξῃ· «Τίς ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας;» (Ἰω. 8,46).
Ἁμάρτησε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Ἀλλὰ πρέπει νὰ προσέξουμε καὶ κάτι ἄλλο. Τὰ ἁ­μαρτήματά του πότε τὰ διέπραξε; Ἐδῶ εἶνε τὸ μεγάλο ζήτημα, ποὺ ὅσοι βλέπουν τὴν ἱ­στορία ἀνάποδα δὲν τὸ ἐκτιμοῦν. Ἁμάρτησε ὡς εἰδωλολάτρης, ὄχι ὡς Χριστιανός. Ἐπαναλαμβάνω· ἁμάρτησε ὡς εἰδωλολάτρης. Διότι προτοῦ νὰ βαπτισθῇ ἦταν εἰδωλολάτρης· θεός του ἦταν ὁ ἥλιος, αὐτόν προσκυνοῦσε. Ἀλλ᾿ ὅταν μετὰ εἶδε τὸ ὅραμα μὲ τὸ «Ἐν τούτῳ νίκα» καὶ συνέβησαν καὶ ἄλλα γεγονότα, ἄρχισε σιγὰ – σιγὰ νὰ προσελκύεται στὸν Χριστιανισμό. Συνεπῶς, τὰ ἁμαρτήματα αὐτὰ τὰ διέπραξε κατὰ τὴν περίοδο τῆς εἰδωλολατρίας του, πρὸ τοῦ βαπτίσματος· καὶ πρέπει νὰ εἴ­μα­στε γι᾿ αὐτὰ ἐπιεικεῖς.
Βαπτίσθηκε δύο ἑβδομάδες προτοῦ νὰ πεθάνῃ. Αἰσθάνθηκε, ὅτι οἱ δυνάμεις του πέφτουν. Ἀντιλήφθηκε, ὅτι φεύγει. Ἀποσύρθηκε σὲ ἐρημικὸ μέρος, κάλεσε πνευματικὸ πατέρα, ἔκλαψε γιὰ τ᾿ ἁμαρτήματά του ὅσο δὲν κλαίει κανένας ἀπὸ μᾶς, καὶ ἔλεγε ὅλη τὴ νύχτα τὸν 50ὸ ψαλμό, τὸ «Ἐλέησόν με ὁ Θεός…» (Ψαλμ. 50,3). Ἔτσι βαπτίστηκε. Ἔβγαλε τὴν κορώνα ἀπ᾿ τὸ κεφάλι του. Ἔβγαλε τὴν πορφύ­ρα, τὸ ὁλομέταξο ἐκεῖνο ἔνδυμα ποὺ ἔφεραν οἱ αὐτοκράτορες. Καὶ πέρασε τὶς ὑπόλοιπες ἡμέρες τῆς ζωῆς του φορώντας τὸ χιτῶ­να τοῦ βαπτίσματος, τὸ λευκὸ ἐκεῖνο φόρεμα ποὺ δίνει ἡ Ἐκκλησία στοὺς νεοφώτιστους. Ἔτσι, μὲ τὸ «Ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» καὶ τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βα­σιλείᾳ σου» (Λουκ. 18,13· 23,42), ξεψύχησε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος.
Πῶς λοιπὸν ἐσὺ τολμᾷς νὰ τὸν διαβάλλῃς;
Καὶ μόνο αὐτὸς ἦταν ἁμαρτωλός; Σᾶς ἐρω­τῶ· ὁ Δαυΐδ, ποὺ διέπραξε δύο μεγάλα ἐγκλήματα, δὲν εἶνε μεταξὺ τῶν ἁγίων; Ὁ Πέτρος δὲν ἀρνήθηκε τὸ Χριστό, ἀλλ᾿ «ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς»; (Ματθ. 26,75). Ὁ Παῦλος δὲν ἦταν διώκτης τοῦ Χριστιανισμοῦ, καὶ ὅμως ἔγινε κορυφαῖος ἀπόστολος; Καὶ πόσοι ἄλλοι ἅγιοι!
Ἂς δοξάσουμε, ἀγαπητοί μου, τὸ Θεό, για­τὶ μᾶς ἔδωσε τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας. Τὸ εἶπα καὶ ἄλλοτε· Δὲν θὰ μᾶς δικάσῃ ὁ Θεὸς γιατὶ ἁμαρτάνουμε· θὰ μᾶς δικάσῃ διότι δὲν μετανοοῦμε. Ἕνας μόνο δὲν μετανοεῖ· ὁ σατα­νᾶς. Γι᾿ αὐτὸ οἱ πατέρες λένε· Τὸ ἁμαρτάνειν εἶνε ἀνθρώπινον, τὸ δὲ ἐμμένειν ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ καὶ τῇ πλάνῃ εἶνε σατανικόν.

* * *

Νά λοιπὸν γιατί δὲν ἔχουν δίκιο αὐτοὶ ποὺ λένε ὅτι δὲν εἶνε ἅγιος ὁ Μέγας Κωνσταν­τῖνος. Διότι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μετανόησε. Ἂν λείψῃ ἡ μετάνοια, θ᾿ ἀδειάσῃ ὁ παράδεισος καὶ μέσα θὰ μείνουν μόνο τὰ ἀθῷα νήπια. Οὔτε ἡ Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ἀλλ᾿ οὔτε καὶ ὁ ἅγιος Νικόλαος, οὔτε καὶ ὁ ἅγιος Ἀντώνιος, οὔτε κανένας δὲν θὰ μείνῃ.
Γι᾿ αὐτό, ἀγαπητοί μου, τελειώνοντας λέω· ἂς πάρουμε ἕνα δίδαγμα μεγάλο, τὸ δίδαγμα τῆς μετανοίας. Ἂς μετανοήσουμε κ᾿ ἐμεῖς ἀπ᾿ τὴν καρδιά μας. Ἂς μιμηθοῦμε τὸ παράδει­γμα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὅλοι, νέοι καὶ γέροι, ἐπιστήμονες καὶ ἀγράμματοι, ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶτες, ἄρχοντες καὶ ὑπήκοοι. Κά­θε ψυχὴ ἂς μετανοήσῃ καὶ ἂς κλάψῃ ὅπως ἔκλαψε ἐκεῖνος. Καὶ ἂς κλείσουμε κ᾿ ἐμεῖς τὰ μάτια στὸ μάταιο αὐτὸ κόσμο λέγοντας· «Ὁ Θεός, ἱ­λάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» καὶ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (ἔ.ἀ.).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κων/νου & Ἑλένης Ἀμυνταίου τὴν 21-5-1973, μὲ νέο τώρα τίτλο.