Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΖ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2276

Τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας
Τετάρτη 1 Ἀπριλίου 2020 πρωὶ
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ζωη που υπερβαινει την λογικη!

Ἑορτάζει σήμερα, ἀδελφοί μου, ἡ ὁσία Μα­ρία ἡ Αἰγυπτία, τῆς ὁποίας ὁ βίος εἶνε θαυμαστὸς καὶ πολὺ διδακτικός.
Μέχρι 17 ἐτῶν στὴν μεγαλούπολι τῆς Ἀλεξανδρείας ζοῦσε μέσα στὴν ἁμαρτία, τὴν τρυ­φὴ καὶ τὴ χλιδή. Καὶ ἐνῷ αὐτὴ ἦ­ταν ἡ ζωή της, ἔκανε ἕνα ταξίδι καὶ βρέθηκε στὰ Ἰεροσό­λυμα. Μα­ζὶ μὲ τὸ πλῆθος τοῦ κόσμου –μὲ μία ἀ­τελῆ πίστι καὶ μὲ κοσμικὸ ἀκόμη φρόνημα– θέ­λησε νὰ μπῇ κι αὐ­τὴ στὸ ναὸ καὶ νὰ προσ­κυ­νήσῃ τὸν τίμιο σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Αἰ­σθάν­θηκε ὅμως κάποια ἀόρατη δύναμι νὰ τὴν ἐμ­ποδί­ζῃ καὶ εἶδε φανερὰ ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ἐ­κεῖ ζων­τανός. Αὐτὸ τὴν αἰφνιδίασε, τὴν συν­ε­κλόνισε βαθειὰ καὶ τὴν ἔφερε γιὰ πρώτη φο­ρὰ σὲ συν­­αίσθησι τοῦ ἑ­αυτοῦ της. Μετανόησε ἀ­μέσως καὶ ὑποσχέ­θηκε ἐπὶ τόπου, ν᾽ ἀλλάξῃ πλέον τρόπο ζωῆς. Ἔ­χοντας τὴν ἀπόφα­σι αὐ­τὴ καὶ χωρὶς ἀναβολὴ πέρασε ἐν συνεχείᾳ τὸν Ἰορδάνη πο­ταμὸ καὶ μπῆκε τὴν ἔρημο.
Ὁ τραχὺς ἐκεῖ­νος τόπος ἔμελλε νὰ γίνῃ γι᾽ αὐτήν, τὴν καλομαθημένη Ἀλεξαν­δρινή, τὸ ὁ­ριστικὸ ἐνδιαίτημά της. Ἔζησε ἐ­κεῖ μὲ τὰ θηρία 47 ὁλόκληρα χρόνια, καλοκαί­ρια καὶ χειμῶνες, κλαίοντας τ᾽ ἁμαρτήματά της. Ἡ ζωὴ ποὺ ἔκανε μετὰ τὴ μετά­νοια εἶ­νε ἕ­να θαῦμα ποὺ ξεπερνᾷ τὴν ἀνθρώπινη λογική, μοιάζει μὲ φαν­τασία. Εἶ­νε ὅμως ἀ­ληθινή, κ᾽ ἔχει τὴ δύναμι νὰ κινῇ καὶ ἄλλους σὲ μετάνοια καὶ νὰ παρηγορῇ τοὺς μετανοημένους ἁμαρτωλούς. Βλέπουμε σ᾽ αὐτὴν καθα­ρὰ τὸ θαῦμα τῆς μετανοίας.

* * *

Τὸ «Μετανοεῖτε», ἀγαπητοί μου, εἶνε ὁ πρῶ­τος λόγος ποὺ εἶπε ἀρχίζοντας τὸ κήρυγμά του ὁ Χριστός· «Μετανοεῖτε καὶ πιστεύετε ἐν τῷ εὐαγγελίῳ» (Ματθ. 4,17· Μᾶρκ. 1,15) – τὸν τελευ­ταῖο λόγο του, τὸ «Τετέλεσται» (Ἰω. 19,30), θὰ τὸν ἀ­­κούσουμε τὴ Μεγάλη Παρασκευή. Ἡ μετάνοια ἦ­ταν ἐπίσης τὸ κήρυγμα τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων. Αὐ­τὴν π.χ. εἶχε στὰ χείλη του ὁ κορυφαῖ­ος Παῦλος ὅταν ἦρθε στὴν Ἀ­θήνα καὶ μίλησε στὸν Ἄρειο Πάγο· «Τοὺς χρό­νους τῆς ἀγνοίας ὑπεριδὼν ὁ Θεὸς τανῦν παραγγέλλει τοῖς ἀν­θρώποις πᾶ­σι πανταχοῦ μετανοεῖν, διότι ἔστη­σεν ἡμέραν ἐν ᾗ μέλλει κρίνειν τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ…»· ὁ Θεὸς παρέβλεψε τὰ χρόνια τῆς ἀγνοίας καὶ τώρα παραγγέλλει σὲ ὅλους παντοῦ νὰ μετα­νοοῦν, γιατὶ ὥρισε ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία πρό­κειται νὰ δικάσῃ τὴν οἰ­κουμένη μὲ δικαιοσύνη (Πράξ. 17,30-31). Ἀλλὰ καὶ οἱ δι­δάσκαλοι καὶ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας κατό­πιν τὸ ἴ­διο δὲν ἐκήρυτταν; ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος π.χ. δύο κυρίως πράγμα­τα ἐτόνιζε, τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐλεημοσύνη.
Τὸ «Με­τανοεῖ­τε» κήρυξαν ὅλοι οἱ κήρυκες τοῦ Εὐ­αγγελίου. Ἔτσι αὐτὸ ἔφθασε καὶ ἕως ἐ­μᾶς. Ἀλ­λὰ τώρα τίθεται τὸ ἐρώτημα· ὑπάρχουν αὐτιὰ ν᾽ ἀ­κούσουν τὸ κήρυγμα αὐτό;
Ἡ Ἐκκλησία κηρύττει τὴ μετάνοια πάντοτε ἰδιαιτέρως ὅμως τὴν ἁ­γί­α καὶ Μεγάλη Τεσσα­­ρακοστή. Κι ὅσο πλησιάζου­με πρὸς τὸ τέρ­μα τῆς περιόδου αὐτῆς, τόσο καὶ πιὸ ζωηρά. Αὐτὸς εἶνε ὁ σκοπὸς ποὺ καὶ τὴν 1η Ἀπριλίου καὶ τὴν Πέμ­πτη (Ε΄) Κυρια­κὴ τῶν Νηστειῶν προ­βάλλει τὴν ὁσί­α Μαρία τὴν Αἰγυπτία καὶ ὑπεν­θυμί­ζει πῶς σώθηκε καὶ ἁγίασε.

* * *

Ἡ ὁσία Μαρία συνδέεται μὲ ἕναν ἄλλο ἅγιο, τὸν ἀββᾶ Ζωσι­μᾶ, ποὺ ἦταν ὁ πνευματικός της· γιὰ ν᾽ ἀποδει­χθῇ, ὅτι χω­ρὶς πνευματικὸ πατέρα, χωρὶς γέροντα, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ προοδεύσῃ. Ἐσὺ ἔχεις πνευματικό; ποιός εἶνε ὁ πνευματικός σου, ποιός εἶνε ὁ γέρον­τάς σου;
Ἀλλ᾽ ὑπάρχουν σήμερα πνευματικοὶ καὶ γέροντες; Ἔλλειψις παρατηρεῖται. Κήρυκες τοῦ εὐαγγελίου παρουσι­ά­ζονται, ἀλλὰ σοφοὶ γέροντες, πνευματικοὶ μὲ ἄ­­σπρα μαλλιὰ ποὺ τὰ λόγια τους νά ᾽νε ὄχι ἐπιστημονι­κὰ – ἐγκυκλοπαιδι­κὰ ἀλλὰ θεοφώ­τιστα, ὑπάρχουν; Τὸ λουλούδι μυρίζει ἀπὸ μακριὰ κι ὁ ἥλιος φω­τίζει ἀπὸ χιλιάδες μίλια. Δὲν φωνάζει τὸ λουλούδι μυρίζω, οὔτε ὁ ἥλιος φωνά­ζει φωτίζω, οὔ­τε τὸ ἀεράκι φωνά­ζει δροσίζω. Αὐτομάτως τὰ νιώθεις αὐτά. Ποῦ εἶνε αὐτοὶ οἱ πνευμα­τικοί; Λιγό­στεψαν, σπανίζουν στὶς ἡμέρες μας. Αὐτὸ εἶ­νε μιὰ τιμωρία Θεοῦ. Πρὸ ἑκατὸ ἐτῶν εἴχαμε λι­γώτερο κή­­ρυγμα, ἀλ­λὰ πνευματικοὶ πατέρες ἰδίως στὴν Ἀθήνα δὲν ἔλειπαν. Τώρα στε­ρούμε­θα. Γιατί; Διότι κ᾽ ἐ­μεῖς εἴμαστε ἀνάξιοι νὰ τοὺς ἔχουμε. Καθένας τώρα θέλει τὸν πνευματικὸ σύμφωνα μὲ τὶς ἀπαιτήσεις του…
Συνδέεται λοιπὸν ἡ ζωὴ τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας μὲ τὴ ζωὴ τοῦ ἁγίου Ζωσιμᾶ. Τί ἦταν ὁ Ζωσιμᾶς; Ἕνας ἱερομόναχος ἀσκητὴς σὲ βουνὰ καὶ σπηλιὲς τῆς Παλαιστίνης. Μὲ τὴν ἀρετή του εἶχε γίνει μαγνήτης ποὺ τραβοῦ­σε μοναχοὺς καὶ κοσμικούς. Ἔρχονταν πολλοὶ νὰ τὸν ρω­τήσουν, καὶ ἔδινε συμβουλὲς πολύ­τιμες. Ἔζησε ἔτσι ἐκεῖ 53 χρόνια.
Κάποτε ὅμως τοῦ ἦρθε ἕνας κακὸς λογισμός. Ὄχι πορνείας, μοιχείας, σαρκικῶν ἁμαρ­τημάτων, ποὺ ταπεινώνουν τὸν ἄνθρωπο, ἀλ­λὰ ὁ χειρότερος ἀπ᾽ ὅλους τοὺς λογισμούς, αὐτὸς ποὺ γκρεμίζει ἀπ᾽ τὰ οὐ­ράνια καὶ ῥίχνει στὴν κόλασι· λογισμὸς ὑπερη­φανείας. –Νὰ ὑ­πάρχῃ ἆραγε, σκέφτηκε, καν­εὶς ἄλλος ἐπάνω στὴ γῆ σοφώτερος καὶ ἁγιώτερος ἀπὸ ᾽μένα;… Ἀκοῦτε λογισμός! Δὲν τὸν δέχτηκε βέβαια, ἐν­ωχλήθηκε ὅμως. Καὶ τότε φωνὴ ἀπὸ τὰ οὐράνια τοῦ εἶπε· –Ζωσιμᾶ, ἔχεις λάθος· βγὲς λοι­πὸν στὴν ἔρημο κ᾽ ἐ­κεῖ θὰ δῇς!…
Ὑπῆρχαν στὴν Παλαιστίνη μοναστήρια ἀσκη­τικὰ ποὺ οἱ μοναχοὶ μιμού­μενοι τὸ παράδει­γμα τοῦ Χρι­στοῦ εἶχαν τὴ συνήθεια, μόλις μπαίνει ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τὴν Καθα­ρὰ Δευτέ­ρα νὰ βγαίνουν στὴν ἔρημο. Ἀπομονώνονταν δεξιὰ – ἀριστερά, ἀσκήτευαν πιὸ αὐστηρά, νήστευαν 40 μέρες, καὶ τὸ βράδυ τοῦ Σαββάτου τοῦ Λαζ­ά­ρου, στὸν ἑσπε­ρινό, ἐπέστρεφαν γιὰ νὰ γιορτά­σουν μαζὶ Μεγά­λη Ἑβδομάδα καὶ Πάσχα. Γι᾽ αὐ­τὸ στὸν ἑ­σπερινὸ αὐτὸν ἀκοῦμε τὸν ὕμνο· «Σή­με­ρον ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συν­ήγαγε· καὶ πάντες αἴροντες τὸν σταυρόν σου λέγομεν· Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόμα­τι Κυρίου, Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑ­ψίστοις» (βλ. κ. Ἰω. 12,13).
Βγῆκε λοιπὸν καὶ ὁ Ζωσιμᾶς στὴν ἔρημο. Καθὼς προχωροῦσε, βλέπει σὲ ἀπόστασι μιὰ ἀνθρώπινη σκιά. Πλησιάζει καὶ διακρίνει ἕνα ἡ­λιοκαμένο κορμὶ μὲ μαλλιὰ ἄσπρα. Πάει νὰ τὸ πλησιάσῃ, ἀλλ᾽ ἐκεῖνο φεύγει. –Στάσου! τοῦ φωνάζει. –Ἀββᾶ Ζωσιμᾶ, ἀποκρίνεται ἡ σκιά, μὴν πλησι­άζεις, εἶμαι γυναίκα κ᾽ εἶ­μαι γυμνή· ῥῖξε μου κάτι νὰ σκεπαστῶ. Παραξενεύτηκε ὁ Ζωσιμᾶς, πῶς μιὰ γυναίκα βρέθηκε μέσα στὴν ἔ­ρημο καὶ πῶς αὐτὴ ξέρει τ᾽ ὄνομά του. Ἦταν ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία! Τῆς πέταξε τὸ ῥάσο του, αὐτὴ σκεπάστηκε, κ᾽ ἔτσι ἄρχισαν νὰ συν­ομιλοῦν. Καὶ τί ρώ­τησε ἐκείνη, ὕστερα ἀπὸ τόσα χρόνια ἀπόκοσμης ζωῆς; – ἔχει σημασία· –Γέροντα, πῶς ἔχει ὁ κόσμος; πῶς εἶνε οἱ βασιλεῖς; ἡ Ἐκκλησία; οἱ Χριστιανοί;…
Οἱ ἅγιοι, μολονότι ζοῦν στὴν ἔρημο, δὲν παύ­ουν νὰ ἐνδιαφέρωνται γιὰ τὸν κόσμο· ἡ καρδιὰ τοῦ ἁγίου εἶνε εὐγενική, εὐαίσθητη, πονάει τὸ συν­­άν­­θρωπο. Ὁ κοσμικὸς ἐνδιαφέρεται γιὰ τοὺς δικούς του, τὴ γυναῖκα καὶ τὰ παι­διά του· γιὰ τοὺς ἄλλους τίποτα. Ὁ ἀσκητὴς πενθεῖ γιὰ ὅ­λους· κλαίει τ᾽ ἁμαρτήματά του, καὶ τ᾽ ἁμαρτήματα τοῦ κόσμου. Δὲν γελᾷ· ξέρει, ὅτι ἡ ζωὴ εἶνε δρᾶμα, ὅτι αὐτὴ τὴ στιγμὴ στὸν κόσμο κάποιος πνίγεται, κάποιος αὐτοκτονεῖ, κάποιος ξεψυχάει, κάποιος ἀτιμάζεται… Νιώθει ὅλο τὸν κόσμο οἰ­κογένειά του. Τό σκέπτεστε;
Κάποια στιγμὴ ὁ Ζωσιμᾶς τὴν εἶδε στραμμέ­νη στὸν οὐρανὸ νὰ προσεύχεται νοερῶς ἐπὶ ἀρκετὴ ὥρα – ἡ νοε­ρὰ προσευ­χὴ εἶ­νε ἀνώτερη ἀπ᾽ ὅλες τὶς προσ­ευχές. Τὴν εἶδε καὶ νὰ ὑπερ­ίπταται τῆς γῆς σὰν πτηνό. Ἂς μὴν τὰ πι­στεύουν αὐτὰ ἄλλοι, ἐμεῖς τὰ πιστεύουμε.
Ἡ Ὀρ­θοδοξία τιμᾷ τὰ γνήσια συναξάρια ἁγί­ων, ὄχι ὅπως οἱ προτεστάντες καὶ ἄλλοι αἱ­ρετικοί. Κάποιοι δικοί μας θεολόγοι –μερικοὶ ἦ­ταν συσπουδασταί μας– πῆγαν στὸ ἐξωτερι­κό, γύρισαν ὅ­μως ἐ­πηρε­ασμένοι καὶ ὑποτιμοῦν τὰ συνα­ξάρια. Αὐτοὶ θεωροῦνται ἐπιστή­μονες· μὰ κά­­τι σπουδάσαμε κ᾽ ἐμεῖς, δὲν θὰ βάλουμε ὅμως φωτιὰ νὰ κάψουμε τὰ συναξάρια. Οἱ ὀρθόδοξοι, κλῆρος καὶ λαός, τιμοῦν τὰ συνα­ξάρια καὶ ἀν­τλοῦν δύναμι ἀπὸ αὐτά. Ὅ­ποιος ἔ­χει πίστι –ἂς εἶνε ὁ πιὸ φτωχός, ἕ­νας τσοπᾶνος, μιὰ γυναίκα ἀγράμματη–, ἀξίζει πα­ραπάνω ἀπὸ ὀρθολογιστὰς τῆς ἀριστοκρατίας· αὐτοὶ κράτησαν τὸν τόπο μας ἐλεύθερο καὶ πιστὸ στὴν Ὀρθοδοξία.
Ἡ ὁσία Μαρία ἁγίασε. Κι ὅ­ταν ἔκλεισε τὰ μάτια της, τὴν ἔ­­θαψε ὁ ἅγι­ο­ς Ζωσιμᾶς μὲ τὴ βοήθεια ἑνὸς λιονταριοῦ ποὺ ἦρθε κ᾽ ἔ­σκαψε τὸν τάφο της! Αὐτὰ βέβαια δὲν συμφωνοῦν μὲ τὴ λογική, ἀλλὰ ὑπερβαίνουν τὴ λογι­κή. Ἂς μὴν τὰ πιστεύουν οἱ ἄπιστοι, ἐμεῖς πιστεύουμε· ἡ πίστι μας εἶνε γεμάτη θαύματα.

* * *

Πῶς ἁγίασε, ἀγαπητοί μου, αὐτὴ ἡ διάσημη πόρνη; Διὰ τῆς μετανοίας· καὶ ἡ Ἐκκλησία τὴν προβάλλει ὡς παράδειγμα. Τὸ εἶπα καὶ τὸ ἐ­πα­ναλαμβάνω· ὁ Θεὸς δὲν θὰ μᾶς δικάσῃ για­τὶ ἁμαρτάνουμε, θὰ μᾶς δικάσῃ γιατὶ δὲν μετανοοῦμε. Ὑπάρχει τὸ φάρμακο τῆς με­τανοίας. Ἂς σπεύσουμε λοιπὸν ὅλοι καὶ ἂς ἐξομολογηθοῦμε τὰ ἁμαρτήματά μας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(αἴθουσα συλλόγου «Ἰω. Βαπτιστής», ὁδ. Χριστοκοπίδου 12, Ἀθηνῶν Τρίτη 1-4-1958)