Μεγάλη Τετάρτη βράδυ
20 Ἀπριλίου 2022
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Ἡ προδοσια

«Τότε πορευθεὶς εἷς τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Ἰούδας Ἰσκαριώτης, πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς εἶπε· Τί θέλετέ μοι δοῦναι, καὶ ἐγὼ ὑμῖν παραδώσω αὐτόν; Οἱ δὲ ἔστησαν αὐτῷ τριάκοντα ἀργύρια» (Ματθ. 26,14-15)

Παρὰ τὴν ἀρετὴν ἡ κακία
Πινακοθήκη ὠνομάσθη ἡ ἁγία Γραφή. Ζωγραφίζει χαρακτῆρας, περιέχει εἰκόνας ἱερῶν προσώπων, τὰ ὁποῖα διὰ τὰς ἀρετάς των προβάλλονται ὡς πρότυπα πρὸς μίμησιν δι᾿ ὅλας τὰς ἐποχάς. Ὑπεράνω δὲ τῶν εἰκόνων τούτων ἵσταται ἡ θαυμασία εἰκὼν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία ἔχει ζωγραφισθῆ μὲ ὅλα τὰ χρώματα τῆς ἴριδος, μὲ ὅλα τὰ χρώματα τῶν ἀρετῶν. Ἀπαράμιλλος εἰκὼν ἑλκύουσα πρὸς μίμησιν πᾶσαν εὐγενῆ καρδίαν. Παρὰ τὰς εἰκόνας ὅμως τῶν ἱερῶν προσώπων, τὰ ὁποῖα διέλαμψαν ἐν τῇ ἀρετῇ καὶ τῇ πίστει κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Παλαιᾶς καὶ [τῆς] Καινῆς Διαθήκης, ὑπάρχουν καὶ εἰκόνες προσώπων, τὰ ὁποῖα διὰ τὰς κακίας των εἶνε παραδείγματα πρὸς ἀποφυγήν. Παρὰ τὸν Ἄβελ ὁ Κάιν. Παρὰ τὸν Ἰακὼβ ὁ Ἡσαῦ. Παρὰ τὸν Ἰωσὴφ ἡ Αἰγυπτία. Παρὰ τὸν Μωυσῆν ὁ Δαθὰν καὶ ὁ Ἀβειρών. Παρὰ τὸν Δαυῒδ ὁ Σαούλ. Παρὰ τὸν Ἠλίαν ἡ Ἰεζάβελ. Παρὰ τὸν Ἐλισαῖον ὁ Γιεζί. Παρὰ τὸν Βαπτιστὴν ἡ Ἡρῳδιάς… Καὶ παρὰ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν τὸ πρόσωπον τὸ ὁποῖον δημιουργεῖ τὴν ζωηροτέραν ἀντίθεσιν μεταξὺ ἀρετῆς καὶ κακίας, μεταξὺ ἀληθείας καὶ ψεύδους, μεταξὺ φωτὸς καὶ σκότους. Εἶνε ὁ Ἰούδας.
Ὁ Ἰούδας εἶνε ἡ σκοτεινοτέρα μορφή, τὸ μυστηριωδέστερον πρόσωπον τῆς ἁγίας Γραφῆς. Τὸ ὄνομά του ἀπέβη συνώνυμον τῆς μεγαλυτέρας διαφθορᾶς καὶ ἐξαχρειώσεως τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας. Καὶ προκαλεῖ τὴν φρίκην παντὸς Χριστιανοῦ βλέποντος εἰς ποῖον βάραθρον δύναται νὰ πέσῃ ὁ ἄνθρωπος.

Ὁ ἐραστὴς τοῦ χρήματος
Ἂς ῥίψωμεν καὶ ἡμεῖς ἕν βλέμμα εἰς τὴν εἰκόνα τοῦ Ἰούδα, ὅπως παρουσιάζεται αὕτη εἰς τὸ κείμενον τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων.

Καὶ ἐν πρώτοις ὡς πρὸς τὴν καταγωγὴν τοῦ Ἰούδα εἶνε ἄξιον παρατηρήσεως ὅτι ἐκ τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Κυρίου ὁ Ἰούδας εἶνε ὁ μόνος ὁ ὁποῖος κατάγεται ἐκ τῆς Ἰουδαίας, ἐκ τῆς πόλεως αὐτῆς Καριώθ, ἐξ οὗ καὶ Ἰσκαριώτης. Οἱ ἄλλοι μαθηταὶ ἦσαν Γαλιλαῖοι, διακρινόμενοι διὰ τὴν ἁπλότητά των. Ὁ χαρακτήρ του ἦτο πολὺ διάφορος ἐκείνου τῶν ἁλιέων τῆς Γαλιλαίας. Ἐκλήθη καὶ αὐτὸς ὑπὸ τοῦ Κυρίου εἰς τὸ ἀποστολικὸν ἔργον. Δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν ὅτι ἠκολούθησε τὸν Κύριον χωρὶς πίστιν; Ὄχι. Ἐγκατέλειψε καὶ αὐτὸς οἰκογένειαν, φίλους καὶ συγγενεῖς, καὶ ἔγινε μέλος τῆς ἱερᾶς οἰκογενείας τῶν μαθητῶν τοῦ Ἰησοῦ. Ἀπήλαυε τῆς ἐμπιστοσύνης ὅλων. Εἰς αὐτὸν ὁ ἱερὸς ὅμιλος εἶχεν ἐμπιστευθῆ τὸ γλωσσόκομον, τὸ κοινὸν ταμεῖον ἐκ τοῦ ὁποίου ἠγοράζετο πᾶν ὅ,τι ἐχρειάζετο διὰ τὴν συντήρησιν καὶ κίνησιν τῆς μικρᾶς ἀδελφότητος. Τιμίως κατ᾿ ἀρχὰς διεχειρίζετο τὸ χρῆμα. Οὐδὲν ὕποπτον σημεῖον παρουσίαζεν. Ἐξωτερικῶς ἐφαίνετο ἄμεμπτος. Ἀλλ᾿ ἀλλοίμονον! Εἰς τὴν καρδίαν τοῦ Ἰούδα ἔβοσκεν ὁ ἀπαίσιος σκώληξ. Ὑπῆρχε κακία τις, ἡ ὁποία γιγαντωθεῖσα τελικῶς τὸν ἀπέπνιξε. Καὶ ἡ κακία αὐτὴ ἦτο ἡ ἰδιοτέλεια, ἡ ὁποία ὑπὸ τὴν βδελυρωτέραν αὐτῆς μορφὴν ἐμφανίζεται ὡς φιλαργυρία. Διαχειριζόμενος ὁ Ἰούδας τὸ ἱερὸν χρῆμα θὰ ᾐσθάνετο κἄποιαν μυρμηκίασιν, τὴν ὁποίαν αἰσθάνονται ὅλοι οἱ φιλάργυροι ὅταν μετροῦν τὰ νομίσματα. Εἱλκύσθη λοιπὸν ἀπὸ τὴν λάμψιν τοῦ χρήματος. Πονηρὸς λογισμὸς –ἀπὸ ἕνα πονηρὸν λογισμὸν δὲν ἀρχίζουν ὅλα τὰ ἐγκλήματα;– τὸν ἐπεσκέφθη. Μαῦρον ὄρνεον ποὺ ἤρχετο ν᾿ ἁρπάσῃ τὸν σπόρον τῆς ἀληθείας. Ὁ λογισμὸς θὰ τοῦ ἔλεγεν· Ἰούδα, εἶσαι ὁ ταμίας. Ἔχεις τὴν εὐθύνην. Κοπιάζεις διὰ τὴν φύλαξιν τοῦ χρήματος. Τί, εἶνε σπουδαῖον ἐὰν ἐκ τῶν χρημάτων κρατῇς καὶ κάτι; Ὁ Ἰούδας ὑπέκυψεν εἰς τὸν πειρασμόν. Ἤρχισε νὰ κλέπτῃ. Τὸ λέγει καθαρῶς τὸ Εὐαγγέλιον. «Κλέπτης ἦν, καὶ τὸ γλωσσόκομον εἶχε καὶ τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν» (Ἰω. 12,6).
Ἔκλεπτεν ὁ Ἰούδας. Ἔκλεπτε καθημερινῶς. Ἡ ἕξις ἔγινε πάθος. Ἔρως χρημάτων τὸν ἐκυρίευσεν. Ἡ φιλαργυρία ἡμέρᾳ τῇ ἡμέρᾳ ἐσκλήρυνε τὴν καρδίαν του.
Ἀλλ᾿ ἔπρεπε νὰ κυριευθῇ ὁ Ἰούδας ἀπὸ τὸ αἰσχρὸν τοῦτο πάθος; Ποῦ εὑρίσκετο, παρακαλῶ; Ἐν μέσῳ ἐμπόρων καὶ χρηματιστῶν; Ἢ ἐν μέσῳ ἱερέων καὶ ἀρχιερέων ἐμπορευομένων τὰ ἅγια; Ἢ ἐν μέσῳ διδασκάλων καὶ φιλοσόφων, οἱ ὁποῖοι ἐπώλουν τὴν σοφίαν των ἀντὶ ἁδρᾶς ἀμοιβῆς; Ὄχι. Εὑρίσκετο ἀντιθέτως ἐν μέσῳ περιβάλλοντος ὅπου ὅλα τὸν ἀπώθουν ἀπὸ τὸ κατηραμένον πάθος. Ἀφιλαργυρίας διδάγματα ἤκουεν ἀπὸ τὸν διδάσκαλόν του. «Μὴ κτήσησθε χρυσὸν μηδὲ ἄργυρον μηδὲ χαλκὸν εἰς τὰς ζώνας ὑμῶν» (Ματθ. 10,9). Ὁ ἴδιος ὁ Διδάσκαλος ἦτο πρότυπον ἀκτήμονος. Ἰδιόκτητον οἰκίαν δὲν εἶχεν. Ὀβολὸς εἰς τὰ θυλάκιά του δὲν εὑρίσκετο. Πῶς δὲν ἔκαμνεν ἐντύπωσιν εἰς τὸν Ἰούδαν ἡ διδασκαλία καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ; Πῶς δὲν ἐγεννήθη ἐν αὐτῷ πόθος μιμήσεως; Πῶς δὲν ἠλέγχετο ἀπὸ τὸ θεῖον παράδειγμα τοῦ Διδασκάλου; Πῶς δὲν ἐφοβεῖτο τὸν Θεὸν καὶ ἥπλωνε τὰς χεῖρας εἰς τὸ κοινὸν βαλάντιον; Δὲν ἐφοβεῖτο μήπως ὁ καρδιογνώστης Χριστός, ὁ ἀποκαλύπτων καὶ τοὺς βαθυτέρους λογισμοὺς τῶν φαρισαίων, ἀπεκάλυπτε μίαν ἡμέραν καὶ τὸ ἰδικόν του ἁμάρτημα; Καὶ πῶς δὲν τὸν ἐδίδασκε τὸ παράδειγμα τόσων ὡραίων ψυχῶν, αἱ ὁποῖαι ἠκολούθουν ἐν ἀφοσιώσει τὸν Κύριον καὶ προσέφερον ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὑτῶν διὰ τὴν συντήρησιν τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἰησοῦ; Πῶς δὲν τὸν συνεκίνουν αἱ ζωηραὶ ἐκδηλώσεις ἀγάπης καὶ θαυμασμοῦ, τὰς ὁποίας ἔβλεπε κατὰ τὰς περιοδείας τοῦ Ἰησοῦ; Δὲν τὸν ἐδίδαξε τίποτε ἡ αἱμορροοῦσα ἐκείνη γυνὴ ἡ ὁποία, μὴ τολμῶσα ν᾿ ἀτενίσῃ τὸν Κύριον, ἦλθεν ὄπισθεν καὶ ἤγγισε τὸ κράσπεδον τῶν ἱματίων αὐτοῦ; Καὶ ἐκείνη ἡ Χαναναία ἡ ὁποία ἔκραζεν ὄπισθεν τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐζήτει ψιχία ἀγάπης διὰ τὸ δυστυχισμένον τέκνον της, πῶς δὲν τὸν συνεκίνησε; Καὶ ἡ ἁμαρτωλὸς ἐκείνη γυνή, ἡ ὁποία ἔθραυσε χάριν τοῦ Ἰησοῦ σκεῦος πολυτίμου μύρου, ἀξίας τριακοσίων ἡμερομισθίων καὶ μὲ τοὺς πλοκάμους τῆς κεφαλῆς της ἐξέμαξε τοὺς παναχράντους πόδας τοῦ Κυρίου, δὲν ἔπρεπεν, Ἰούδα, νὰ σὲ συγκινήσῃ;

Ἀσυγκίνητος πρὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ
Ἀλλοίμονον! Ἡ ἀγάπη καὶ ὁ ἄπειρος σεβασμὸς τῶν εὐγενῶν ψυχῶν πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ Ἰησοῦ δὲν φαίνεται νὰ συνεκίνουν τὴν ψυχὴν τοῦ Ἰούδα. Ἀλλ᾿ οὔτε ἡ ἀγάπη, ἡ ἄπειρος ἀγάπη τὴν ὁποίαν ἐδείκνυε πρὸς αὐτὸν ὁ Χριστός. Πλησίον τοῦ Ἰησοῦ οὐδεμιᾶς δωρεᾶς ἐστερήθη. Εἰς τὴν κοινὴν τράπεζαν καὶ αὐτὸς παρεκάθητο. Ἐξουσίαν ἀποστολικὴν καὶ αὐτὸς ἔλαβεν. Ἐκήρυττεν. Ἐθαυματούργει. Ἐξεδίωκε δαιμόνια. Ἐκ τῶν δώδεκα κοφίνων τοῦ θαύματος τοῦ χορτασμοῦ τῶν πεντακισχιλίων ἔλαβε καὶ αὐτὸς ἕνα. Οὐδεὶς ἐστερήθη. Τοὺς πόδας του ἔσκυψε καὶ ἔπλυνεν ὁ Ἰησοῦς ὅπως καὶ τῶν ἄλλων μαθητῶν. Εἰς τὸν Μυστικὸν Δεῖπνον ἔλαβε μέρος. Καὶ μολονότι ἐπλησίαζεν ἡ ὥρα τῆς προδοσίας, ὁ Κύριος δὲν τὸν ἀπεκάλυψεν. Ἀπρόσωπον ἔλεγχον ἔκαμεν. «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἷς ἐξ ὑμῶν παραδώσει με» (Ματθ. 26,21). Δὲν ἤθελεν ὁ Χριστὸς νὰ τὸν πλήξῃ ἀπ᾿ εὐθείας. Διαρκῶς τῷ παρεῖχε δείγματα ἀγάπης, ἡ ὁποία θὰ ἔπρεπε νὰ τὸν κατανύξῃ καὶ νὰ τὸν ἀποτρέψῃ ἔστω καὶ τὴν τελευταίαν στιγμὴν ἀπὸ τὸ ἀποτρόπαιον ἔγκλημα. Ἐκράτησε μυστικὸν ὁ Ἰησοῦς τὸ ὄνομα τοῦ προδότου καὶ μόνον εἰς τὸν Ἰωάννην τὸ ἐφανέρωσεν εἰπών· «Ἐκεῖνός ἐστιν ᾧ ἐγὼ βάψας τὸ ψωμίον ἐπιδώσω» (Ἰω. 13,26). Ἀλλὰ τίς δύναται νὰ περιγράψῃ τὴν ἀγάπην, τὴν ὁποίαν ἔδειξεν ὁ Κύριος εἰς τὸν κῆπον τῆς Γεθσημανῆ; Ὁ Ἰούδας ἦτο ὀδηγὸς τοῦ ἀποσπάσματος καὶ τοῦ ὄχλου ποὺ θὰ συνελάμβανε τὸν Ἰησοῦν. Σύνθημα ἀναγνωρίσεως καὶ συλλήψεως τὸ φίλημα. Ὁ Ἰούδας πλησιάζει ἀναιδῶς καὶ φιλεῖ τὸν Ἰησοῦν. Καὶ ὁ Κύριος, ποὺ βλέπει τὴν βδελυρωτέραν πρᾶξιν μιᾶς ἄνευ προηγουμένου ὑποκρισίας, πῶς συμπεριφέρεται; Ἄλλος εἰς τὴν θέσιν του δὲν θὰ συνεκράτει τὸν θυμόν του, ἀλλὰ θὰ ἐξέσπα εἰς ὕβρεις καὶ θὰ ἔλεγεν· Ἄθλιε, ἀχάριστε, ἀναιδέστατε, προδότα!… Ἀλλ᾿ ὁ Ἰησοῦς συμπνίγει τὸν πόνον του καὶ μὲ εὐγένειαν ἡ ὁποία θὰ συγκινῇ τοὺς αἰῶνας λέγει εἰς τὸν Ἰούδαν· «Ἑταῖρε, ἐφ᾿ ᾧ πάρει;» (Ματθ. 26,50). Αὐτὴ καὶ μόνον ἡ τελευταία ἐκδήλωσις τῆς ἀγάπης ἡ ὁποία ἀποφεύγει νὰ ὀνομάσῃ τὸν Ἰούδαν προδότην καὶ τὸν ὀνομάζει ἑταῖρον, φίλον δηλαδή, πρὸς ὑπόμνησιν τοῦ ἱεροῦ συνδέσμου καὶ τῶν ἀναριθμήτων εὐεργεσιῶν ὧν ἀπήλαυσε πλησίον τοῦ Ἰησοῦ ὁ Ἰούδας, αὐτὴ καὶ μόνον ἡ ἐκδήλωσις θὰ ἔφθανε νὰ συντρίψῃ τὴν καρδίαν τοῦ Ἰούδα. Ἀλλ᾿ ὁ Ἰούδας παρέμεινε καὶ αὐτὴν τὴν φορὰν ἀσυγκίνητος.
Ὤ, τί περίεργον φαινόμενον! Τί ἆράγε νὰ ἐκρύπτετο εἰς τὴν καρδίαν τοῦ Ἰούδα; Μόνον ὁ καρδιογνώστης Κύριος γνωρίζει πλήρως τὸ μυστήριον τῆς καρδίας τοῦ Ἰούδα. Ἐὰν ἄβυσσος εἶνε ἡ καρδία παντὸς ἀνθρώπου, πόσῳ μᾶλλον ἡ καρδία τοῦ Ἰούδα! Ἀλλ᾿ ἡμεῖς, καθόσον δυνάμεθα ἐκ τῶν Γραφικῶν κειμένων, τῆς διδασκαλίας τῶν Πατέρων καὶ τῆς παραδόσεως ἐν γένει τῆς Ἐκκλησίας νὰ σχηματίσωμεν τὴν εἰκόνα τοῦ προδότου, λέγομεν καὶ πάλιν ὅτι ἡ κακία ἡ ὁποία διέφθειρε τελείως τὴν καρδίαν τοῦ Ἰούδα ἦτο ὁ ἔρως τῶν χρημάτων. Ἡ καρδία του ἐσκληρύνθη καὶ ἐψυχράνθη ὅπως τὸ σκληρὸν μέταλλον ἐκ τοῦ ὁποίου κατασκευάζονται τὰ ἀργύρια. Ἦτο πλέον ἀνίκανος νὰ ἐνθουσιασθῇ ἀπὸ οἱανδήποτε εὐγενῆ πρᾶξιν. Ὅλαι αἱ σάλπιγγες τῶν ἀγγέλων καὶ ἂν ἐσάλπιζον, δὲν θὰ ἐδονεῖτο ἡ καρδία του. Τὰ ὦτά του κλειστά. Μόνον τὸν ἦχον τῶν ἀργυρίων ἀντελαμβάνετο.

Πρὸς τὸ βάραθρον
Τὸ πάθος ὡδήγησεν εἰς τὴν προδοσίαν. Καὶ ὅπως ὁ μέθυσος, ὁ ὁποῖος διατελεῖ ὑπὸ τοὺς ἀτμοὺς τοῦ οἰνοπνεύματος δὲν ἔχει συναίσθησιν ὅσων λέγει καὶ πράττει, οὕτω καὶ ὁ Ἰούδας, ὁ ὁποῖος εἶχε μεθύσει τὴν ἄνευ οἴνου μέθην, τὴν μέθην τοῦ χρήματος, δὲν ἠδύνατο νὰ σκεφθῇ καὶ νὰ ὑπολογίσῃ τὰς φρικτὰς συνεπείας τῆς προδοσίας. Ἴσως καὶ νὰ ἐσκέπτετο, ὅτι ναὶ μὲν αὐτὸς θὰ προέδιδε τὸν Χριστὸν καὶ θὰ εἰσέπραττε τὰ τριάκοντα ἀργύρια (τίμημα εὐτελὲς μὲ τὸ ὁποῖον ἠγοράζετο τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἕνας δοῦλος), ἀλλ᾿ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς θὰ ἐξεδήλωνε τὴν θαυματουργικήν του δύναμιν καὶ θὰ διέλυε τοὺς ἐχθρούς του καὶ οὐσιαστικῶς οὐδὲν θὰ ἐζημιοῦτο, ἐνῷ αὐτὸς θὰ ἐκέρδιζε τὰ συναχθέντα χρήματα. Ἴσως, εἴπομεν, νὰ ἐσκέπτετο οὕτω, καὶ νὰ μὴ ἐφαντάζετο ὅτι ὁ Ἰησοῦς θὰ κατέληγεν εἰς τὰ φρικτὰ πάθη καὶ τὸν θάνατον. Δι᾿ αὐτὸ παρηκολούθησε τὴν ἐξέλιξιν τῶν πραγμάτων. Ἀπὸ τὴν Γεθσημανῆ ἦλθε καὶ αὐτὸς εἰς τὸ μέγαρον τοῦ Ἄννα καὶ τοῦ Καϊάφα. Εἶδε τοὺς ἐξευτελισμούς, εἰς τοὺς ὁποίους ὑπεβλήθη ὁ Διδάσκαλος. Εἶδε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ μεταμορφωμένον ἀπὸ τὰ γρονθοκοπήματα τῶν ὑπηρετῶν καὶ τῶν στρατιωτῶν. Καὶ περὶ τὰς πρωινὰς ὥρας τῆς Μ. Παρασκευῆς ἤκουσε τὰ ἀποτελέσματα τῆς συνεδριάσεως τοῦ Μεγάλου Συνεδρίου. Ὅλη ἡ αὐλὴ τῶν ἀρχιερέων ἀντήχει ἀπὸ τὰς ἀγρίας κραυγάς· Θάνατος, θάνατος! Τότε πλέον ὁ Ἰούδας ἀφυπνίσθη καὶ εἶδε διὰ μίαν στιγμὴν τὸ βάραθρον πρὸς τὸ ὁποῖον ἐφέρετο. Ἔτσι ἐνεργεῖ ὁ διάβολος. Παρακινεῖ τὸν ἄνθρωπον εἰς τὸ ἔγκλημα, ἀποκρύπτει ἀπ᾿ αὐτὸν τὰς φρικτὰς συνεπείας, παρουσιάζει τὸ κακὸν ὡς μικρὸν καὶ ἐλάχιστον, ἐπικερδὲς δὲ ἐξ ἐπόψεως ὑλικῆς, καὶ ἀφοῦ ἡ ἁμαρτία ἀπὸ τὸν λογισμὸν μέχρι τῆς πράξεως διατρέξῃ ὅλην τὴν τροχιάν της καὶ ἀπαρτισθῇ τὸ ἔγκλημα, τότε ὁ διάβολος ἀνοίγει τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ ἐνόχου καὶ τοῦ λέγει· Πώ! Τί φοβερὸν ἔγκλημα διέπραξες!… Παρακινεῖ εἰς μετάνοιαν; Κάθε ἄλλο. Ὁ πονηρός! Θρηνῳδὸς γίνεται τῆς διαπραχθείσης ἁμαρτίας. Σβήνει τὴν ἐλπίδα. Ἀποκλείει πᾶσαν ἔξοδον ἐκ τοῦ κλοιοῦ τῆς ἁμαρτίας. Καὶ ὠθεῖ τὸν ἄνθρωπον εἰς ἀπελπισίαν. Ἡ δὲ ἀπελπισία εἰς αὐτοκτονίαν. Ἡ δὲ αὐτοκτονία εἶνε ὁ θρίαμβος τοῦ Σατανᾶ.

Ἀνάξιος μετανοίας
Αὐτὸ βλέπομεν καὶ εἰς τὴν περίπτωσιν τοῦ Ἰούδα. Πρὸ τῆς προδοσίας τὰ τριάκοντα ἀργύρια εἵλκυον τὴν καρδίαν του. Μετὰ τὴν συντελεσθεῖσαν προδοσίαν τὰ ἀργύρια ἔγιναν κάρβουνα ἀναμμένα, σκορπιοὶ καὶ φίδια. Ὁ ἔλεγχος τῆς συνειδήσεως ἔγινεν ἀνυπόφορος, προοίμιον τῆς φρικτῆς κολάσεως. Ὁ τόπος δὲν τὸν ἐχώρει. Ἐξῆλθε. Μετέβη εἰς τοὺς ἀρχιερεῖς. Ἔρριψε τὰ ἀργύρια. Καὶ ἐφώναξεν· «Ἥμαρτον παραδοὺς αἷμα ἀθῷον». Ἀλλ᾿ ἐκεῖνοι, σκληροὶ καὶ ἄσπλαγχνοι καὶ ἀσυγκίνητοι πρὸ τοῦ θεάματος ἑνὸς ἀνθρώπου ὁ ὁποῖος εἶχε μεταβληθῆ εἰς ῥάκος, συνένοχοι καὶ αὐτοὶ εἰς τὸ ἔγκλημα, θέλουν τρόπον τινὰ νὰ ῥίψουν ὅλην τὴν εὐθύνην εἰς αὐτὸν καὶ λέγουν· «Σὺ ὄψει» (Ματθ. 27,4).
Ἄχ, Ἰούδα! Τί ἤθελες καὶ ἐπήγαινες εἰς τοὺς σκληροὺς ἐκείνους καὶ ἀπανθρώπους; Ἀνέμενες ἀπ᾿ αὐτοὺς παρηγορίαν; Ἐὰν αὐτὸ τὸ «Ἥμαρτον» ἐπήγαινες καὶ τὸ ἔλεγες εἰς τὸν Χριστόν, ἐάν, καθ᾿ ἣν στιγμὴν ὁ Χριστὸς ἐξήρχετο ἐκ τῆς αὐλῆς Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἔπιπτες ἐνώπιόν του καὶ τοῦ ἔλεγες «Χριστέ, σὲ ἐπρόδωσα. Εἶμαι ἀνάξιος νὰ ζῶ καὶ ν᾿ ἀναπνέω τὸν ἀέρα. Συγχώρησιν ζητῶ», τί, νομίζεις ὅτι δὲν θὰ σοῦ ἔδιδε συγχώρησιν ὁ Χριστός;
Δυστυχῶς ἡ μοναδικὴ ἐλπὶς ἀπωλέσθη. Ὁ Ἰούδας ἀπεδείχθη ἀνάξιος εἰλικρινοῦς μετανοίας. Εἰς τὴν καρδίαν του ὁ Θεὸς ἡττήθη καὶ ὁ Σατανᾶς ἐθριάμβευσεν. Ὤ μυστήριον! Ἀπὸ πτώσεως εἰς πτῶσιν καὶ ἀπὸ ἀβύσσου εἰς ἄβυσσον ὠθῶν ὁ Σατανᾶς τὴν δυστυχῆ αὐτὴν ὕπαρξιν, τοῦ ἔδειξεν ἕνα δένδρον καὶ τοῦ εἶπεν· Ἰούδα, διὰ σὲ δὲν ὑπάρχει πλέον σωτηρία. Θέσε τέρμα εἰς τὴν ζωήν σου. Λάβε τὸ σχοινὶ καὶ κρεμάσου… Καὶ ὁ Ἰούδας ὑπήκουσε καὶ εἰς τὴν τελευταίαν προτροπὴν τοῦ Σατανᾶ, «καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο». Ὦ Σατανᾶ, πόσον κακοῦργος εἶσαι! Εἰς πανωλεθρίαν ὡδήγησες τὸ θῦμά σου. Ὡς λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, καὶ χρημάτων ὁ Ἰούδας ἐξέπεσε, καὶ τὴν ἁμαρτίαν ἐνήργησε καὶ τὴν ψυχὴν ἀπώλεσεν.

Τὸ μυστήριον τοῦ Ἰούδα
Ὁ Ἰούδας ἔγινε θέμα συζητήσεων ψυχολόγων, φιλοσόφων καὶ θεολόγων. Εἶπαν καὶ ἔγραψαν πολλὰ προσπαθοῦντες νὰ ἐξιχνιάσουν τὸ βαθὺ μυστήριον τῆς σκοτεινῆς αὐτῆς ὑπάρξεως καὶ νὰ λύσουν τὸ πρόβλημα τῆς προδοσίας. Ἐρωτοῦν· Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς ὡς Θεὸς προεγνώριζε τὰ πάντα, διατί ἐξέλεξε τὸν Ἰούδαν ὡς μαθητήν του; Τίς ἡ αἰτία τῆς προδοσίας; Μόνον τὰ χρήματα; Ἢ μήπως καὶ διαψευσθεῖσαι ἐθνικιστικαὶ ἐλπίδες, τὰς ὁποίας ἐστήριζεν ὁ Ἰούδας ἐπὶ τοῦ Ἰησοῦ; Ἢ μήπως ἡ ἐκδίκησις δι᾿ ἐλέγχους; Καὶ τὸ κυριώτερον· Πῶς συμβιβάζεται ἡ πρόγνωσις τοῦ Θεοῦ περὶ τῆς προδοσίας μὲ τὴν ἐλευθερίαν τοῦ Ἰούδα; Ἐπρόδωσε ἐπειδὴ προεφητεύθη, ἢ προεφητεύθη ἐπειδὴ ἐπρόδωσε; (63) [Πρὸς λύσιν ἀποριῶν, τὰς ὁποίας προκαλεῖ τὸ θέμα τοῦ Ἰούδα, ἱδὲ ὡραίαν μελέτην ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου «Τὸ πρόβλημα τοῦ Ἰούδα», ἔκδοσις δευτέρα, ἐκδοτικὸς οἶκος «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1957.] Καὶ τὰ ἐρωτήματα δὲν σταματοῦν. Ἀλλ᾿ ἡμεῖς μαζὶ μὲ τὸν Πασκὰλ φωνάζομεν· «Ὦ ὑπερήφανε λογική, ταπεινώθητι!». Ἀρκέσθητι εἰς ὅσα λέγουν οἱ εὐαγγελισταί. Διότι φθάνουν αὐτὰ νὰ σὲ πληροφορήσουν ὅσα ἀρκοῦν εἰς σωτηρίαν σου. Μὴ εἶσαι καθ᾿ ὑπερβολὴν περίεργος. Μὴ θέλεις νὰ ἐξιχνιάσῃς ὅλα τὰ σχέδια τοῦ Θεοῦ. Ἀγνοεῖς τὸν πλησιέστερον πρὸς σὲ ἄνθρωπον, τὸν ἑαυτόν σου, καὶ πῶς θέλεις νὰ καταλάβῃς πλήρως τὴν πλέον σκοτεινὴν μορφήν, τὸν Ἰούδαν; Θὰ σοῦ εἴπω κάτι τὸ καταπληκτικόν. Τὸ κλειδὶ τῆς ἑρμηνείας τοῦ Ἰούδα τὸ κατέχεις σύ. Πῶς; Ἐὰν παύσῃς, φίλε μου, νὰ ἐρευνᾷς τὸν Ἰούδαν καὶ ἀρχίσῃς νὰ ἐρευνᾷς τὸν ἄγνωστον ἑαυτόν σου καὶ ἐν τῇ διαρκεῖ ἐρεύνῃ κατέλθῃς εἰς τὰς ψυχικὰς ἀβύσσους, ἐκεῖ κάπου θ᾿ ἀντικρύσῃς τὸν Ἰούδαν. Διότι πᾶς ἄνθρωπος φέρει ἐντός του ἕνα Ἰούδαν, ὅστις εἶνε ἕτοιμος νὰ ἐπαναλάβῃ τὴν προδοσίαν ἐὰν δὲν τὴν ἔχῃ ἤδη πράξει. Συμβουλεύθητι ὄχι τοὺς φίλους σου, οἱ ὁποῖοι εἶνε συνήγοροι καὶ τῶν μεγαλυτέρων ἀταξιῶν καὶ προδοσιῶν τῆς ζωῆς σου, ἀλλὰ συμβουλεύθητι ἔμπειρον πνευματικὸν πατέρα καὶ ἐκεῖνος θέλει σὲ διαφωτίσει.
Ἄχ, πόσας φορὰς καὶ ἡμεῖς εἰς τὴν ζωήν μας προδίδομεν τὸν γλυκὺν Ἰησοῦν χωρὶς νὰ τὸ ἀντιλαμβανώμεθα, καὶ νομίζομεν ὅτι μόνον ὁ Ἰούδας εἶνε προδότης! Πόσοι διὰ τριάκοντα ἀργύρια δὲν προδίδουν καὶ φιλίαν καὶ οἰκογένειαν καὶ πατρίδα καὶ θρησκείαν! Πόσους Ἐφιάλτας καὶ Πηλίους Γουσίους δὲν ἐγέννησεν ἡ φιλαργυρία! Πόσα ὀρφανὰ καὶ χήρας δὲν ἠδίκησεν! Καὶ ἔπειτα ἀπὸ τὰ δυσεξαρίθμητα ἑκατομμύρια τῆς κλοπῆς καὶ τῆς ἀδικίας ῥίπτουν καὶ μερικὰ ψιχία ἐλεημοσύνης. Ἐλεημοσύνης σατανικῆς. Πόσαι οἰκίαι καὶ καταστήματα καὶ ἐργοστάσια δὲν ἠγοράσθησαν μὲ τιμὴν αἵματος καὶ δὲν δύνανται νὰ ὀνομασθοῦν Ἀκελδαμᾶ (Πράξ. 1,19), ὅπως ὠνομάσθη ὁ ἀγρὸς τοῦ κεραμέως, ὁ ὁποῖος ἠγοράσθη μὲ τὰ τριάκοντα ἀργύρια πρὸς ταφὴν τῶν ξένων!

Τέλος πρὸς τοὺς ἐργάτας τοῦ Εὐαγγελίου ἀπευθυνόμενοι παρακαλοῦμεν νὰ προσέξουν δύο πολύτιμα διδάγματα. Πρῶτον· Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὡς Θεὸς ἐγνώριζε καλῶς τὰ κατὰ τὸν Ἰούδαν. Ἐγνώριζεν ὅτι ὁ Ἰούδας ἦτο ἀνεπίδεκτος διορθώσεως. Καὶ ὅμως δὲν ἔπαυσεν ἐπὶ μίαν τριετίαν μὲ ὑπομονήν, μὲ εὐγένειαν καὶ ἀγάπην νὰ διδάσκῃ, νὰ συμβουλεύῃ, νὰ ἐλέγχῃ τὸν Ἰούδαν, νὰ πράττῃ τὸ πᾶν δι᾿ αὐτόν. Καὶ σὺ ποὺ δὲν γνωρίζεις τὰ τῶν μαθητῶν καὶ ἀκροατῶν σου, πῶς τολμᾷς καὶ λέγεις ὅτι εἶνε ἀνεπίδεκτοι μεταβολῆς καὶ διορθώσεως; Ἐξήντλησες ὅλα τὰ μέσα; Ἔδειξες ὅλην τὴν ἀγάπην σου; Καὶ ἂν ὑποθέσωμεν ὅτι τὸ πᾶν ἔπραξες, μὴ ἀπελπίζεσαι. Δὲν γνωρίζεις τί μέλλει νὰ προέλθῃ ἀπὸ μίαν ψυχήν, τὴν ὁποίαν σήμερον κρίνεις ἀνεπίδεκτον. Ἔρχεται αὔριον ἡ Χάρις καὶ θραύει καὶ τὴν σκληροτέραν καρδίαν. Ἀλλὰ καὶ Ἰούδας ἐὰν τελικῶς ἀποδειχθῇ ὁ μαθητὴς ἢ ὁ ἀκροατής σου καὶ προδώσῃ τὴν πίστιν του, σὺ ἐξετέλεσες τὸ καθῆκόν σου καὶ ἔχεις τὸν μισθόν σου.
Δεύτερον· Κάποιος εὐφυῶς εἶπεν ὅτι ἐκτὸς τῶν νεκροταφείων, εἰς τὰ ὁποῖα ἐνταφιάζονται τὰ νεκρὰ σώματα ἀναμένοντα τὴν κοινὴν ἀνάστασιν, ὑπάρχουν καὶ ἄλλου εἴδους νεκροταφεῖα. Εἶνε τὰ ψυχικὰ νεκροταφεῖα ποὺ δημιουργεῖ ἡ ἁμαρτία. Νοερῶς ἐπισκεπτόμενοι ἕνα ψυχικὸν νεκροταφεῖον βλέπομεν ἐν μέσῳ μυριάδων τάφων νὰ διακρίνεται ἕνας τάφος. Τὸν πλησιάζομεν. Ἀναγινώσκομεν τὴν ἐπιγραφήν· Ἐδῶ κεῖται ὁ Ἰούδας, εἷς ἐκ τῶν δώδεκα. Τὸν ἐφόνευσεν ἡ φιλαργυρία. Καὶ παραπλεύρως εἰς σειρὰν ἀτελεύτητον βλέπομεν ἄλλους τάφους. Αἱ ἐπιγραφαί των φανερώνουν, ὅτι οἱ ἐν τοῖς τάφοις τούτοις κείμενοι ὑπῆρξαν κάποτε πατριάρχαι, ἀρχιεπίσκοποι, μητροπολῖται, ἐπίσκοποι, ἡγούμενοι, κληρικοὶ καὶ μοναχοί, θεολόγοι καὶ ἱεροκήρυκες. Ὅλοι αὐτοὶ θὰ ἠδύναντο νὰ ἀναδειχθοῦν εἰς τὴν γενεάν των τίμιοι ἐργάται τοῦ Εὐαγγελίου, νὰ καλλιεργήσουν τὴν ἄμπελον τοῦ Κυρίου καὶ νὰ φέρουν καρπὸν πολύν. Ἀλλὰ δυστυχῶς οὐδὲν ἀπέδωκαν. Καὶ ὄχι μόνον δὲν ἀπέδωκαν, ἀλλὰ καὶ κατέστρεψαν. Διατί; Τὸ φανερώνει ἡ ἐπιγραφὴ τῶν τάφων. Τοὺς ἐφόνευσεν ἡ φιλαργυρία. Ἠγάπησαν καὶ αὐτοὶ τὰ τριάκοντα ἀργύρια καὶ χάριν αὐτῶν ἔγιναν χριστέμποροι, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον μίαν φοράν, ἀλλὰ πολλάκις ἐπώλησαν τὸν Χριστόν.
Ἐργάται τοῦ Εὐαγγελίου! Ἐὰν καὶ σεῖς δὲν θέλετε νὰ ἐνταφιασθῆτε ψυχικῶς εἰς τὰ ἀπαίσια μνήματα τῆς φιλαργυρίας, μισήσατε τὴν φιλαργυρίαν, ἀγαπήσατε τὴν ἀνιδιοτέλειαν καὶ τὴν ἀκτημοσύνην, βαδίσατε ἐπὶ τὰ ἴχνη τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν μεγάλων πατέρων καὶ διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, ἀνώτεροι ἡδονῶν, ἀνώτεροι χρημάτων. Ὄχι ἔρως χρημάτων, ἀλλὰ ἔρως Χριστοῦ καὶ ἔρως μαρτυρίου ἂς συγκινοῦν βαθύτατα τὰς καρδίας σας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Περιληπτικὴ μεταφορὰ μὲ μεταγλώττισι στὴν ὁμιλουμένη σήμερα κεφαλαίου τοῦ βιβλίου «Ἀκολούθει μοι», Ἀθῆναι (α’ εκδ.1965), Εκδ. γ΄, 1989, σσ. 268-278.