ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ
ΤΟΥ Ι. Ν. ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ

 Στό τέλος τῆς κατανυκτικῆς Θειας Λειτουργίας, στα ἐρείπια τοῦ ναοῦ και πριν ἀπό το «δι ευχῶν» ὁ φύλακας των Ελληνικῶν Συνόρων ἀγωνιστης Μητροπολίτης Φλωρίνης Πρεσπῶν και Εορδαίας στελνει το μήνυμα για την Ἑλληνικότητα τῶν Πρεσπῶν & ἐλέγχει την ἄγρια προπαγάνδα

———–

———–

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1076(2)
Τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου ἐπισκόπου Λαρίσσης
Πέμπτη 15 Μαΐου 2025 (2004)

Προμαχος της πιστεως

Βρισκόμαστε, ἀγαπητοί μου, στὴν ἄνοιξι, ποὺ εἶνε ἡ ὡραιότερη ἐποχὴ τοῦ ἔτους. Συγχρόνως, ἀπὸ ἐκκλησιαστικῆς ἀπόψεως, βρισκόμαστε σὲ ἕνα κύκλο ἑορτῶν τοῦ λεγομένου Πεντηκοσταρίου, ἑορτῶν ποὺ ὡς ἀρχὴ καὶ κέντρο τους ἔχουν τὸ Πάσχα. Ἀλλὰ σήμερα, 15 Μαΐου, εἶνε καὶ ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου ἐπισκόπου Λαρίσσης.
Ποιός ἦταν ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος;

Ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος γεννήθηκε τὸν 4ο αἰῶνα μ.Χ., τὴν ἐποχὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Πατρίδα του εἶνε μιὰ χώρα ποὺ γέννησε πολλοὺς ἁγίους, μάρτυρες καὶ ὁμολογητάς. Εἶνε μιὰ χώρα ποὺ μᾶς προκαλεῖ βαθύτατη συγκίνησι, ἂν διατηροῦμε μέσα μας στοιχεῖα ἑλληνισμοῦ. Ἡ χώρα αὐτὴ εἶνε ἡ Μικρὰ Ἀσία. Γεννήθηκε στὴν Καππαδοκία, ἐκεῖ ὅπου γεννήθηκαν ὁ Μέγας Βασίλεος, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ἄλλοι μεγάλοι ἄνδρες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ἦταν παιδὶ ἐκλεκτῆς οἰκογενείας. Εἶχε γονεῖς εὐσεβεῖς, ποὺ τὸν ἀνέθρεψαν μὲ χριστι­ανικὴ ἀγωγὴ καὶ πίστι στὸ Θεό. Φαίνεται ὅτι τὸ σπίτι του ἦταν καὶ πλούσιο, γι᾿ αὐτὸ δὲν στερήθηκε τὰ μέσα νὰ σπουδάσῃ καὶ νὰ μορφωθῇ στὴν κοσμικὴ γνῶσι καὶ σοφία.
Ἀπὸ τὰ νεανικά του χρόνια φάνηκε ὅτι τὸν κοσμοῦν πολλὲς ἀρετές. Ἀγάπησε ἰδιαιτέρως τὰ ἱερὰ γράμματα. Μελέτησε τὴ Γραφή, ἐν­τρύ­φησε στὶς ἀθάνατες σελίδες της. Ἔτσι μέ­σα στὴν ψυχή του ἄναψε φλόγα πνευματική, πόθος ἱερὸς νὰ γνωρίσῃ καὶ νὰ κηρύξῃ τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸ ψαλμικὸ ῥητὸ «Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα» (Ψαλμ. 115,1).
Σήμερα τὰ στόματα τῶν λεγομένων Χριστι­ανῶν εἶνε κλειστὰ καὶ βουβὰ γιὰ τὴν πίστι. Ἡ γλῶσσα τους ἀπ᾿ τὸ πρωὶ μέχρι τὸ βράδυ φλυ­αρεῖ γιὰ χίλια – δυὸ ἄλλα θέματα. Χιλιάδες λέξεις ἀκοῦς ἂν πλησιάσῃς. Μιλοῦν γιὰ ὅλα τὰ πράγματα· γιὰ ποδόσφαιρο, γιὰ τηλεόρασι, γιὰ πολιτική, γιὰ συνοικέσια, γιὰ ὅ,τι θέ᾿ς· δὲν θ᾿ ἀκούσῃς ὅμως καμμία λέξι γιὰ τὸ Χριστό. Νεκρὲς οἱ ψυχές!…
Ὁ νεαρὸς Ἀχίλλιος εἶχε ἱερὸ ζῆλο. Ἡ εὐσέβειά του τὸν ἔσπρωξε νὰ ἐπισκεφθῇ μέρη ὅ­που ἀνθοῦσε ἡ χριστιανικὴ πίστι. Πῆγε στοὺς Ἁγίους Τόπους. Πῆγε κατόπιν στὴ Ῥώμη, ὅ­που ἡ Ἐκκλησία χρόνο μὲ χρόνο ἀριθμοῦσε ὅλο καὶ περισσότερους πιστούς.
Ἀφοῦ ἔμαθε καλὰ τὴ χριστιανικὴ πίστι, ἄρ­χισε σιγὰ – σιγὰ νὰ κηρύττῃ τὸ Χριστὸ παντοῦ ὅ­που βρισκόταν, παρ᾿ ὅλες τὶς δυσκολίες τῶν χρόνων ἐκείνων. Θεώρησε ἱερὸ καθῆκον του νὰ κηρύξῃ τὸ εὐαγγέλιο, καὶ ἔγινε ἀετός. Μιμούμενος τὸν ἀπόστολο Παῦλο πέταξε σὲ πολλὲς χῶρες τῆς Ἀνατολῆς. Περιώδευσε σχε­δὸν ὁλόκληρη τὴ Μικρὰ Ἀσία, πέρασε τὸν Ἑλ­λήσποντο, ἔφθασε στὴν Ἑλλάδα. Κήρυξε σὲ διάφορα μέρη σὲ γλῶσσα ἑλληνική.
Τέλος ἐπισκέφθηκε καὶ τὴν πρωτεύουσα τῆς Θεσσαλίας, τὴ Λάρισσα. Ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ σο­φία του ἀπέσπασαν τὴν ἐμπιστοσύνη ὅλων. Ἔτσι, ὅταν ἐκεῖ ἐχήρευσε ὁ ἀρχιερατικὸς θρό­νος, μὲ τὴν ψῆφο τῶν ἀρχιερέων τῆς ἐ­παρ­χίας ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος ἐξελέγη μητροπολίτης Λαρίσσης καὶ ἄρχισε νέο ποιμαντικό, φιλανθρωπικὸ καὶ κηρυκτικὸ ἔργο. Μὲ σταθε­ρὸ πλέον κέντρο, εἶχε τώρα ὁ λόγος του μεγάλη ἀκτινοβολία στὴν περιοχή. Σ᾿ αὐτὸ συν­έβαλε ἡ φωτεινὴ διδαχή του, τὸ ἄριστο παρά­δειγμά του, ἀλλὰ καὶ τὸ χάρισμα τῶν θαυμάτων μὲ τὸ ὁποῖο τὸν ἐπροίκισε ὁ Θεός. Ἔγινε γνωστὸς καὶ ἡ φήμη του διέτρεξε τὴ χώρα.
Ἀλλὰ τὰ χρόνια ἐκεῖνα, ὅπως γνωρίζουμε, τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἐτάραξε πολὺ ἡ αἵρεσις τοῦ Ἀρείου. Γιὰ νὰ καταπολεμηθῇ ὁ ἀρειανισμός, τὸ ἔτος 325 συνεκλήθη στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας ἡ Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, στὴν ὁποία ἔλαβαν μέρος 318 πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκεῖ ἦταν μεγάλοι ἄν­δρες· ἐκεῖ ἦταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ἐκεῖ ἦ­ταν ὁ ἅγιος Νικόλαος, ἐκεῖ ἦταν ὁ ἅγιος Σπυρίδων… Μεταξὺ τῶν θεοφόρων ἐκείνων πατέ­ρων ἦταν καὶ ὁ ἐπίσκοπος Λαρίσης ἅγιος Ἀχίλλιος. Ἔλαβε μέρος στὸν ἀγῶνα κατὰ τῆς αἱρέσεως, διέπρεψε μὲ τὴ σοφία καὶ τὴν ἁγιότητά του, ἀπέδειξε δὲ καὶ μὲ τὸ ἑξῆς θαῦμα τὴν ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας.
Ὑ­πῆρχε ἐκεῖ μία πέτρα στὸ μέσον τῆς συνά­ξεως. Δείχνει λοιπὸν τὴν πέτρα στοὺς ἀ­ρειανοὺς καὶ τοὺς λέει· «Ἂν μὲν ἐσεῖς, ποὺ δὲν θέ­λετε νὰ ὁμολογήσετε τὸ “ὁμοούσιον” ἀλλὰ τὸ ὀνομάζετε “ὁμοιούσιον”, λέτε τὴν ἀ­λήθεια καὶ τὰ λόγια σας ἐκφράζουν τὴν ἀκρίβεια τῆς πίστεως, ἐπιβεβαιῶστε αὐτὰ ποὺ λέτε μὲ θαύ­ματα. Κάνετε αὐτὴ τὴν πέτρα νὰ βγάλῃ λάδι, καὶ τότε ὅλοι θὰ παραδεχθοῦμε τὴ διδα­σκαλία σας». Οἱ ἀρειανοὶ ἀπομακρύνθηκαν καὶ σιώπησαν. Τότε ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος, ἀ­φοῦ προσ­ευχήθηκε, ἔκανε μπροστά τους τὸ θαῦμα, ποὺ τοὺς ἀποστόμωσε· ἔσπασε ἡ πέτρα καὶ ἔτρεχε λάδι! Τὸ θαῦμα ἦταν ὁλοφάνε­ρο, καὶ ἔκανε τὰ μὲν πρόσωπα τῶν ὀρθοδόξων νὰ λάμπουν, ἐνῷ τοὺς ἀπίστους τοὺς κατέκαιγε (βλ. Βασ. Στεργιούλη, Ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος, ἀπὸ ἐγκωμιαστικὸ λόγο Ἁγιορειτικοῦ χειρογράφου τοῦ ΙΖ΄ αἰῶνος, Λάρισα 1981, σελ. 66-67, 35).
Τέλος, ἀφοῦ ὁ Ἄρειος ἔμεινε ἀμετάπειστος, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους πατέρας τὸν ἀναθε­μάτισε καὶ ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος. Συνέταξε δὲ μαζί τους, ἐκεῖ στὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως, τὸ «Πιστεύω…», καὶ τὸ ὑπέγραψε καὶ αὐτός. Τὸ ἀθάνατο, δηλαδή, Σύμβολο τῆς πίστεως, ποὺ ἐπὶ δεκαέξι καὶ πλέ­ον αἰῶνες ἀκούγεται μέσα στὴν Ἐκκλησία, φέρει τὴν ὑπογραφὴ καὶ τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου Λαρίσης.
Μετὰ τὴ Σύνοδο ἐπέστρεψε στὴν ἕδρα του τὴ Λάρισσα καὶ ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἀνέγερσι ναῶν, τοὺς ὁποίους εἶχε τότε ἀνάγκη ἡ Ἐκ­κλησία ποὺ καθημερινῶς αὐξανόταν.
Ἔζησε λίγα ἀκόμη χρόνια. Ὅταν ἦρθε τὸ τέ­λος προαισθάνθηκε τὸ θάνατό του καὶ κάλεσε κοντὰ τὰ πνευματικά του παιδιά. Τοὺς ἄφησε τὶς τελευταῖες συμβουλὲς καὶ ἔκλεισε πλέον τὰ μάτια στὸ μάταιο αὐτὸ κόσμο εἰρηνικὰ σὲ βαθὺ γῆρας. Ἀναπαύθηκε ἐν Κυρίῳ καὶ ἐτάφη· ἐκεῖ, στὴ Λάρισσα, ἦταν ὁ τάφος του.
Ἀλλὰ ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος ἔχει συνδεθῆ καὶ μὲ τὴ δική μας ἀκριτικὴ περιοχὴ τῶν Πρεσπῶν. Μέσα στὴ λίμνη τῆς Μικρῆς Πρέσπας ὑπάρχει ἕνα νησάκι ποὺ ὀνομάζεται Ἅγιος Ἀχίλλιος, ἐπάνω δὲ σ᾿ αὐτὸ σῴζονται τὰ ἀρχαῖα ἐ­ρείπια μεγάλου χριστιανικοῦ ναοῦ ῥυθμοῦ βα­σιλικῆς ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου. Πῶς συνέβη αὐτό; Πῶς, ἐνῷ ἦταν ἐπίσκοπος Λαρίσ­σης καὶ ἔζησε καὶ πέθανε στὴ Λάρισσα, βρέθη­κε στὴν Πρέσπα ναὸς δικός του; Τὴν ἀπορία λύνει ἡ ἱστορία. Ἀρκετοὺς αἰῶνες μετὰ τὴν ταφή του, συνέβησαν στὸ Βυζάντιο μεγά­λα γεγονότα, καὶ ἐξ αἰτίας αὐτῶν τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου βρέθηκε μακριὰ ἀπὸ τὴ Λάρισσα. Ὁ ἡγεμόνας τῶν Βουλγάρων Σαμου­ήλ, μὲ ἰσχυρὸ στρατὸ ποὺ συγκέντρωσε, νίκη­σε τοὺς Βυζαντινοὺς σὲ ἀλλεπάλληλες μά­χες καὶ ἔφτασε μέχρι τὴ Λάρισσα. Τότε πῆρε ἀπὸ ᾿κεῖ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου καὶ τὸ μετέφερε ὅπου πήγαινε. Ἔφθασε λοι­πὸν στὴ νησῖδα τῶν Πρεσπῶν, ὅπου ὑπῆρχε φρού­ριο τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Ἀ­φοῦ ἐ­πικράτησε, ἔκανε τὴν Πρέσπα κέντρο τῆς βασιλείας του γιὰ μία περίπου εἰκοσαετία. Ἔτσι ἔμεινε τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου ἐ­κεῖ καὶ συνδέθηκε μὲ τὴν Πρέσπα. Τέλος ὁ ἔν­δοξος βασιλεὺς τοῦ Βυζαντίου Βασίλειος ὁ Βουλγαροκτόνος, μετὰ ἀπὸ ἄλλες σκληρὲς μά­χες, ἦρθε καὶ στὴν Πρέσπα, ἔδωσε τὴν τελευταία μάχη, νίκησε τὸ Σαμουὴλ καὶ τὸν ἀνάγκασε νὰ φύγῃ. Φεύγον­τας ὅμως ὁ Σα­μου­ὴλ πῆρε μαζί του τὰ λείψανα τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου· ἀπὸ τότε ἀγνοεῖται ἡ τύχη τους, δὲν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκονται.

* * *

Διαβάζοντας τὴν ἱστορία μένω κατάπληκτος ἀπὸ τὸ μεγαλεῖο τῆς περιοχῆς Πρεσπῶν. Ἐκεῖ ὑπῆρχε ἐπισκοπὴ ὑπαγομένη στὴν ἀρχι­επισκοπὴ Ἀχρίδος, ὑπῆρχαν ἀσκητήρια – ἀετο­φωλιές, ὑπῆρχαν χωριὰ μεγάλα. Στὰ 13-14 χω­ριὰ τῶν Πρεσπῶν κατοικοῦσαν 25.000 κάτοικοι, ποὺ ζοῦσαν λιτὴ καὶ ἁγία ζωή. Τώρα τὸ νη­σάκι τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου ἔμεινε μὲ ἐλάχιστους κατοίκους. Ἐγκαταλείφθηκε ἡ ὕπαιθρος, μᾶς ἔφαγε ἡ ἀστυφιλία. Ἀξίζει αὐτὸς ὁ τόπος τὸ ἐν­διαφέρον ἐκκλησίας καὶ πολιτείας· εἶνε ὁ Μυστρᾶς τοῦ βορρᾶ, μυρίζει Βυζάντιο…
Πρὸ παντὸς ὅμως πρέπει νὰ δείξουμε ἐνδι­αφέρον γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστι, ποὺ προασπί­σθηκε ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος. Οἱ ἅγιοι ἐκεῖνοι ἄν­δρες ἐπισφράγιζαν τὴ μαρτυρία τους γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ μὲ θαύματα. Ἐμεῖς δὲν ἔχουμε τέτοια πίστι. Γι᾿ αὐτὸ ἐπαναλαμβάνουμε τὴν προσευχὴ τῶν ἁγίων ἀποστόλων· «Κύριε, πρόσθες ἡμῖν πίστιν» (Λουκ. 17,5-6).

* * *

Πρόμαχος τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἀνεδείχθη ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος διὰ λόγων καὶ ἔργων. Ἔργων δὲ ὄχι μόνον ἀγάπης, συνεπείας, φιλανθρωπίας, αὐτοθυσίας καὶ ταπεινώσεως, ἀλλὰ καὶ ἔργων ὑπερφυσικῶν, δηλαδὴ θαυμάτων, ὅπως αὐτὸ κατὰ τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον. Αὐτὸ ποὺ ἐπρότεινεν ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος εἰς τοὺς αἱρετικούς, ἐνθυμίζει τὸν προφήτην Ἠλίαν. Ἐκεῖνος μὲν ἐπροκάλεσε τοὺς ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης νὰ κάνουν νὰ κατέλθῃ πῦρ διὰ τὴν θυσίαν (βλ. Γ΄ Βασ. 18,17 κ.ἑ.), ὁ δὲ ἅγιος Ἀχίλλιος ἐπροκάλεσε τοὺς ἀρειανοὺς νὰ κάνουν ν᾿ ἀναβλύσῃ ἔλαιον ἐκ τῆς πέτρας. Ἂς ἐνθυμηθῶμεν καὶ τὸ θαῦμα τοῦ ἁγίου Σπυρίδωνος εἰς τὴν ἰδίαν σύνοδον. Μεγάλα τολμήματα αὐτά, τὰ ὁποῖα ποῖος δύναται νὰ ἐπαναλάβῃ;
Τότε οἱ ἅγιοι ἐκεῖνοι ἄνδρες ἐπεσφράγιζον τὸ κήρυγμα, τὴν θεολογίαν καὶ τὴν μαρτυρίαν των ὄχι μόνον διὰ γραφικῶν χωρίων καὶ λογικῶν ἐπιχειρημάτων ἀλλὰ καὶ δι᾿ ὑπερφυσικῶν σημείων, δηλαδὴ θαυμάτων. Ἡ ἐποχή μας δὲν ὑστερεῖ ἴσως εἰς ἐπιχειρήματα, ὑστερεῖ ὅμως εἰς θαύματα. Ἀλλὰ διὰ νὰ γίνουν θαύματα χρειάζεται πίστις. Ἐκεῖνοι εἶχον πίστιν, μεγάλην πίστιν. Σήμερον ποῦ πίστις, πίστις ὡς κόκκος σινάπεως, πίστις μεταθέτουσα ὄρη, πίστις πείθουσα περὶ τῆς ἀληθείας τοῦ περιεχομένου της;
Εἴθε δὲ ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν ὅλων τῶν ἁ­γίων καὶ μαρτύρων τῆς πίστεώς μας νὰ προστατεύῃ καὶ νὰ φυλάττῃ ὅλους μας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἀχιλλίου (ἐρείπια ἀρχαίας βασιλικῆς) τῆς ὁμωνύμου νησῖδος Πρεσπῶν τὴν 15-5-1988 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφή, διαίρεσις καὶ συμπλήρωσις 15-5-2004, ἐπανέκδοσις 25-4-2025.