AΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

 ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

      Η μνήμη κάθε αγίου, που έρχεται την εόρτιο ημέρα της, είναι κοινή αφορμή ευφροσύνης σε δήμους και πόλεις, σε πολίτες και πολιτάρχες, και γίνεται πρόξενος μεγάλης ωφέλειας σε όλους τους εορτάζοντες. Διότι «μνήμη δικαίων μετ᾿ ἐγκωμίων(:κάθε φορά που οι άνθρωποι ενθυμούνται όσους δίκαιους έχουν ήδη φύγει από την παρούσα ζωή, η ενθύμησή τους αυτή συνοδεύεται πάντοτε από εγκώμια και επαίνους, διότι η αρετή τους αναγνωρίζεται από όλους)», λέγει ο σοφός Σολομών[Παρ.10,7], «ἐγκωμιαζομένου δὲ δικαίου εὐφρανθήσονται λαοί (:και όταν εγκωμιάζεται δίκαιος ευφραίνονται οι λαοί)». Διότι, όπως κατά την νύκτα, όταν αναφθεί λαμπάδα, το φως φέγγει για την ανάγκη και απόλαυση όλων των παρόντων, έτσι και ο θεάρεστος βίος κάθε αγίου και το μακάριο τέλος του και η δοσμένη σε αυτόν από τον Θεό χάρις, λόγω της καθαρότητας του βίου, σαν ολόλαμπρος πυρσός που προβάλλεται στη μέση δια της μνήμης, προσφέρει κοινή στους συναθροισμένους την πνευματική ευφροσύνη και την ωφέλεια.

Και, όπως όταν γίνει ευφορία στη γη, δεν τέρπονται μόνο οι γεωργοί, αλλά και όλοι οι άνθρωποι(διότι η από τους καρπούς της γης απόλαυση είναι κοινή σε όλους), έτσι και η προς τον Θεό καρποφορία των αγίων δια της αρετής δεν ευφραίνει μόνο τον γεωργό των ψυχών, αλλά και όλους εμάς, αφού πρόκειται για κοινή τρυφή και απόλαυση των ψυχών μας. Άλλωστε και όταν είναι ακόμη παρόντες σε αυτόν τον βίο οι άγιοι, είναι όλοι προτροπή προς αρετή για όλους όσοι τους ακούουν και τους βλέπουν με σύνεση, διότι είναι έμψυχες εικόνες αρετής· αυτοκίνητες στήλες κάθε καλού· βιβλία ζωντανά και ομιλούντα τα απαραίτητα για την κατεύθυνση του ανωτέρου· και όταν μεταβούν από τον βίο αυτόν, δια της μνήμης των σε εκείνους καλών, συντηρούν για χάρη μας αθάνατη την ωφέλεια από αυτούς. Η δε μνήμη των αγαθών έργων εκείνων είναι εγκώμιό τους, το οποίο χρεωστείται από εμάς σε εκείνους για την προγενέστερη ωφέλεια, είναι δε χρήσιμο σε εμάς και τώρα, για το όφελος που προσγίνεται σε εμάς και τώρα από αυτούς.

     Δεν προσθέτομε δε τίποτε στα αγαθά εκείνων υπενθυμίζοντας τις πράξεις τους. Πώς θα μπορούσαμε να το κάνομε εμείς που δεν είμαστε ικανοί ούτε την αρετή τους ολόκληρη να παραστήσομε; Διότι φιλοτιμήθηκαν από τις υπεράνω λόγου υπεσχημένες από τον Θεό αμοιβές, όσο η φύσις χωρούσε, να δείξουν και διαγωγή κατάλληλη, που να υπερβαίνει κάθε λόγο. Δεν αυξάνομε, λοιπόν, τα προσόντα τους με το να τους εγκωμιάζομε. Άπαγε! Αυξάνομε, αντιθέτως, τα από εκείνους προσγινόμενα σε εμάς αγαθά όταν ανυψώνομε τους εαυτούς μας προς εκείνους σαν θεοφεγγείς λυχνίες και κατανοούμε περισσότερο και προσδεχόμαστε την καλλοποιό δύναμη που από εκείνους εξέρχεται.

        Εάν δε η μνήμη κάθε αγίου, για τους λόγους που είπαμε, τελείται από εμάς με ύμνους και τα προσήκοντα εγκώμια, πόσο περισσότερο του Πέτρου και του Παύλου, της κορυφαίας άκρας του κορυφαίου χορού των Αποστόλων; Αυτοί είναι κοινοί πατέρες και καθοδηγητές όλων των εχόντων το όνομα από τον Χριστό, αποστόλων, μαρτύρων, οσίων, ιερέων, ιεραρχών, ποιμένων και διδασκάλων, ποιμαινομένων και διδασκομένων, όλων,  ως αρχιποίμενες ή και αρχιτέκτονες της κοινής όλων ευσεβείας και αρετής και ως φωστήρες στον κόσμο που προβάλλουν τον λόγο της ζωής[Φιλ.2,16: «Λόγον ζωῆς ἐπέχοντες, εἰς καύχημα ἐμοὶ εἰς ἡμέραν Χριστοῦ, ὅτι οὐκ εἰς κενὸν ἔδραμον οὐδὲ εἰς κενὸν ἐκοπίασα(:Και κρατάτε σταθερά και εφαρμόζετε τον λόγο του Ευαγγελίου, που έχει ζωτικότητα και μεταδίδει ζωή. Και θέλω να γίνετε άμεμπτοι και να κρατάτε τον λόγο του Ευαγγελίου, για να είστε την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού καύχημά μου, που θα μαρτυρεί και θα αποδεικνύει ότι δεν έτρεξα ανώφελα, ούτε κουράστηκα μάταια, αλλά η διδασκαλία μου και οι κόποι μου έφεραν πλούσιους καρπούς)»].

      Εκείνων που υπερβάλλουν σε λάμψη τόσο πολύ όσους διέλαμψαν με την ευσέβεια και την αρετή, όσο τους άλλους αστέρες ο ήλιος ή όσο των ουρανών οι ουρανοί, διηγούμενοι την υψίστη δόξα του Θεού· που τόσο ξεπερνούν το μέγεθος των ουρανών και το κάλλος των αστέρων και την ταχύτητα αμφοτέρων, ώστε να φανερώνουν αυτοί και τα υπεράνω αισθήσεως προς τα υπερουράνια και υπερκόσμια και να τα φωτίζουν με φως, στο οποίο δεν υπάρχει παραλλαγή ή σκιά μετατροπής[ Ιάκ.1,17: «Πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπὸ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων, παρ᾿ ᾧ οὐκ ἔνι παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα (:Κάθε καλό που δίνεται στους ανθρώπους και κάθε τέλειο δώρο προέρχεται από τον ουρανό και κατεβαίνει από τον Θεό, ο Οποίος είναι ο Δημιουργός των ουράνιων φωτεινών σωμάτων και η ύψιστη και μοναδική πηγή κάθε φωτισμού, φυσικού ή πνευματικού. Σ’ Αυτόν δεν υπάρχει καμία αλλοίωση και μεταβολή σαν αυτές που γίνονται στη σελήνη ή συντελούνται από τη διαδοχή της νύχτας και της ημέρας. Αλλά ούτε και σκιά υπάρχει σαν εκείνη που δημιουργείται από την περιστροφή και τη μετακίνηση των άστρων και των ουράνιων σωμάτων)»], όχι μόνο εξάγοντας από το σκότος στο θαυμαστό τούτο Φως, αλλά με την μετάδοση καθιστώντας τους μετέχοντες φως και γεννήματα τελείου φωτός, ώστε και ο καθένας από αυτούς κατά την μελλοντική ένδοξη παρουσία και επιφάνεια του αρχιφώτου και Θεανθρώπου Λόγου να λάμψει σαν ήλιος.

        Τέτοιοι φωστήρες εμφανισθέντες σε μας σήμερα ο ένας μαζί με τον άλλον φαιδρύνουν την Εκκλησία· διότι η συνάντησή τους δεν προκαλεί έκλειψη, αλλά περίσσεια φωτός. Με αυτούς δεν συμβαίνει ο ένας περιπολώντας άνω να είναι τοποθετημένος στα ύψη και ο άλλος να είναι χαμηλότερα, για να υποσκιάσει τον άλλο· ούτε ο ένας να ηγείται της ημέρας και ο άλλος της νύκτας, ώστε φερόμενος αντίκρυ να πέσει στη σκιά· ούτε ο ένας να εκπέμπει το φως και ο άλλος να παίρνει το φως από εκεί, ώστε να παθαίνει από αυτό αλλοίωση, έχοντας άλλοτε αλλιώς τον φωτισμό, ανάλογα με την απόσταση. Αλλά, αφού μετείχαν και οι δύο του Χριστού, της αέναης πηγής, του αΐδιου φωτός, εξίσου, απέκτησαν ίσο και το ύψος και την δόξα και την λαμπρότητα. Γι’αυτό και η συνάντηση των φωστήρων αυτών είναι αλληλουχία τους, που χορηγεί διπλάσια έλλαμψη στις ψυχές των πιστών.

       Αλλά ο πρώτος αποστάτης που εκίνησε την αποστασία από τον Θεό και τον πρώτο άνθρωπο, βλέποντας ήδη τον Πλάστη του Αδάμ, ως πατρός του γένους των ανθρώπων, να αναπλάττει ύστερα τον Πέτρο ως πατέρα του γένους των αληθινά θεοσεβών και όχι μόνο βλέποντας, αλλά και ακούοντάς Τον να λέγει προς αυτόν: «Κἀγὼ δέ σοι λέγω ὅτι σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς(:Κι Εγώ, λοιπόν, σου λέω ότι εσύ είσαι Πέτρος, και επάνω στον βράχο της αληθινής πίστεως που ομολόγησες και έγινες με την ομολογία σου αυτή ο πρώτος λίθος της πνευματικής μου οικοδομής, θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου)»[Ματθ.16,18], αφού, λοιπόν, έμαθε τούτο ο αρχέκακος, από την φθονερή κακία του πειράζει και τον αρχηγό του γένους των θεοσεβών Πέτρο, όπως άλλοτε και τον αρχηγό του γένους των ανθρώπων Αδάμ. Γνωρίζοντας δε ότι αυτός ήταν στολισμένος με σύνεση και πυρωμένος από την αγάπη προς τον Χριστό, δεν τολμά την κατά πρόσωπο προσβολή, αλλά παραπλανώντας τον με δόλο πλαγίως, και μάλιστα από τα δεξιά, τον πείθει να πράττει πέρα από τα αναγκαία. Και κατά τον καιρό του σωτηριώδους Πάθους, όταν είπε ο Κύριος προς τους μαθητές: «Πάντες ὑμεῖς σκανδαλισθήσεσθε ἐν ἐμοὶ ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ, γέγραπται γάρ, πατάξω τὸν ποιμένα, καὶ διασκορπισθήσονται τὰ πρόβατα τῆς ποίμνης(:Τη νύχτα αυτή όλοι εσείς θα κλονισθείτε στην πίστη σας προς Εμένα. Διότι έχει γραφεί στον προφήτη Ζαχαρία: ‘’Θα επιτρέψω Εγώ, ο Θεός και Πατήρ, να χτυπηθεί και να θανατωθεί ο Ποιμένας, δηλαδή Εγώ, ο Χριστός, και θα διασκορπισθούν τα πρόβατά του κοπαδιού, δηλαδή εσείς οι μαθητές μου)» [Ματθ.26,31], αυτός αντείπε με απείθεια. Και όχι μόνο τούτο, αλλά έθετε και τον εαυτό του υπεράνω των άλλων, λέγοντας ότι «και αν όλοι σκανδαλισθούν, όχι πάντως εγώ».

      Εγκαταλείπεται, λοιπόν, περισσότερο από τους άλλους, επειδή καταλήφθηκε από αλαζονεία, ώστε, αφού ταπεινωθεί περισσότερο από τους άλλους, να αναφανεί κάποτε λαμπρότερος, όχι όπως ο Αδάμ που πειράσθηκε και συγχρόνως νικήθηκε και κατέρρευσε πλήρως, αλλά αφού πειράχθηκε μεν και παρασύρθηκε για λίγο, νίκησε ωστόσο στη συνέχεια τον πειράζοντα. Πώς; Με την αυτοκριτική του και τη σφοδρή λύπη και μετάνοια και με το δραστικό για την εξιλέωση φάρμακο, τα δάκρυα. «Καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει», λέγει ο Ψαλμωδός, «καρδιά συντριμμένη και ταπεινωμένη, δεν θα εξουθενώσει ο Θεός» [Ψαλμ.50,19]· και η κατά Θεόν λύπη προκαλεί οριστική μετάνοια για την σωτηρία· και «οἱ σπείροντες ἐν δάκρυσιν ἐν ἀγαλλιάσει θεριοῦσι (:Όποιος σπείρει την ικεσία με δάκρυα θα θερίσει με αγαλλίαση την άφεση)»[Ψαλμ.125,5].

      Θα μπορούσε δε να δει κανείς, αφού εξετάσει, όχι μόνο ότι δια της μετανοίας και του οδυνηρού πένθους θεράπευσε την άρνηση στην οποία παρασύρθηκε, αλλά και ότι ξερρίζωσε τελείως από την ψυχή του το πάθος εξαιτίας του οποίου εγκαταλείφθηκε περισσότερο από τους άλλους. Και θέλοντας να δείξει αυτό σε όλους ο Κύριος, μετά το κατά σάρκα Πάθος Του για χάρη μας και την από τους νεκρούς τριήμερη Έγερση, χρησιμοποίησε τα σήμερα αναγνωσθέντα στο ευαγγέλιο λόγια προς τον Πέτρο, λέγοντας προς αυτόν: «Σίμων Ἰωνᾶ, ἀγαπᾷς με πλεῖον τούτων;(: Σίμων, γιε του Ιωνά, με αγαπάς περισσότερο απ’ αυτούς, τους άλλους μαθητές, όπως μου έλεγες με καύχηση τη νύχτα της συλλήψεώς μου;)»[Ιω.21,15], «με αγαπάς», δηλαδή, «περισσότερο από τους άλλους μαθητές μου;». Παρατήρησε δε την προς το ταπεινότερο μεταβολή τούτου. Διότι αυτός που πρωτύτερα και χωρίς να ρωτηθεί, τοποθετούσε πάνω από τους άλλους τον εαυτό του και έλεγε ότι «Και αν όλοι σε αρνηθούν, δεν θα το κάμω εγώ», τώρα ερωτώμενος αν τον αγαπά περισσότερο από τους άλλους συναινεί μεν ότι Τον αγαπά, παραλείπει όμως την λέξη «περισσότερο», λέγοντας: «Ναί, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ σε (:Ναι, Κύριε, Εσύ γνωρίζεις ότι Σε αγαπώ)» [Ιω.21,15].

     Τι πράττει, λοιπόν, ο Κύριος; Αφού έδειξε ότι ο Πέτρος ούτε από την προς Αυτόν αγάπη ξέπεσε, αλλά και την ταπείνωση παρέλαβε, εκπληρώνει φανερά την από παλαιά προς αυτόν υπόσχεση και λέγει προς αυτόν: «Ποίμαινε τὰ πρόβατά μου(:Ποίμανε τα λογικά πρόβατα της πνευματικής μου ποίμνης, επιστατώντας και αγρυπνώντας για την ασφάλεια και τη σωτηρία τους)»[Ιω.21, 16]. Πραγματικά, όταν ονομάζει οικοδομή την ομάδα όσων πιστεύουν σε Αυτόν, υπόσχεται ότι θα τον θέσει θεμέλιο, λέγοντας: «Κἀγὼ δέ σοι λέγω ὅτι σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν (:Κι Εγώ, λοιπόν, σου λέω ότι εσύ είσαι Πέτρος, και επάνω στον βράχο της αληθινής πίστεως που ομολόγησες και έγινες με την ομολογία σου αυτή ο πρώτος λίθος της πνευματικής μου οικοδομής, θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου)»[Ματθ.16,8].

      Όταν δε ο λόγος είναι περί αλιείας, τον κάνει αλιέα ανθρώπων, λέγοντας: «Ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν(:Από τώρα που σε καλώ να γίνεις απόστολός μου και στο εξής, θα συνεχίσεις να ψαρεύεις, αλλά δεν θα πιάνεις ψάρια, αλλά ανθρώπους ζωντανούς, που με το κήρυγμά σου θα τους οδηγείς στη σωτηρία)»[Λουκάς 5,10]. Όταν δε κάνει τους μαθητές Του πρόβατα, τοποθετεί τον Πέτρο ως βοσκό, λέγοντας «Ποίμαινε τα αρνιά μου, ποίμαινε τα πρόβατά μου». Είναι δε δυνατό, αδελφοί, να αντιληφθούμε και από εδώ ότι, όσο ποθεί τη σωτηρία μας ο Κύριος, άλλο τόσο από αυτούς που Τον αγαπούν δεν ζητεί άλλο παρά να μας οδηγούν προς σωτηριώδη βοσκή και μάνδρα.

       Ας ποθήσουμε, λοιπόν, και εμείς τη σωτηρία μας και ας υπακούσουμε σε αυτούς που με έργο και λόγο μάς οδηγούν προς αυτήν. Πραγματικά, αρκεί να θελήσει ο καθένας μας να πάρει τον δρόμο που φέρει προς την σωτηρία, και ο καθηγητής έφθασε, ετοιμασμένος από τον κοινό Σωτήρα, και ο χορηγός της σωτηρίας είναι ετοιμότατος από υπερβολική φιλανθρωπία ως αυτόκλητος, μάλλον δε ως αυτοπαράκλητος.

     Ερωτά δε τρεις φορές, ώστε εκείνος αποκρινόμενος τρεις φορές να δώσει την καλή ομολογία και δια της τριττής ομολογίας να θεραπεύσει την τριπλή άρνηση· και τρεις φορές τον ορίζει επικεφαλής στα αρνιά και τα πρόβατά του, τοποθετώντας κάτω από τον Πέτρο και τις τρεις τάξεις των σωζομένων· δουλεία, μισθοφορία, υιότητα, ή αλλιώς παρθενία, σώφρονα χηρεία και τίμιο γάμο. Αλλά ο Πέτρος, ερωτώμενος πάλι και πάλι αν αγαπά τον Χριστό, στενοχωρήθηκε από τις επανειλημμένες ερωτήσεις, λέγει, επειδή νόμισε ότι δεν τον πίστευε. Επειδή λοιπόν γνώριζε ότι αγαπά και δεν το αγνοούσε ούτε αυτό, ότι γνωρίζεται από τον Ερωτώντα περισσότερο από όσο ο ίδιος γνωρίζει τον εαυτό του, σαν από παντού σφιγμένος, δεν ομολογεί μόνο ότι αγαπά, αλλά και κηρύττει ότι ο από αυτόν αγαπώμενος είναι ο επί των όλων Θεός, λέγοντας: «Κύριε, σὺ πάντα οἶδας, σὺ γινώσκεις ὅτι φιλῶ σε (:Κύριε, Εσύ όλα τα γνωρίζεις, Εσύ ξέρεις ότι Σε αγαπώ)»[Ιω.21,17]· διότι το να γνωρίζει τα πάντα ανήκει στον επί των όλων Θεό.

      Ο δε Κύριος, αφού αυτός έκαμε αυτήν την ομολογία από την ψυχή του, όχι μόνο τον χειροτονεί ποιμένα και αρχιποιμένα της Εκκλησίας Του, αλλά υπόσχεται ότι θα τον περιζώσει με τόση δύναμη, ώστε και μέχρι θανάτου, και μάλιστα σταυρικού θανάτου, να υπομείνει αυτός, ο οποίος προ της ενισχύσεως αυτής δεν άντεχε ούτε στην ερώτηση και λαλιά ενός μικρού κοριτσιού. Λέγοντάς του: «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ὅτε ἦς νεώτερος, ἐζώννυες σεαυτὸν καὶ περιεπάτεις ὅπου ἤθελες· ὅταν δὲ γηράσῃς, ἐκτενεῖς τὰς χεῖράς σου, καὶ ἄλλος σε ζώσει, καὶ οἴσει ὅπου οὐ θέλεις(:Αληθινά, αληθινά σου λέω, όταν ήσουν πιο νέος, έδενες μόνος σου τη ζώνη στη μέση σου και βάδιζες όπου ήθελες. Όταν όμως γεράσεις, θα απλώσεις τα χέρια σου και κάποιος άλλος θα σε ζώσει και θα σε πάει εκεί που δεν θέλεις. Δηλαδή θα σε οδηγήσει στο μαρτύριο, το οποίο, αν και ενδόμυχα θα αποδέχεσαι, εξαιτίας, όμως, της φυσικής αποστροφής των ανθρώπων προς τον θάνατο φυσικά κι εσύ θα το αποστρέφεσαι)»[Ιω.21,18], με τα λόγια αυτά προσημαίνει το δια σταυρού τέλος και μαρτυρεί ότι το επάνω σε αυτόν δέσιμό του δεν θα είναι ακούσιο για τον Πέτρο. «Θα απλώσεις, λοιπόν, ο ίδιος τα χέρια σου και άλλος θα σε ζώσει, δηλαδή θα σε ενδυναμώσει και θα σε φέρει όπου δεν θέλει, φεύγοντας από τους ανθρώπους, επειδή βέβαια η φύση δεν θέλει την διάλυσή της δια του θανάτου». Διότι τη σχέση της φύσεώς μας εδώ προς την ζωή δείχνει και το υπερφυές μαρτύριο του Πέτρου. «Έτσι», λέγει, «εκείνα θα υπομείνεις εκουσίως για μένα και για την μαρτυρία μου ενδυναμούμενος από Εμένα, όσα δεν είναι καμωμένη να θέλει η φύση, επειδή είναι υπέρ φύση».

        Αλλά ο μεν Πέτρος τέτοιας λογής είναι, όσο μπορεί να γνωρίσει κανείς από μία σύντομη έκθεση. Τι δε είναι ο Παύλος και ποια γλώσσα, μάλλον δε ποιες και πόσες θα μπορέσουν να παραστήσουν, έστω και μετρίως, την μέχρι θανάτου καρτερία εκείνου για χάρη του Χριστού; Αυτός πέθαινε καθημερινά, μάλλον δε ήταν παντοτινά αποθαμένος, αφού δεν ζούσε αυτός πλέον, όπως ο ίδιος λέγει, αλλά είχε μέσα του ζωντανό τον Χριστό[Γαλ.2,20: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι· ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός· ὃ δὲ νῦν ζῶ ἐν σαρκί, ἐν πίστει ζῶ τῇ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός με καὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ(:Με το βάπτισμα έχω σταυρωθεί κι έχω πεθάνει μαζί με τον Χριστό. Κι αφού είμαι νεκρός, δεν έχει πλέον καμία ισχύ για μένα ο νόμος. Έγινα κοινωνός του σταυρικού θανάτου του Χριστού και είμαι νεκρός. Λοιπόν δεν ζω πλέον εγώ, ο παλαιός δηλαδή άνθρωπος, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός. Και τη φυσική ζωή που ζω μέσα στο σώμα μου τώρα που επέστρεψα στον Χριστό, την ζω με την έμπνευση και την κυριαρχία της πίστεως στον Υιό του Θεού, ο Οποίος με αγάπησε και παρέδωσε τον εαυτό Του για την σωτηρία μου)»].

      Για την αγάπη του Χριστού δε, όχι μόνο τα θεωρούσε «σκύβαλα» όλα τα παρόντα, αλλά και τα μέλλοντα τα θεωρούσε δεύτερα σε σύγκριση προς αυτόν: «Πέπεισμαι γὰρ ὅτι οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγγελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶτα οὔτε μέλλοντα, οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν». «Διότι», λέγει, «Ναι. Τα υπερνικούμε όλα. Διότι είμαι πεπεισμένος ότι ούτε θάνατος, με τον οποίο ενδεχομένως θα μας φοβερίσουν, ούτε ζωή, με την οποία μας υπόσχονται οποιαδήποτε ευτυχία, ούτε τα τάγματα των ουράνιων πνευμάτων, ούτε οι άγγελοι δηλαδή, ούτε οι αρχές, ούτε οι δυνάμεις, αλλά ούτε και οι περιστάσεις και τα γεγονότα του παρόντος, ούτε τα μελλοντικά γεγονότα, ούτε οι ένδοξες επιτυχίες που υψώνουν τον άνθρωπο πολύ, ούτε οι άδοξες ταπεινώσεις που τον καταρρίπτουν σε μεγάλα βάθη, ούτε οποιαδήποτε άλλη κτίση διαφορετική απ’ αυτή που βλέπουμε θα μπορέσει να μας χωρίσει και να μας απομακρύνει από την αγάπη που μας έδειξε ο Θεός μέσω του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας, και η οποία μας κρατά στενά συνδεδεμένους μαζί Του και ιδιαιτέρως προστατευομένους Του»[Ρωμ.8,38-39].

      Είχε δε ζήλο Θεού, ώστε και να μας ζηλεύει με ζήλο του Θεού. Και σε ποιον από όλους θα παραχωρήσει ίσο ζήλο παρά μόνο στον Πέτρο; Πόσο ταπεινός δε είναι, άκουσε πάλι τον ίδιο να λέγει περί του εαυτού του: «Ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ ἐλάχιστος τῶν ἀποστόλων, ὃς οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς καλεῖσθαι ἀπόστολος, διότι ἐδίωξα τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ(:Διότι εγώ είμαι ο ελάχιστος, ο κατώτερος απ’ όλους τους Αποστόλους, που δεν είμαι άξιος να ονομάζομαι Απόστολος, διότι καταδίωξα την Εκκλησία του Θεού)» [Α΄Κορ.15,9].

    Τι λοιπόν; Αφού είναι ο ίδιος με τον Πέτρο στην ομολογία, στον ζήλο, στην ταπείνωση, στην αγάπη, τάχα δεν επέτυχε τα ίδια έπαθλα από αυτόν που διαθέτει τα πάντα με δικαιότατο ζυγό και μέτρο και σταθμό; Πώς θα δικαιολογείτο αυτό; Γι’αυτό στον Πέτρο μεν λέγει: «Σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν (: Εσύ είσαι Πέτρος, και επάνω στον βράχο της αληθινής πίστεως που ομολόγησες και έγινες με την ομολογία σου αυτή ο πρώτος λίθος της πνευματικής μου οικοδομής, θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου)»[Ματθ.16,18]· περί δε του Παύλου, λέγει, τι λέγει προς τον Ανανία; «Σκεῦος ἐκλογῆς μοί ἐστιν οὗτος τοῦ βαστάσαι τὸ ὄνομά μου ἐνώπιον ἐθνῶν καὶ βασιλέων υἱῶν τε Ἰσραήλ(:Πήγαινε χωρίς κανέναν φόβο ή δισταγμό, διότι αυτός είναι όργανό μου εκλεκτό. Τον διάλεξα εγώ για να βαστάσει και να διαδώσει το κήρυγμα για το όνομά μου και το ευαγγέλιό μου, και να το μεταφέρει με τις περιοδείες του ενώπιον εθνικών και βασιλέων και των σημερινών απογόνων του Ισραήλ)»[Πράξ.9,15]. Ποιο «ὄνομα»; Φυσικά το δοσμένο σε εμάς, στην Εκκλησία του Χριστού, την οποία βαστάζει ο Πέτρος ως θεμέλιο.

      Βλέπετε πόση είναι η λαμπρότητα και ομοτιμία του Πέτρου και του Παύλου και πώς η Εκκλησία του Χριστού βαστάζεται; Γι’αυτό και αυτή τώρα απονέμει και την ίδια τιμή και στους δύο, συνεορτάζοντας σήμερα ομοτίμως και τους δύο. Αλλά εμείς, εξετάζοντας το τέλος τους, ας μιμηθούμε την διαγωγή· και αν όχι τα άλλα, τουλάχιστον την από την ταπείνωση και μετάνοια διόρθωση· διότι τα μεν άλλα είναι μεγάλα και υψηλά και αρμόζουν σε μεγάλους και είναι κατάλληλα προς μίμηση από μεγάλους, μερικά μάλιστα ίσως είναι εντελώς αμίμητα από όλους· η δε διόρθωση από την μετάνοια αρμόζει σε μας περισσότερο παρά σε εκείνους, αφού και κάθε ημέρα κάνομε ο καθένας πολλά πταίσματα και από πουθενά αλλού δεν υπάρχει για μας ελπίδα σωτηρίας, αν δεν την εξασφαλίσουμε από την διαρκή μετάνοια.

        Προηγείται δε της μετανοίας η επίγνωση των οικείων πταισμάτων, που είναι μεγάλη αφορμή για ιλασμό· διότι ο Ψαλμωδός προφήτης λέγει προς τον Θεό: «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου· ἐπὶ πλεῖον πλῦνόν με ἀπὸ τῆς ἀνομίας μου καὶ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας μου καθάρισόν με. Ὃτι τὴν ἀνομίαν μου ἐγὼ γινώσκω, καὶ ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μού ἐστι διαπαντός(: Ελέησέ με, ω Θεέ μου, σύμφωνα προς το μέγα και άμετρο έλεός Σου, και σύμφωνα προς το πλήθος το απέραντο των οικτιρμών Σου σβήσε ολότελα το βαρύ χρέος από το ανόμημά μου. Πάλι και πάλι πλύνε με από τον ρύπο της διπλής παραβάσεως του νόμου Σου, στην οποία παρασύρθηκα, και από την αμαρτία μου, η οποία με κατέστησε μολυσμένο και ακάθαρτο, καθάρισέ με. Ελέησέ με και οικτείρησέ με, διότι την ανομία μου, την οποία πρωτύτερα τυφλωμένος δεν αντιλαμβανόμουν, εγώ τώρα την γνωρίζω και την  συναισθάνομαι, μέχρι σημείου ώστε η αμαρτία μου αυτή να μη φεύγει ποτέ από τον νου μου, αλλά να την έχω πάντοτε εμπρός μου και να συντρίβομαι διαρκώς από αυτήν)» [Ψαλμ.50,3-5], με την επίγνωση ελκύοντας το έλεος και με την εξαγόρευση και αυτομεμψία αποκομίζοντας τελεία άφεση.

      «Εἶπα (:διότι είπα)», λέγει, «ἐξαγορεύσω κατ᾿ ἐμοῦ τὴν ἀνομίαν μου τῷ Κυρίῳ(:Θα πω καθαρά στον Κύριο την αμαρτία μου, μη δικαιολογώντας, αλλά καταδικάζοντας τον εαυτό μου)»[Ψαλμ.31,5]· διότι την επίγνωση των οικείων αμαρτημάτων ακολουθεί η αυτοκατηγορία, αυτήν δε η λύπη για τα αμαρτήματα, την οποία ο Παύλος ονόμασε «λύπη κατά Θεόν». Αυτήν δε την κατά Θεόν λύπη ακολουθεί φυσικά η με συντετριμμένη καρδιά εξαγόρευση και δέηση προς τον Θεό και η υπόσχεση της στο εξής αποχής από τις κακίες· και τούτο είναι η μετάνοια.

      Και για τούτο ο μεν Μανασσής εκείνος απαλλάχθηκε από την τιμωρία για τα αμαρτήματα, αν και περιέπεσε σε πλήθος και μέγεθος και βάθος παραπτωμάτων και κυλιόταν σε αυτά επί πολλά έτη. Του δε Δαβίδ όχι μόνο εξάλειψε το αμάρτημα ο Κύριος λόγω της μετανοίας, αλλά και την προφητική χάρη δεν αφαίρεσε. Αυτήν αφού χρησιμοποίησε και ο Πέτρος, όχι μόνο σηκώθηκε από την πτώση και πέτυχε την άφεση, αλλά ανέλαβε και την προστασία της Εκκλησίας του Χριστού. Θα βρεις δε ότι και ο Παύλος αυτήν την προστασία κέρδισε μετά την επιστροφή και την προκοπή και την παραπάνω από τους άλλους οικείωση προς τον Θεό· διότι η μετάνοια, αν είναι αληθινά από την καρδιά, πείθει τον κάτοχό της να μην επιδίδεται πλέον στις αμαρτίες, να μην προσκολλάται πλέον στους φθειρομένους, να μη χάσκει πλέον στις φθοροποιές ηδονές, αλλά να καταφρονεί τα παρόντα, να αφιερώνεται στα μέλλοντα, να αγωνίζεται κατά των παθών, να επιδιώκει τις αρετές, να εγκρατεύεται σε όλα, να επαγρυπνεί με τις προς τον Θεό δεήσεις, να απέχει από το άδικο κέρδος, να είναι ελεήμονας προς όσους του πταίουν, ευμενής προς όσους τον ικετεύουν, ετοιμότατος σε όσους έχουν ανάγκη της βοήθειάς του με όσα έχει, λόγια, έργα, χρήματα, να κάμπτεται σε όλους από ψυχή, ώστε με το φιλάνθρωπο να κερδίσει την φιλανθρωπία και αντί της προς τον πλησίον αγάπης, να λάβει την από τον Θεό και να ελκύσει προς τον εαυτό του την θεία ευμένεια και να επιτύχει το αιώνιο έλεος και τη διαιωνίζουσα θεία ευλογία και χάρη.

       Αυτήν την ευλογία είθε να επιτύχομε όλοι εμείς με την χάρη του μονογενούς Υιού του Θεού, στον Οποίο πρέπει δόξα, κράτος, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον άναρχο Πατέρα Του και το Πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

           ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

             επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, Ομιλίες ΚΑ΄- ΜΒ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2004, τόμος Ι΄, ομιλία ΚΗ’, σελίδες  199- 221.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.saint.gr/bible.aspx
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm