ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[: Ματθ. 18,3-35]

    Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου, με θέμα:

  «Η ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Η ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 14-8-1988], (Β200)

«Ωμοιώθη», λέγει ο Κύριος, αγαπητοί μου, «η Βασιλεία του Θεού με έναν βασιλέα που θέλησε να του δώσουν λογαριασμό οι δούλοι του από τα πεπραγμένα των. Ανάμεσά τους», λέγει η παραβολή, «βρέθηκε κάποιος που το χρέος του ανέβαινε εις το ποσόν των μυρίων ταλάντων»· που, για να πάρομε μια εικόνα, ήτο ποσόν 2,5 εκατομμυρίων χρυσών λιρών Αγγλίας… Και κατά τις συνήθειες, βεβαίως, της εποχής, έπρεπε ο δούλος εκείνος να πωληθεί και να εισπραχθεί το ποσόν υπέρ του αφεντικού του. Βέβαια, αν λάβετε υπόψιν ότι ο Κύριος επωλήθη αντί τριάκοντα αργυρίων, δηλαδή 30 χρόνια πίσω, χίλιες δραχμές… Συγκρίνατε το ένα ποσόν με το άλλο, για να δείτε αν ποτέ ο δούλος αυτός μπορούσε να εξοφλήσει, έστω και με την πώλησή του και την πώληση της γυναικός του και των παιδιών του και των υπαρχόντων του για να αποδοθεί το ποσόν στο οποίο είχε βρεθεί χρεώστης. Ό,τι κάνουν περίπου, δηλαδή, οι τράπεζες σήμερα προκειμένου να πάρουν τα χρήματά τους και βγάζουν στον πλειστηριασμό εκείνο το οποίον, το κτίσμα εκείνο, το αντικείμενον, το οποίον είχε τοποθετηθεί, τεθεί ενέχυρον.

«Και τότε», λέει η παραβολή, «πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω(:Δείξε μια μακροθυμία, -δηλαδή ανάβαλε το πράγμα- κι εγώ όλα θα σου τα αποδώσω). Κι εκείνος ο βασιλεύς», λέγει η παραβολή, «μακροθύμησε. Και όχι μόνο επερίμενε κάποτε να του αποδώσει το χρέος, αλλά του το εχάρισε ολόκληρο.

Φεύγοντας ο χρεώστης δούλος, συνήντησε έναν σύνδουλό του στο ίδιο αφεντικό, που και αυτός χρεωστούσε 100 δηνάρια. Τρεις μόνο χρυσές λίρες. ‘’Έλα εδώ’’, του λέγει, ‘’μου χρωστάς εκατό δηνάρια’’, λέγει ο μεγάλος χρεώστης δούλος. ‘’Ναι’’, του λέγει, ‘’δεν στο αρνούμαι ότι σου χρωστώ 100 δηνάρια’’. ‘’Θα μου τα δώσεις τώρα!’’. ‘’Μα, μακροθύμησον ἐπ’ ἐμοί ’’, έλεγε αυτός ο δεύτερος ο σύνδουλος, ‘’ε, περίμενε λίγο, σε παρακαλώ». Κι εκεί σημειώνει κάτι πολύ χαρακτηριστικό. Ότι «ἔπνιγε αὐτόν». «Πνίγω»…, το λέμε και σήμερα σαν έκφραση. Δεν είναι τι άλλο παρά η τοποθέτησις του αντίχειρος εδώ εις το καρύδι του λαιμού. Και είναι κατά κυριολεξίαν ένα πνίξιμο. Σήμερα το έχομε μεταφορικά αυτό το πνίξιμο. Τότε ήταν ό,τι ακριβώς λέει η λέξις.

Το έμαθε ο βασιλιάς αυτό, έμαθε αυτήν την περίεργη συμπεριφορά αυτού του δούλου του, του με το μεγάλο χρέος και τον καλεί. Και του λέγει: «Έλα εδώ. Δούλε πονηρέ, δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα;». «Έλα εδώ, δούλε πονηρέ. Εκείνη όλη την μεγάλη οφειλή, το μεγάλο χρέος που είχες σε μένα, μόνο γιατί με παρεκάλεσες, όχι μόνο μακροθύμησα, αλλά και σου το χάρισα. Δεν έπρεπε κι εσύ να ελεήσεις τον σύνδουλό σου, όπως κι εγώ ελέησα εσένα;».

     Σαφώς, λοιπόν, βλέπομε, αγαπητοί μου, ότι ένα καινούριο στοιχείο αποκαλύπτει ο Χριστός και που ανήκει στον χώρο της Βασιλείας του Θεού. Εκείνο το «ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ», πως έμοιασε. Δηλαδή είναι η συγχωρητικότητα. Αυτό το καινούριο στοιχείο βασικής και θεμελιώδους σημασίας, για να σταθεί κανείς πολίτης αυτής της Βασιλείας. Τι είναι; Θα το ξαναπώ: Η μακροθυμία. Με πρότυπον; Συγχωρητικότητος και μακροθυμίας; Την συγχωρητικότητα και την μακροθυμία του Θεού.

Και το εξαγόμενον συμπέρασμα, από τον ίδιον τον Κύριο, της παραβολής είναι: «Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν». «Το ίδιο πράγμα θα κάνει κι ο Πατέρας σας ο ουράνιος σε σας, θα σας συγχωρήσει μεν, αλλά εάν δεν συγχωρήσετε εσείς τους συνανθρώπους σας, τους συνδούλους σας, τότε κι Εκείνος δεν θα σας συγχωρήσει».

     Θα μείνομε σ’ αυτό το κεντρικό σημείο, της μακροθυμίας του Θεού, αλλά και των ανθρώπων. Και είναι ένα πολύ σπουδαίο θέμα, το οποίον ίσως δεν έχομε προσέξει σαν ένα στοιχείο, σας είπα, των πολιτών της καινούριας Βασιλείας.

Πρότυπον μακροθυμίας, είδαμε, ότι είναι Αυτός ο Θεός. Αλλά τι είναι η μακροθυμία; Είναι η ανεκτικότης. Είναι η συγχωρητικότης. Είναι η αναβολή της δικαιοσύνης και της οργής. Και η αγαθότητα του Θεού έναντι αυτής της προκλητικής και επιμόνου αμαρτίας μας. Περιμένει την επιστροφή μας. Περιμένει τη μετάνοιά μας. Γιατί ο Θεός «πάντας θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν». Και προβάλλει την μακροθυμίαν. Προβάλλει την αναβολήν της τιμωρίας και της κρίσεως και της δικαιοσύνης. Και όπως λέγει ο Απόστολος Πέτρος, ο λόγος για τον οποίο ο Κύριος μακροθυμεί είναι η σωτηρία: «Καὶ τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν μακροθυμίαν σωτηρίαν ἡγεῖσθε», λέγει ο Απόστολος. «Να θεωρείτε την μακροθυμίαν του Θεού σαν ένα στοιχείο για την σωτηρία σας». Περιμένει. Δεν σας τιμωρεί. Διότι αν τιμωρήσει και μάλιστα κόψει με θάνατον, πού μένει περιθώριον πλέον σωτηρίας; Γι’αυτό λοιπόν δίδει… και ζωή δίδει ο Κύριος και ευκαιρίες δίδει και μακροθυμεί.

Βέβαια, όμως, πρέπει να πούμε ότι η μακροθυμία του Θεού ως άκτιστος ενέργεια… διότι όλες… κακώς λέω τη λέξη «αρετές» του Θεού, δεν είναι σωστή αυτή η έκφραση, όλες οι ενέργειες του Θεού, όλα τα ιδιώματα του Θεού, ανάμεσα στα οποία είναι και η μακροθυμία, είναι ενέργειες άκτιστες. Διότι απορρέουν από τον Θεό. Εμφανίζεται λοιπόν η μακροθυμία του Θεού ως άκτιστος ενέργεια μέσα εις τον κτιστόν κόσμον. Και ο κτιστός κόσμος είναι περιορισμένος. Γι΄αυτό, λοιπόν, βλέπομε εδώ, στην παραβολή αυτού του χρεώστου δούλου, η μακροθυμία του Θεού, παρότι είναι άκτιστος ενέργεια, δηλαδή απεριόριστη, εμφανίζεται με όρια. Εμφανίζεται με περιορισμόν. Εμφανίζεται με προϋποθέσεις.

Και κάποια στιγμή τι γίνεται εδώ; Επανέρχεται ο βασιλιάς της παραβολής να τιμωρήσει εκείνον τον δούλον. Άρα λοιπόν ετερματίσθη η μακροθυμία. Γιατί ετερματίσθη; Διότι τερματίζεται ο κόσμος, ο παρών κόσμος. Διότι τερματίζεται ο χρόνος. Γιατί τερματίζεται; Γιατί είναι κτιστός. Έτσι μη νομισθεί, αγαπητοί μου, ότι η μακροθυμία του Θεού εκτοπίζει την δικαιοσύνη του Θεού. Η μακροθυμία είναι παιδί της αγάπης. Και η αγάπη έχει όρια. Όχι στον Θεό. Αλλά προβαλλομένη μέσα στον χρόνο, προβαλλομένη μέσα στον κτιστόν κόσμον έχει όρια. Προσέξτε αυτό το σημείο. Γι’αυτό οι ενέργειες του Θεού προβάλλονται μέσα στον κόσμο μας περιορισμένες. Έτσι, μη νομισθεί, όπως σας είπα, ότι η μακροθυμία του Θεού εκτοπίζει την δικαιοσύνη του Θεού. Η μακροθυμία είναι από ένα σημείο ως ένα άλλο σημείο. Και από κει αρχίζει άλλη ενέργεια του Θεού, άκτιστος κι αυτή, περιορισμένη και αυτή. Η δικαιοσύνη του Θεού.

Γι’ αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του στο 2^ο κεφάλαιο: «Λογίζῃ, ὦ ἄνθρωπε, ὅτι σὺ ἐκφεύξῃ τὸ κρῖμα τοῦ Θεοῦ; (:Νομίζεις, άνθρωπε, ότι συ θα ξεφύγεις την καταδίκη του Θεού;) ἢ τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος αὐτοῦ καὶ τῆς ἀνοχῆς καὶ τῆς μακροθυμίας καταφρονεῖς, ἀγνοῶν ὅτι τὸ χρηστὸν τοῦ Θεοῦ εἰς μετάνοιάν σε ἄγει; (:ή, ακόμη, νομίζεις ότι αυτός ο πλούτος της χρηστότητός Του, της αγαθοσύνης Του και της ανοχής Του και της μακροθυμίας Του, την οποίαν εσύ καταφρονείς, αγνοώντας ότι το ‘’χρηστόν’’, δηλαδή αυτή η αγαθότητα του Θεού σε οδηγεί σε μετάνοια; Το αγνοείς αυτό; Λες: ‘’Να, δεν με τιμωρεί ο Θεός’’. Δεν σε τιμωρεί γιατί περιμένει να επιστραφείς). Κατὰ δὲ τὴν σκληρότητά σου καὶ ἀμετανόητον καρδίαν θησαυρίζεις σεαυτῷ ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς καὶ ἀποκαλύψεως καὶ δικαιοκρισίας τοῦ Θεοῦ, ὃς ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ ἔργα αὐτοῦ (:Τι θησαυρίζεις, όταν εσύ επιμένεις στην αμαρτία, στην αμετανοησία, θησαυρίζεις –λέγει- οργήν, η οποία θα εκδηλωθεί επάνω σου, την ημέρα που θα εκδηλωθεί η ημέρα της οργής. Και είναι η Δευτέρα του Χριστού παρουσία, όταν θα κρίνει ο Θεός τον κόσμον· ο Οποίος θα αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του)».

Τότε δεν είναι η περίοδος της μακροθυμίας. Τότε θα είναι η περίοδος της δικαιοσύνης. Όταν εμφανισθεί ο Χριστός, Τον δουν οι άνθρωποι, θα πει κάποιος: «Κι αν πω εγώ: ‘’Κύριε,  συγχώρεσέ με’’, δεν θα γίνω ακουστός;». Όχι. Έκλεισε. Έκλεισε η θύρα της μακροθυμίας και του ελέους και ανοίγει η θύρα της δικαιοσύνης. Το ακούσατε, αγαπητοί μου; Και για να μη νομισθεί ότι… «Καλά εμείς, καλά, μπορεί να μη βρεθούμε κατά την ημέρα της Κρίσεως, με την έννοια ‘’Όλοι θα βρεθούμε και θα αναστηθούμε;’’», αλλά… αλλά αυτό συμβαίνει και με τον θάνατον. Αφήνομε την ζωή μας, περνάει ολόκληρη χωρίς μετάνοια και εξαντλούμε την μακροθυμία του Θεού. Πολλές φορές λέμε: «Γιατί άραγε δεν προλάβαμε αυτόν τον άνθρωπο να τον κοινωνήσομε;». «Γιατί άραγε δεν πρόλαβε αυτός ο άνθρωπος την τελευταία στιγμή να εξομολογηθεί;». Διότι πριν πεθάνει, έκλεισε η θύρα του ελέους και άνοιξε η θύρα της δικαιοσύνης. Το ακούσαμε, παρακαλώ;

Και για να τα δούμε αυτά λίγο καλύτερα, βλέπομε μέσα στην Ιστορία πλήθος από περιπτώσεις, που δείχνουν αυτήν την μακροθυμίαν του Θεού. Την όχι απεριόριστον. Εξαρτάται. Είναι πάντα μέσα στα όρια της ανθρωπίνης ζωής ή της ζωής ενός λαού. Βλέπει ο Θεός, επί παραδείγματι στην εποχή του Κατακλυσμού, εποχή του Νώε, ότι οι άνθρωποι έγιναν σαρκικοί. Ο Νώε είναι ενάρετος άνθρωπος και η παρουσία του μπορούσε να διδάξει πολλά τους συγχρόνους του. Αλλά για να γίνει, όμως, αυτό το πράγμα αισθητόν, λέγει ο Θεός εις τον Νώε: «Να κατασκευάσεις Κιβωτόν, διότι θα καταστρέψω τον κόσμον με κατακλυσμόν, ενώ εσύ και η οικογένειά σου θα σωθείτε». Και ο Νώε αρχίζει να κατασκευάζει Κιβωτόν. Αν θέλετε τις διαστάσεις της, πηγαίνετε εις το βιβλίον της «Γενέσεως» και εκεί θα δείτε τι πελώριες διαστάσεις είχε αυτή η Κιβωτός. Ήτο σαν ένα μεγάλο υπερωκεάνιον· διότι πάρα πολλά πράγματα έπρεπε να χωρέσουν εκεί. Λογαριάστε ακόμη τα εργαλεία και τους τρόπους με τους οποίους μπορούσαν να ξυλεύονται και να κατασκευάζουν κάτι, για να βγάλετε το συμπέρασμα ότι η Κιβωτός αυτή χρειάστηκε περίπου εκατόν είκοσι χρόνια για να τελειώσει! Τι ήσαν αυτά τα 120 χρόνια της κατασκευής της Κιβωτού; Ήσαν τα χρόνια της μακροθυμίας του Θεού για μετάνοια. Διότι έλεγαν εις τον Νώε οι σύγχρονοί του: «Νώε, τι φτιάχνεις;». «Κιβωτόν. Διότι θα επέλθει κατακλυσμός ένεκα των αμαρτιών μας». Κι έλεγαν: «Ο Νώε εγέρασε κι έχασε το μυαλό του». Συνεπώς, γελούσαν. Δηλαδή δεν επίστευαν. Και συνεπώς εξήντλησαν τα 120 χρόνια αυτά της μακροθυμίας του Θεού. Μετά, όμως, από τη μακροθυμία αυτή ήρθε ο κατακλυσμός, ήρθε η τιμωρία. Άραγε, την ώρα που έβλεπαν τα νερά να ανεβαίνουν -δεν είχαν πεθάνει οι άνθρωποι, απλώς εγίνετο πλημμύρα, ανέβαιναν τα νερά. Ανέβηκαν στα δένδρα. Πήγαν στα βουνά, δεν ξέρω τι έκαναν. Ανέβηκαν σε υψηλά μέρη-  άραγε τότε δεν θα είπαν: «Κύριε του ουρανού και της γης, σώσε μας!». Είχε κλείσει η θύρα του ελέους και της μακροθυμίας. Προ του θανάτου των. Είχε κλείσει.

Αλλά το ίδιο πράγμα βλέπομε, αγαπητοί μου, και εις τα Σόδομα. Τα Σόδομα ήταν μία Πεντάπολις, πέντε πόλεις. Εκεί ο Θεός επέτρεψε να σταλεί ο Λωτ, ο ανιψιός του Αβραάμ. Ο Λωτ, με την παρουσία του… ήταν δίκαιος ο Λωτ. Δηλαδή ήταν άνθρωπος αρετής.Λιγοτέρας βεβαίως αρετής από τον θείο του τον Αβραάμ, αλλά ήταν άνθρωπος αρετής. Το βεβαιώνει η Γραφή. Τον έστειλε εκεί ο Θεός, σαν ένα ζωντανό παράδειγμα, να μετανοήσουν εκείνες οι πόλεις. Και ο Λωτ έβλεπε την αμαρτία να ξεχυλίζει, αναστέναζε, αλλά οι άνθρωποι αυτοί δεν εννοούσαν να σταματήσουν να αμαρτάνουν, ώσπου ήρθε το κορυφαίον εκείνο γεγονός, το γνωστότατον, που πήγαν να του ζητήσουν τους δύο επισκέπτας του –ήσαν τα δύο πρόσωπα της Αγίας Τριάδος υπό μορφήν ανδρών– να του ζητήσουν αυτά τα δύο πρόσωπα, τους δύο νέους, για να αμαρτήσουν οι Σοδομίται. Δηλαδή το αποκορύφωμα της αμαρτίας των. Και βεβαίως δεν ανεμένετο πλέον τίποτα, ήρθε η καταστροφή. Λέγει για τον Λωτ ο Απόστολος Πέτρος στην Β΄του επιστολή: «Βλέμματι γὰρ καὶ ἀκοῇ ὁ δίκαιος, ἐγκατοικῶν ἐν αὐτοῖς (: Με το βλέμμα του και με την ακοή του, αυτά που έβλεπε και αυτά που άκουγε ο δίκαιος Λωτ, όταν κατοικούσε στα Σόδομα) ἡμέραν ἐξ ἡμέρας ψυχὴν δικαίαν ἀνόμοις ἔργοις ἐβασάνιζεν (: βασάνισε την δικαία του ψυχή με τα άνομα έργα αυτών των πόλεων)». Βλέπετε;

Το ίδιο πράγμα συνέβη, αγαπητοί μου, και με την Νινευί. Μάλιστα με την Νινευί είναι πολύ χαρακτηριστική η ιστορία της, όταν έστειλε ο Θεός τον Ιωνά να κηρύξει κήρυγμα μετανοίας. Ενθυμείσθε τι μετάνοια έδειξαν οι άνθρωποι αυτοί; Τόση μετάνοια που ο Ιωνάς στενοχωρήθηκε. «Μπα…!». Γι’ αυτό λέει: «Κύριε, εγώ δεν πήγαινα στη Νινευί. Όχι διότι μόνον είναι εχθροί μας οι Ασσύριοι, αλλά διότι ήξερα ότι είσαι φιλάνθρωπος και πολυέλαιος. Οπότε όταν εγώ έκανα κήρυγμα μετανοίας, εκείνοι θα εμετανόουν, θα τους συγχωρούσες και θα απεδεικνυόμην ψεύτης εγώ· που θα έλεγα ότι σε τρεις μέρες καταστρέφεται η Νινευί». Βέβαια δεν είχε δίκαιο. Διότι θα έλεγε το κήρυγμά του: «Αν μετανοήσετε, δεν θα καταστραφείτε». Γιατί, λοιπόν, να λυπηθεί ο Ιωνάς; Διαβάστε, παρακαλώ, την ιστορία του, είναι το βιβλίον «Ιωνάς» στην Παλαιά Διαθήκη. Είναι πολύ μικρό. Μέσα σε λίγη ώρα θα το έχετε τελειώσει.

Όμως οι Νινευίται ξαναγύρισαν πάλι στις αμαρτίες τους. Ξαναγύρισαν ακάθεκτοι. Γι’αυτό και ο Θεός μακροθυμεί από εκείνο το πρώτο κήρυγμα μετανοίας του Ιωνά, πόσο λέτε; Ξέρετε; Πάλι 120 χρόνια! Περίπου. Και όταν έγινε η αιχμαλωσία του Βορείου Βασιλείου και είχε αιχμαλωτιστεί ο Τωβίτ με την οικογένειά του, τότε ο Τωβίτ λέει στον Τωβία τον γιο του. Ακούστε αυτά τα θαυμάσια σημαντικά λόγια: «Καὶ νῦν, τέκνον –ύστερα από εκείνη την ωραία περιπέτεια του Τωβίτ. Ωραίο βιβλίο. Διαβάστε το κι αυτό- (:Και τώρα παιδί μου, λέγει…), ἄπελθε ἀπὸ Νινευῆ(: φύγε από την Νινευί. – Παντρεύτηκε την Σάρα, έκανε το σπιτικό του και βέβαια ο Τωβίτ, έτοιμος πια να πεθάνει και η γυναίκα του και του λέει:), ὅτι πάντως ἔσται ἃ ἐλάλησεν ὁ προφήτης Ἰωνᾶς (: οπωσδήποτε θα γίνει εκείνο που είπε ο προφήτης Ιωνάς). Καὶ μηκέτι αὐλισθῆτε εἰς Νινευῆ (:Μη κατοικήσετε στην Νινευί. Εμείς θα πεθάνομε, εσείς, νέοι άνθρωποι που είστε, φύγετε). Ἀπῆλθε δὲ Τωβίας εἰς Ἐκβάτανα (: Μόλις πέθαναν ο πατέρας του και η μάνα του, τους έθαψαν και φύγανε. Και πήγε στα Εκβάτανα). Καὶ ἤκουσε –ο Τωβίας, ο γιος- πρὶν ἢ ἀποθανεῖν αὐτὸν τὴν ἀπώλειαν Νινευῆ (:πριν πεθάνει -127 χρόνια έζησε ο Τωβίας- άκουσε την καταστροφή της Νινευί. Ξέρετε ότι η καταστροφή της Νινευί έγινε από τους Βαβυλωνίους, από τον Ναβουχοδονόσορα), ἣν ᾐχμαλώτισε Ναβουχοδονόσορ καὶ Ἀσύηρος, καὶ ἐχάρη πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν ἐπὶ Νινευῆ». Δεν χάρηκε χαιρεκάκως. Δηλαδή «Επιτέλους, μας βασάνισες Νινευί, ήρθε η ώρα σου και ετιμωρήθης». Όχι. Εχάρηκε δια την εκπλήρωσιν της προφητείας.

Γιατί; Διότι παρακάτω ο πατέρας του επροφήτευσε την αποκατάσταση της Ιερουσαλήμ και του ναού και ο ναός θα εκτίζετο με χρυσάφια, με διαμάντια… ένας ναός ουτοπικός. Αλλ’ αυτός ο ναός ο ουτοπικός δεν ήτο, όπως και τα τείχη της Ιερουσαλήμ, από διαμάντια και σαπφείρους και ρουμπίνια χτισμένη… τα τείχη της Ιερουσαλήμ. Ουτοπικά πράγματα. Όχι. Είναι η Βασιλεία του Θεού. Είναι εικόνα της Βασιλείας του Θεού. Διαβάστε το τελευταίον κεφάλαιον του βιβλίου του Τωβίτ να δείτε πόσο μοιάζει με τα τελευταία κεφάλαια της Αποκαλύψεως, που περιγράφει εκεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης την άνω Ιερουσαλήμ, την Εκκλησία, την Βασιλεία του Θεού. Γι΄αυτό χάρηκε ο Τωβίας. Γιατί πραγματώθηκε η προφητεία. Και συνεπώς θα πραγματοποιηθούν και οι άλλες, οι έσχατες, οι εσχατολογικές.

Ακόμη ο Ισραήλ, αγαπητοί μου, παραβαίνει τις εντολές του Θεού και ο Θεός μακροθυμεί. Ξέρετε πόσο; Δέκα περίπου αιώνες! Από τότε που έδωσε τον νόμον, είχε πει να τηρούν τις εντολές Του, μάλιστα την εντολήν της αργίας. Μέσα στους δέκα αιώνες, η καταπάτησις των αργιών, μαζεύτηκαν 70 χρόνια! Και τότε λέγει ο Θεός: «Έλα τώρα, τράβα μέχρι την Βαβυλώνα αιχμάλωτος 70 χρόνια, ω Ισραήλ, για να μάθεις να τηρείς τις εντολές μου. Εβδομήντα χρόνια εργαζόσουν στις αργίες μου. Ε, 70 χρόνια θα είσαι αιχμάλωτος εκεί και τα χωράφια σου θα μείνουν ακαλλιέργητα 70 χρόνια, για να ξεκουραστούν». Αγρανάπαυσις υποχρωτική 70 ετών.

Έρχεται ακόμη, αγαπητοί μου, ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Ένας μαθητής Του, ο Ιούδας, Τον προδίδει, κι όμως, όπως λέγει κάποιος πατήρ: «Ἰούδας οὐκ ἀπεβλήθη ὑπο τοῦ Κυρίου διὰ μακροθυμίαν». «Κάποιος», λέγει, «κάποιος θα με προδώσει». Ακόμα και στον χορτασμό των πεντακισχιλίων κάτι είπε εκεί ο Κύριος δια τον Ιούδα. Δεν τον έδιωξε. Δεν τον απεκάλυψε. Τον άφησε. Μακροθυμών.

Μακροθυμεί ο Κύριος ακόμα και για την επιστροφή της Ιερουσαλήμ, από το 33 που Τον σταυρώνει μέχρι το 70 μ.Χ.  Τον αφήνει 37 ολόκληρα χρόνια για να μετανοήσει ο Ισραήλ. Αλλά όχι μόνο δεν μετανοεί, αλλά τον Στέφανο φονεύει ο λαός εκείνος, γκρεμίζει από πάνω από το αέτωμα του ναού τον δίκαιον Ιάκωβον τον Αδελφόθεο και ασκεί διωγμόν εναντίον της Εκκλησίας του Χριστού. Ε, κατέφθασαν τα ρωμαϊκά στρατεύματα και η καταστροφή έμεινε μοναδική εις την Ιστορία. Το λέγει η Αγία Γραφή. Ούτε έγινε, ούτε θα γίνει ποτέ τέτοια καταστροφή πόλεως. Εκατό χιλιάδες δούλοι έγιναν οι Εβραίοι, πουλήθηκαν 100.000 σε όλες τις αγορές τότε του κόσμου. Τα ξύλα τέλειωσαν για να σταυρώνουν και για πολλά χρόνια, λέει, στάθηκε το αίμα λίπασμα για τα χωράφια και η πόλις οργώθηκε με άροτρα. Τέτοια καταστροφή δεν έγινε ποτέ. Και η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι κατεστράφησαν και ξανακτίστηκαν και δεν κατεστράφησαν ολοτελώς. Παρότι έπεσαν ατομικές βόμβες. Φοβερή η καταστροφή εκείνης της πόλεως. Ήταν η δικαία τιμωρία του Θεού. Το 70 μ. Χ. έκλεισε η θύρα της μακροθυμίας και ήνοιξε η θύρα της δικαιοσύνης.

Αλλά και αυτός ο Απόστολος Παύλος θα είχε την ιδίαν τύχην, όμως μετενόησε. Όμως άκουσε τον Χριστό. Και τι λέει; «Ἀλλὰ διὰ τοῦτο ἠλεήθην (:γι΄αυτόν τον λόγο έχω ελεηθεί), ἵνα ἐν ἐμοὶ πρώτῳ ἐνδείξηται Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν πᾶσαν μακροθυμίαν, πρὸς ὑποτύπωσιν τῶν μελλόντων πιστεύειν ἐπ᾿ αὐτῷ εἰς ζωὴν αἰώνιον». «Είμαι υπόδειγμα μακροθυμίας του Θεού».

Αγαπητοί μου, η παραβολή του χρεώστου δούλου δείχνει ακόμα και σαν πρότυπο, όμως είπαμε, μακροθυμίας τον Θεό, αλλά δείχνει ότι ζητάει από τους νέους πολίτας τους Χριστιανούς να είναι το ίδιο. Γράφει ο άγιος Ιγνάτιος: «Μακροθυμήσατε μετ’ ἀλλήλων ἐν πραΰτητι ὡς ὁ Θεὸς μεθ’ ἡμῶν». «Μεταξύ σας», λέει, «να μακροθυμείτε, όπως ο Θεός με μας». Και λέγει ένας εκκλησιαστικός συγγραφεύς, ο Ωριγένης… ακούστε ένα ωραίο: «Ὡς μακροθύμου Θεοῦ υἱοὶ καὶ μακροθύμου Χριστοῦ ἀδελφοί, μακροθυμεῖτε ἐν πᾶσι τοῖς συμβαίνουσιν (:Σαν παιδιά μακροθύμου Θεού και σαν αδέλφια μακροθύμου Χριστού, έτσι κι εσείς σε ό,τι συμβαίνει μεταξύ σας να μακροθυμείτε)».

Ας θυμηθούμε, ακόμη, τον Δαβίδ πώς μακροθύμησε όχι μόνον στον Σαούλ, αλλά και στους απογόνους του. Ας θυμηθούμε ακόμη τον Ισαάκ, που του παίρναν τα πηγάδια οι γύρω οι  γείτονες και πήγαινε κι άνοιγε άλλο πηγάδι και του το παίρναν κι αυτό και πήγαινε σ’ άλλο μέρος να σκάψει άλλο πηγάδι. Διαρκώς μακροθυμούσε ο θαυμάσιος Ισαάκ.

Θα λέγαμε, σε ποιους πρέπει να μακροθυμούμε; Λέει ο Απόστολος Παύλος στους Θεσσαλονικείς: «Μακροθυμεῖτε πρὸς πάντας». Σε όλους. Πόσο πρέπει να μακροθυμούμε; Λέγει ο άγιος Ιάκωβος: «Μακροθυμήσατε, ἀδελφοί, ἕως τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου». «Μέχρι την Δευτέρα του Χριστού Παρουσία, να μακροθυμείτε». Και συνιστά ο Ιερός Χρυσόστομος: «Μακροθυμίαν πρὸς ἀλλήλους, ὑπομονὴν πρὸς τοὺς ἔξω». «Προς τους έξω υπομονήν. Προς τους έσω, τους αδελφούς, μακροθυμίαν».

Αγαπητοί μου, η μακροθυμία του Θεού είναι ένα μυστήριον. Γιατί εκφράζει το μυστήριον της σωτηρίας μας. Ποτέ, όμως, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ο Θεός «μακροθυμεῖ εἰς ἡμᾶς –όπως λέγει ο Απόστολος Πέτρος-, μὴ βουλόμενός τινας ἀπολέσθαι (:για να μη χαθεί κανένας), ἀλλὰ πάντας εἰς μετάνοιαν χωρῆσαι (:να βρεθούμε όλοι στον χώρο της μετανοίας). Ἥξει δὲ ἡ ἡμέρα Κυρίου ὡς κλέπτης ἐν νυκτί (::θα μπει όριο και θα έρθει ο Κύριος σαν τον κλέφτη την νύχτα)».

Οι άγιοι, βεβαίως, είναι εκείνοι οι θετικοί συντελεσταί στην μακροθυμία του Θεού υπέρ του κόσμου. Είναι οι προσευχές των αγίων. Είναι οι προσευχές της Υπεραγίας Θεοτόκου. Και παρατείνουν την μακροθυμία του Θεού. Πάντως, κύριον γνώρισμα των πολιτών της Βασιλείας του Θεού, όπως ανάγλυφα το είδαμε σ’ αυτήν την σημερινήν θαυμασία παραβολή του χρεώστου δούλου, είναι η μακροθυμία. «Μέγα φάρμακο εστίν η μακροθυμία στους πειρασμούς», λέγουν οι Πατέρες. Μέγα φάρμακον! «Ἡ μακροθυμία γλυκυτάτη ἐστὶ καὶ εὔχρηστος, ἡ δὲ ὀξυχολία, ὁ θυμός, πικρὰ καὶ ἄχρηστος ἐστίν».

Η μακροθυμία μας εξομοιώνει, αγαπητοί μου, με τον Θεό. Γιατί «οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων ὁ Κύριος, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος· οὐκ εἰς τέλος ὀργισθήσεται, οὐδὲ εἰς τὸν αἰῶνα μηνιεῖ», λέγει ο 102 Ψαλμός. Έτσι, ας επισημάνομε την μακροθυμία. Θα μακροθυμήσει σε μας ο Θεός. Μας συμφέρει αφάνταστα. Ο Κύριος, ότι μας συμφέρει, το απέδειξε στην πολύ χρήσιμη παραβολή του χρεώστου δούλου.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

     και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

ψηφιοποίηση και επιμέλεια της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
• https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_406.mp3