«Ὁ παραδούς μέ σοι μείζονα ἁμαρτίαν ἔχει»: Η Ιεραρχία της Αμαρτίας (εδ. 11β)· Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό και βαθύ σχόλιο. Ο Ιησούς δεν αθωώνει τον Πιλάτο. Τον τοποθετεί, όμως, σε μια ιεραρχία ευθύνης. Η αμαρτία του Πιλάτου (η δειλία, η αδικία) είναι πραγματική, αλλά είναι μικρότερη σε σύγκριση με την αμαρτία αυτού που «παρέδωσε» («ὁ παραδούς»).
· Ποιος είναι «ὁ παραδούς»;
1. Προσωπικά: Είναι ο Ιούδας, ο οποίος με δόλο και προμελέτη «παρέδωσε» τον Δάσκαλό του στις αρχές.
2. Κοινωνικά/Εθνοτικά: Είναι οι αρχιερείς και το Συνέδριο, οι οποίοι «παρέδωσαν» τον Ιησού στον Πιλάτο με ψευδείς κατηγορίες.
3. Κοσμικά/Πνευματικά: Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, σύμφωνα με τις Πατερικές ερμηνείες, «ὁ παραδούς» είναι ο Διάβολος, ο πρίγκιπας του κόσμου τούτου (Ιωάν. 12:31, 14:30), που εργάζεται μέσα από την καρδιά του Ιούδα (Ιωάν. 13:2, 27) και των αρχιερέων.
· Η «μείζονα ἁμαρτία» (μεγαλύτερη αμαρτία) δεν είναι ποσοτική, αλλά ποιοτική. Είναι η αμαρτία εκείνων που είχαν μεγαλύτερη γνώση και φωτισμό (ο Ιούδας ως απόστολος, οι αρχιερείς ως διοικητές του Λαού του Θεού) και παρ’ όλα αυτά συνέργησαν συνειδητά με το σκοτάδι εναντίον του Φωτός. Είναι η αμαρτία της προμελετημένης προδοσίας εναντίον της γνώσης και του φωτός, σε αντίθεση με την αμαρτία του Πιλάτου, που ήταν περισσότερο η αμαρτία της ηθικής αδυναμίας και της πολιτικής διευκόλυνσης από άνθρωπο που δεν γνώριζε τον Λόγο του Θεού.
· Αυτή η διάκριση θυμίζει την προφητεία του Δαβίδ στο Ψαλμό, ο οποίος μιλάει ακριβώς για μια τέτοια άδικη δίωξη και προδοσία από κοντινούς ανθρώπους:
Ψαλμός 54:13-15 : «ὅτι εἰ ἐχθρὸς ὠνείδισέ με…σὺ δέ, ἄνθρωπε ἰσόψυχε, ἡγεμών μου καὶ γνωστέ μου…ὃς ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐγλύκανάς μοι ἐδέσματα». (Γιατί δεν με όνειδισε εχθρός… αλλά εσύ, άνθρωπε ίσης ψυχής, ο ηγούμενός μου και ο γνωστός μου… που μαζί γλυκάναμε τα φαγητά).Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 10-11)Σε αυτά τα δύο εδάφια, ο Χριστός απομυθοποιεί την ανθρώπινη εξουσία και αποκαλύπτει την πραγματική πνευματική πραγματικότητα πίσω από τα γεγονότα. Δεν είναι ο Πιλάτος που ελέγχει την κατάσταση, αλλά ο Θεός.· Χριστολογία: Ο Ιησούς εμφανίζεται όχι ως το απρόσεκτο θύμα μιας πολιτικής συνωμοσίας, αλλά ως ο κυρίαρχος Λυτρωτής που με πλήρη συνείδηση και ελευθερία περνάει μέσα από τα δόλια σχέδια των ανθρώπων και των δαιμόνων, υποτάσσοντάς τα στο σχέδιο της σωτηρίας που ο Πατέρας Του έχει ορίσει «ἄνωθεν».
· Πνευματολογία: Αποκαλύπτεται η φύση του Κακού. Η αμαρτία δεν είναι μονοδιάστατη. Υπάρχουν βαθμίδες στην ηθική ευθύνη, που καθορίζονται από το επίπεδο γνώσης και την πρόθεση. Η μεγαλύτερη καταδίκη αφορά εκείνους που, έχοντας το φως, προτιμούν εκούσια το σκοτάδι.
· Εκκλησιολογία/Πνευματικότητα: Για τον Ορθόδοξο πιστό, αυτό είναι ένα ισχυρό μήνυμα παρηγοριάς. Καμία ανθρώπινη εξουσία, καμία δύναμη του κόσμου, δεν είναι απόλυτη. Όλες υπακούουν στο θέλημα του Θεού, ακόμα και όταν φαίνεται να νικούν. Η πίστη μας δεν βασίζεται στην πολιτική ισχύ, αλλά στην απόλυτη εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια, που ακόμα και το μεγαλύτερο καλό μπορεί να το επιφέρει μέσα από τα χειρότερα ανθρώπινα κακά.Ας προχωρήσουμε στα επόμενα εδάφια

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:12-13) :12 Ἐκ τούτου ἐζήτει ὁ Πιλᾶτος ἀπολῦσαι αὐτόν· οἱ δὲ Ἰουδαῖοι ἔκραζον λέγοντες· Ἐὰν τοῦτον ἀπολύσῃς, οὐκ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος· πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι. 13 Ὁ οὖν Πιλᾶτος ἀκούσας τοῦτον τὸν λόγον ἤγαγεν ἔξω τὸν Ἰησοῦν, καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ βήματος εἰς τόπον λεγόμενον Λιθόστρωτον, Ἑβραϊστὶ δὲ Γαββαθᾶ.

Αυτά τα δύο εδάφια περιγράφουν την τελική ήττα της ανθρώπινης δικαιοσύνης έναντι του πολιτικού εκβιασμού και την τελετουργική εκδήλωση της άδικης καταδίκης. Εδώ, ο Πιλάτος μετατρέπεται από δικαστής σε θύμα και ο Ιησούς από κατηγορούμενος σε Θυσιαστικό Αμνό.

«Οὐκ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος»: Ο Εκβιασμός και η Παράδοση της Συνείδησης (εδ. 12)

· Οι Ιουδαίοι ηγέτες, βλέποντας ότι όλα τα επιχειρήματα έχουν αποτύχει, χρησιμοποιούν το τελευταίο και πιο ισχυρό τους όπλο: πολιτικό εκβιασμό. Ο τίτλος «Φίλος τοῦ Καίσαρος» ήταν επίσημος τιμητικός τίτλος για υψηλόβαθμους Ρωμαίους αξιωματούχους. Η απώλειά του θα σήμαινε πολιτικό θάνατο, δίωξη και ίσως και σωματική εξόντωση.
· Η κατηγορία που χρησιμοποιούν είναι πανίσχυρη: «πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι». Οποιοσδήποτε ισχυρίζεται ότι είναι βασιλιάς (ακόμη και πνευματικά) θεωρείται αυτομάτως επαναστάτης εναντίον της εξουσίας του Καίσαρα. Αυτή είναι η επαναλαμβανόμενη ιστορική σύγκρουση μεταξύ της Βασιλείας του Θεού και των βασιλειών του κόσμου.
· Σε αυτό το σημείο, ο Πιλάτος παραδίδεται. Η ηθική του σύνεση («οὐχ εὑρίσκω αἰτίαν») θυσιάζεται στο βωμό του πολιτικού συμφέροντος και του προσωπικού φόβου. Η Ορθόδοξη παράδοση τον βλέπει ως το τραγικό παράδειγμα του ανθρώπου που, αν και γνωρίζει το αληθινό, επιλέγει το ωφέλιμο. Εγκαταλείπει τη θέση του ως δικαστής και γίνεται απλώς ένα εργαλείο του όχλου.

«Ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ βήματος»: Το Έδριο της Παγκόσμιας Κρίσης (εδ. 13)

· Η αντίδραση του Πιλάτου είναι γεμάτη συμβολισμό. Το «ἤγαγεν ἔξω τὸν Ἰησοῦν» δείχνει ότι η τελική κρίση δεν γίνεται στο απόρρητο του πραιτωρίου, αλλά δημόσια, μπροστά στον κόσμο. Αυτό πληρώνει μια προφητεία από το Βιβλίο του Ησαΐα για τον Υπηρέτη του Κυρίου:
Ησαΐας 42:1-4 : «Ἰακὼβ ὁ παῖς μου… κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἐξοίσει…  οὐ κεκράξεται οὐδὲ ἀνήσει…  ἕως ἄν θῇ ἐπὶ τῆς γῆς κρίσιν» (Ιακώβ ο παῖς μου…  θα φέρη αυτός την αληθή πίστιν και γνώσιν εις όλα τα έθνη… δεν θα φωνάξει ούτε θα ανακάμψει… μέχρι να στηρίξει ἐπὶ τῆς γῆς κρίσιν). Ο Ιησούς, ο Τέλειος Παῖς (Υπηρέτης) του Θεού, φέρεται μπροστά στα έθνη (αντιπροσωπευόμενα από τον Ρωμαίο Πιλάτο) για να θεμελιώσει την κρίση επί της γης, όχι με φωνές, αλλά με σιωπηλή αξιοπρέπεια.

· Η πράξη του να «καθίσει ἐπὶ τοῦ βήματος» (βῆμα) είναι εξόχως σημαντική. Το βήμα ήταν η υψηλή, μαρμαρένια πλατφόρμα από την οποία ο Ρωμαίος ηγέτης εκφωνούς τις αποφάσεις του. Ωστόσο, στην θεολογική οπτική, αυτή η σκηνή είναι μια τραγική ειρωνεία και μια θεϊκή αντιστροφή.
· Επί της Γης: Ο Πιλάτος κάθεται στο θρόνο της ανθρώπινης εξουσίας για να κρίνει τον Ιησού.
· Εν Ουρανώ: Ο Ιησούς είναι ο Αιώνιος Κριτής όλης της κτίσης. Στην πραγματικότητα, ο Πιλάτος είναι αυτός που κρίνεται από την αντίδρασή του μπροστά στον Χριστό. Η θέση του στο βήμα τον καταδικάζει. Αυτή η σκηνή είναι η ζωντανή απεικόνιση του όραματος του Προφήτη Δανιήλ για την Τελική Κρίση:
Δανιήλ 7:9-10 : «θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθητο…  κριτήριον ἐκάθισε, καὶ βίβλοι ἠνεῴχθησαν». (Θρόνοι στήθηκαν, και ἕνας Παλαιὸς τῶν ἡμερῶν ἐκάθισε… το δικαστήριο εστήθη, και βιβλία ἀνοίχτηκαν). Στο Γαββαθά, το βήμα του Πιλάτου είναι ο θρόνος, και ο Παλαιὸς τῶν ἡμερῶν, ο Παντοδύναμος Λόγος, στέκεται σιωπηλά μπροστά του. Τα «βιβλία» της συνείδησης του Πιλάτου και της καρδιάς των Ιουδαίων ηγετών είναι ανοιχτά.«Λιθόστρωτον… Γαββαθᾶ»: Το Θεμέλιο της Νέας Διαθήκης· Ο Ευαγγελιστής δίνει και τις δύο ονομασίες του τόπου, στα Ελληνικά και στα Εβραϊκά (Αραμαϊκά). Αυτό δεν είναι απλή πληροφορία, αλλά θεολογικό σχόλιο. Ο τόπος είναι γνωστός και στους Ελληνόφωνους και στους Εβραίους, υπογραμμίζοντας ότι η θυσία του Χριστού είναι για όλην την ανθρωπότητα, για κάθε πολιτισμό και γλώσσα.
· Το «Λιθόστρωτον» σημαίνει «στρωμένο με πλάκες». Το «Γαββαθᾶ» προέρχεται από την εβραϊκή ρίζα gab (ύψος) και πιθανώς σημαίνει «Υψηλός Τόπος» ή «Τόπος του Δόματος». Αυτό δημιουργεί μια ισχυρή αντιπαράθεση:
· Στην Επιφάνεια: Είναι ο τόπος της ανθρώπινης υπερηφάνειας και εξουσίας (το «ὑψηλό» δώμα από όπου εκφωνείται η απόφαση).
· Στη Θεία Πραγματικότητα: Είναι ο τόπος της ταπείνωσης και του εξουθενώματος του Υιού του Θεού. Είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θυσιάζεται ο Αμνός του Θεού, που γίνεται το Νέο Θεμέλιο της Αποκατεστημένης Ανθρωπότητας.
· Αυτή η εικόνα προεικονίζεται από τον Πατέρα Ιακώβ στη Βεθήλ (που σημαίνει «Οίκος Θεού» και «Πύλη Ουρανού»):
Γένεσις 28:11, 18: «καὶ ἔλαβεν… τὸν λίθον ὃν ὑπέθηκεν πρὸς κεφαλῆς αὐτοῦ… ἀνέστη Ιακωβ πρωὶ καὶ ἔλαβεν τὸν λίθον… καὶ ἔστησεν αὐτὸν στήλην». («καὶ πῆρε… τὴν πέτρα ποὺ εἶχε βάλει κάτω ἀπὸ τὸ κεφάλι του… σηκώθηκε ο Ιακώβ το πρωί καὶ πῆρε τὴν πέτρα… καὶ τὴν ἔστησε σαν στήλη»). Στο Γαββαθά, ο Λίθος που οι οικοδόμοι (οι ηγέτες του Ισραήλ) απέρριψαν (Ψαλμ. 117:22) θα σταυρωθεί και θα γίνει κεφαλὴ γωνίας (Εφεσίους 2:20) για τη Νέα Διαθήκη. Η Κρίση εκτελείται το πρωί (Ιωάν. 18:28), και από τον Θάνατο θα αναστηθεί τὸ Πρωί της Αναστάσεως.Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 12-13)Σε αυτή την κορύφωση του δράματος, βλέπουμε:1. Η Τελική Παράδοση: Ο Πιλάτος, ο εκπρόσωπος της Ρωμαϊκής «ειρήνης και δικαιοσύνης», παραδίδεται στον εκβιασμό, αποκαλύπτοντας την εσωτερική αδυναμία και τη διαφθορά της παγκοσμιοποιημένης εξουσίας χωρίς Θεό.
2. Η Αντιστροφή των Ρόλων: Το βήμα του Πιλάτου μετατρέπεται στο θρόνο του Ουράνιου Κριτή. Ο κριτής γίνεται ο κατηγορούμενος, και ο κατηγορούμενος αποκαλύπτεται ως ο Κριτής των ζώντων και των νεκρών.
3. Το Θεμελίωμα της Σωτηρίας: Ο τόπος Γαββαθά-Λιθόστρωτον, συμβολίζοντας την υψηλή ανθρώπινη εξουσία, γίνεται ο βωμός όπου ο Αμνός του Θεού θυσιάζεται, θεμελιώνοντας την Αγία Εκκλησία, την πνευματική Βηθλέεμ και την πνευματική Βεθήλ για όλα τα έθνη.Συνοπτικά:

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης βλέπει στο Γαββαθά-Λιθόστρωτον πολύ περισσότερα από ένα δικαστήριο. Βλέπει:

· Την εκπλήρωση των προφητειών: Ο απόρριπτος Λίθος γίνεται κεφαλή γωνίας.

Είναι μια πανίερα αντιστροφή: Όπου οι άνθρωποι νομίζουν ότι ελέγχουν την εξουσία και εκτελούν μια ποινή, ο Θεός μετατρέπει τον τόπο σε Βωμό Σωτηρίας και τον θάνατο σε Πηγή Ζωής.

Ας προχωρήσουμε στα επόμενα εδάφια

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:14-16) :14 Ἦν δὲ παρασκευὴ τοῦ πάσχα, ὥρα δὲ ὡσεὶ ἕκτη· καὶ λέγει τοῖς Ἰουδαίοις· Ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν. 15 Οἱ δὲ ἐκραύγασαν· Ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν. Λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· Τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; Ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς· Οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα. 16 Τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ.

Αυτά τα τρία εδάφια αποτελούν τον επίλογο του δράματος της κρίσης και την τελική, τραγική απόρριψη του Μεσσία από το ιερατείο του Ισραήλ. Εδώ, η θεολογική σημασία φθάνει στο απόγειό της μέσα από ισχυρούς συμβολισμούς και μια ρητή, ιστορική απόφαση.«Παρασκευὴ τοῦ πάσχα, ὥρα… ἕκτη»: Το Χρονολόγιο της Σωτηρίας (εδ. 14α)· Ο Ευαγγελιστής δίνει μια ακριβή χρονολογική αναφορά που είναι γεμάτη βαθιά νοήματα.
· «Παρασκευὴ τοῦ πάσχα»: Αυτή είναι η «παρασκευή» της εβδομάδας του Πάσχα, δηλαδή η ημέρα πριν το Σάββατο, κατά την οποία ετοιμάζονταν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του πασχαλινού αρνιού. Αυτό είναι θεολογικά καίριο. Ο Ιησούς, ο Αληθινός Αμνός του Θεού, θανατώνεται ακριβώς την ώρα που σφάζονταν τα πασχαλινά αρνιά στο Ιερό για την εορτή. Η προφητεία του Προφήτη Ησαΐα φθάνει στην απόλυτη πληρότητα:
Ησαΐας 53:7: «καὶ αὐτὸς διὰ τὸ κεκακῶσθαι οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ· ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα». («Κι αυτός, από τα βάσανα, δεν ανοίγει το στόμα του· σαν πρόβατο που οδηγείται στο σφαγείο και σαν αμνός που σωπαίνει μπροστά σ’ αυτόν που τον κουρεύει, έτσι δεν ανοίγει το στόμα του»).
· «ὥρα δὲ ὡσεὶ ἕκτη» (περίπου η 12η το μεσημέρι). Στο ρωμαϊκό χρονολόγιο που ακολουθεί ο Ιωάννης, αυτή είναι η ώρα που η δίκη φθάνει στο απόγειο και ο Πιλάτος καθίζει στο βήμα. Αυτή η λεπτομέρεια τονίζει τη δημοσιότητα και την επίσημη φύση της καταδίκης. Όλος ο λαός είναι ξύπνιος και ενήμερος.«Ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν»: Η Ειρωνεία που Γίνεται Προφητεία (εδ. 14β)· Ο Πιλάτος, πικραμένος και ίσως περιφρονητικός απέναντι στους Ιουδαίους ηγέτες, χρησιμοποιεί ειρωνικά τα λόγια τους. Ωστόσο, χωρίς να το γνωρίζει, προφητεύει. Η δήλωσή του «Ἴδε ὁ βασιλεὺς ὑμῶν» (Ιδού ο Βασιλιάς σας) είναι μια από τις πιο σαφείς και δυνατές χριστολογικές ομολογίες σε ολόκληρο το Πάθος.
· Αυτό είναι το απόγειο του μοτίβου της θεϊκής ειρωνείας που διατρέχει όλο το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο: οι εχθροί του Χριστού Τον ομολογούν με τον τρόπο τους (π.χ. Καϊάφας στο Ιωάν. 11:50-52). Ο Πιλάτος γίνεται, άθελά του, κήρυκας της βασιλείας του Χριστού. Η φράση του αντιστοιχεί στην επευφημία της Εισόδου του Χριστού στην Ιερουσαλήμ (Ιωάν. 12:13), αλλά τώρα απευθύνεται σε ένα εχθρικό και τυφλό πλήθος.«Οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα»: Η Τελική Απόρριψη και η «Κατάληψη» (εδ. 15)

· Η απάντηση των αρχιερέων είναι ιστορικά και θεολογικά συγκλονιστική. Αυτή δεν είναι απλώς μια πολιτική δήλωση. Είναι η επίσημη, συλλογική απόρριψη του Θεού ως Βασιλιά τους.
· Για αιώνες, το Ισραήλ ζητούσε από τον Θεό έναν «βασιλιά σαν τα άλλα έθνη» (Α Βασ. 8:5). Τώρα, στην κορύφωση της Ιστορίας της Σωτηρίας, δηλώνουν ότι ο Καίσαρας – ένας ειδωλολάτρης, αμαρτωλός άνθρωπος – είναι ο μοναδικός τους βασιλιάς. Αποκηρύσσουν τη θεокρατία και επιλέγουν την ανθρώπινη τυραννία.
· Αυτή η απόφαση εκπληρώνει με τραγικό τρόπο την προφητεία του Ωσηέ: > Ωσηέ 13:10-11: «…δός μοι βασιλέα… καὶ ἔδωκα σοι βασιλέα ἐν ὀργῇ μου…» («…δώσε μου βασιλιά… και σου έδωσα βασιλιά στο θυμό μου…»). Απορρίπτοντας τον Αληθινό Βασιλιά, επιλέγουν εκείνον που ο Θεός τους «έδωσε στον θυμό Του»: την ξένη, καταπιεστική εξουσία του Καίσαρα.
· Αυτή η δήλωση σηματοδοτεί μια πνευματική «κατάληψη». Το Ισραήλ, στην εκπροσώπηση των αρχιερέων του, παύει ουσιαστικά να είναι ο Λαός του Θεού και γίνεται υπήκοος του Σατανά, του «ἄρχοντος τοῦ κόσμου τούτου» (Ιωάν. 12:31, 14:30). Η επιλογή τους να μην έχουν άλλον βασιλιά εκτός από τον Καίσαρα είναι η αντίστοιχη απόρριψη της βασιλείας του Θεού.

«Τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς»: Η Παράδοση του Αμνού (εδ. 16)

· Η φράση «παρέδωκεν αὐτὸν» (τον παρέδωσε) είναι γεμάτη νόημα. Ο Πιλάτος τελικά παραδίδει τον Ιησού. Ωστόσο, στην ορθόδοξη θεολογία, αυτό δεν είναι απλώς μια πολιτική πράξη. Είναι η τελική πράξη της οικονομίας του Πάθους.
· Ο Ιησούς δεν είναι ένα παθητικό θύμα. Είναι ο Υιός που παραδίδεται από τον Πατέρα (Ρωμ. 8:32) και που παραδίδει ελεύθερα τον Εαυτό Του (Ιωάν. 10:18) για τη σωτηρία του κόσμου. Η πράξη του Πιλάτου είναι η ανθρώπινη πλευρά αυτού του θεϊκού μυστηρίου.
· Το «αὐτοῖς» (σ’ αυτούς) δείχνει την κοινή ευθύνη. Ο Πιλάτος παρέδωσε τον Ιησού στους Ιουδαίους (δηλαδή, στα αντιπροσωπευτικά τους πρόσωπα, τους αρχιερείς). Αυτό συμφωνεί με τα λόγια του Αποστόλου Πέτρου στις Πράξεις: «ὃν ὑμεῖς μὲν παρεδώκατε καὶ ἠρνήσασθε αὐτὸν κατὰ πρόσωπον Πιλάτου, κρίναντος ἐκείνου ἀπολύειν. (Πιλᾶτος δὲ ἔκρινεν ἀπολῦσαι)» (Πράξ. 3:13-14). Και οι δύο πλευρές συνεργούν στην εκτέλεση του σχεδίου του Θεού, φέροντας όμως και την αντίστοιχη ευθύνη.

Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 14-16 και ολόκληρης της περικοπής 6-16)

Η ανάλυση αυτής της ολόκληρης περικοπής αποκαλύπτει ένα βαθύ, πολυστρωματικό θεολογικό δράμα:

1. Χριστολογία: Ο Ιησούς παρουσιάζεται ως ο Αμνός του Θεού που σφάζεται για το Πάσχα, ο Βασιλιάς που αποκηρύσσεται από τον δικό Του λαό, και ο Κριτής που σωπαίνει ενώπιον των ανθρώπινων δικαστών, αποκαλύπτοντας έτσι την αληθινή φύση της καρδιάς τους.
2. Σωτηριολογία: Το Πάθος δεν είναι ένα απλό δραματικό γεγονός. Είναι η προορισμένη εκπλήρωση των προφητειών (Ησαΐας, Δανιήλ, Ψαλμοί). Είναι η θυσία του Νέου Αμνού που απελευθερώνει τον νέο Ισραήλ (την Εκκλησία) από τη δουλεία της αμαρτίας και του θανάτου.
3. Πνευματολογία: Αποκαλύπτεται η φύση της αμαρτίας: είναι πνευματική τύφλωση (των αρχιερέων), ηθική δειλία (του Πιλάτου) και συνεργία με τις δυνάμεις του κόσμου έναντι του Θεού. Η απόρριψη του Χριστού είναι η ρίζα κάθε αμαρτίας.
4. Εκκλησιολογία: Η απόρριψη του Ιησού από το Ισραήλ ανοίγει τον δρόμο για τον «καθαρισμός» της Αληθινής Θεοσεβείας και την δημιουργία του Νέου Ισραήλ, της Καθολικής Εκκλησίας, που απλώνεται σε όλα τα έθνη και δέχεται τον Χριστό ως τον μοναδικό της Βασιλιά.

Έτσι, η κρίση του Χριστού μπροστά στον Πιλάτο δεν είναι η ιστορία μιας αδικίας, αλλά η αποκάλυψη του πώς η Θεία Πρόνοια μετατρέπει την ανθρώπινη κακία σε μέσο σωτηρίας για όλη την ανθρωπότητα.

Ας προχωρήσουμε στην ανάλυση της πορείας προς τον Γολγοθά και της σταύρωσης

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:17-18) :

17 Καὶ βαστάζων ἑαυτῷ τὸν σταυρὸν ἐξῆλθεν εἰς τὸν λεγόμενον Κρανίου Τόπον, ὃ λέγεται Ἑβραϊστὶ Γολγοθᾶ, 18 ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν, καὶ μετ’ αὐτοῦ ἄλλους δύο, ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν, μέσον δὲ τὸν Ἰησοῦν.

Αυτά τα εδάφια σηματοδοτούν τη μετάβαση από την κρίση στην εκτέλεση της ποινής. Η περιγραφή του Ευαγγελιστή Ιωάννη είναι λιτή και συγκεντρωμένη, αλλά κάθε λέξη φέρει τεράστιο βάρος συμβολισμού και εκπληρώνει βαθιά προφητείες.

«Βαστάζων ἑαυτῷ τὸν σταυρὸν»: Ο Νέος Ισαάκ και ο Υπερνικηφόρος (εδ. 17α)

· Ο Ιωάννης είναι ο μόνος Ευαγγελιστής που αναφέρει ρητά ότι ο Ιησούς «βαστάζων ἑαυτῷ τὸν σταυρὸν» (ο ίδιος κουβάλησε τον σταυρό Του). Αυτή η λεπτομέρεια είναι θεολογικά βαθιά.
· Πληρώνει την προφητεία από το Βιβλίο της Γένεσις σχετικά με τον Ισαάκ. Όταν ο Αβραάμ πήγε να θυσιάσει τον υιό του, ο Ισαάκ «ἔβαλεν ἑαυτῷ τὸν σταυρὸν»:
Γένεσις 22:6 : «ἔλαβεν δὲ Ἀβραὰμ τὰ ξύλα τῆς ὁλοκαυτώσεως καὶ ἐπέθηκεν Ἰσαὰκ τῷ υἱῷ αὐτοῦ» («Πῆρε ὁ Ἀβραὰμ τὰ ξύλα τῆς ὁλοκαυτώσεως καὶ τὰ ἔβαλε ἐπάνω στὸν Ἰσαὰκ τὸν υἱό του»). Ο Ιησούς είναι ο Τέλειος Ισαάκ, ο Αγαπημένος Υιός που ο Πατέρας δεν δίστασε να προσφέρει για εμάς (Ρωμ. 8:32). Ωστόσο, εδώ ο Υιός είναι και ο Ιερέας που προσφέρει τον Εαυτό Του. Αυτοπροαίρετα και χωρίς βοήθεια, βαστά τον εργαλείο της Ιερής Του Θυσίας.
· Αυτή η πράξη δείχνει τη πλήρη, ενεργητική συμμετοχή του Χριστού στο Πάθος Του. Δεν είναι ένα θύμα που το οδηγούν, αλλά ο Βασιλιάς που προελαύνει νικηφόρα προς τον «θρόνο», όπως θα δείξει και στην Ορθόδοξη εικονογραφία του Σταυρού του Νίκης.

«Εἰς τὸν λεγόμενον Κρανίου Τόπον… Γολγοθᾶ»: Το Κέντρο του Κόσμου και της Σωτηρίας (εδ. 17β)

· Ο τόπος ονομάζεται «Κρανίου Τόπος» (Κρανίου Τόπος), στα Εβραϊκά «Γολγοθᾶ». Αυτό το όνομα φέρει πολλαπλές σημασίες:
1. Κυριολεκτική: Πιθανόν ένας λόφος που έμοιαζε με κρανίο.
2. Συμβολική (Πατερική Ερμηνεία): Σύμφωνα με τους Πατέρες, το κρανίο συμβολίζει τον Αδάμ. Η παράδοση λέει ότι ο Νώε έθαψε το κρανίο του πρωτόπλαστου Αδάμ σε εκείνο ακριβώς το σημείο. Το αίμα του Νέου Αδάμ (Ιησούς – Α’ Κορ. 15:45) σταλάζει πάνω στα οστά του παλαιού Αδάμ, ξεπλένωντας την προπατορική αμαρτία και λυτρώνοντας την ανθρωπότητα από τον θάνατο που εισήχθη από τον πρώτο Αδάμ.
· Αυτή η εικόνα προεικονίζεται στην Προφητεία Ιεζεκιήλ για την κοιλάδα των ξερών οστών:
Ιεζεκιήλ 37:1, 12-14 : «Καὶ ἐγένετο ἐπ᾿ ἐμὲ χεὶρ Κυρίου, καὶ ἐξήγαγέ με ἐν πνεύματι Κύριος καὶ ἔθηκέ με ἐν μέσῳ τοῦ πεδίου, καὶ τοῦτο ἦν μεστὸν ὀστέων ἀνθρωπίνων… προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς… ἰδοὺ ἐγὼ φέρω εἰς ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς… καὶ ἰδοὺ ἐπ᾿ αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ᾿ αὐτὰ δέρμα ἐπάνω… καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς καὶ ζήσεσθε»,(«Έπεσε πάνω μου το χέρι του Κυρίου… και με έβαλε στη μέση του λεκανοπεδίου, και αυτό ήταν γεμάτο οστά… και θα πεις σ’ αυτά… Ιδού, εγώ φέρνω σε σας πνεύμα ζωής… και θα βάλω πάνω σας νεύρα και θα ανεβάσω πάνω σας σάρκες… και θα δώσω το Πνεύμά μου μέσα σας και θα ζήσετε»). Ο Γολγοθάς γίνεται το νέο «μέσον τοῦ πεδίου», όπου τα ξερά οστά της παλαιάς ανθρωπότητας ζωντανεύουν με το Πνεύμα και το Αίμα του Νέου Αδάμ.

«Ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν… μέσον δὲ τὸν Ἰησοῦν»: Η Πλήρωση της Προφητείας (εδ. 18)· Η πράξη της σταύρωσης περιγράφεται με απόλυτη λιτότητα, χωρίς να δίνονται αποκρουστικές λεπτομέρειες. Η Ορθόδοξη προοπτική εστιάζει όχι στη σωματική βία, αλλά στο θεϊκό νόημα του γεγονότος.
· Η σκηνή με τους δύο ληστές, έναν από κάθε πλευρά, και τον Ιησού «ἐν μέσῳ» (στη μέση), είναι η άμεση και κυριολεκτική πλήρωση της προφητείας του Ησαΐα:
Ησαΐας 53:12 : «καὶ διὰ τὰς ἀνομίας αὐτῶν παρεδόθη… καὶ ἐν τοῖς ἀνόμοις ἐλογίσθη» («Και για τις αμαρτίες τους παρεδόθηκε… και μεταξύ των ανόμων λογιάστηκε»). Ο Άμωμος Χριστός τοποθετείται στη μέση των αμαρτωλών, ταυτιζόμενος πλήρως με την πτωχή και αμαρτωλή ανθρωπότητα, για να λυτρώσει ακόμα και τους πιο «ανόμους».
· Αυτή η σκηνή έχει και μια βαθιά εκκλησιολογική σημασία. Ο Χριστός «ἐν μέσῳ» είναι η ζωντανή εικόνα της θέσης Του στην Εκκλησία. Είναι πάντα στη μέση του λαού Του (Ματθ. 18:20), βαστώντας και συγχωρώντας και τους δύο «ληστές» – εκείνους που, όπως ο ένας, Τον προσβάλλουν, και εκείνους που, όπως ο άλλος, Τον εκλιπαρούν με μετάνοια.
· Επίσης, η στάση των χεριών Του επάνω στον Σταυρό, δείχνοντας προς τους δύο ληστές, συμβολίζει πώς απλώνει τα χέρια Του όλη την ημέρα προς έναν λαό αντιφατικό και απειθούντα (Ησ. 65:2), προσφέροντάς τους τη σωτηρία.Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 17-18)Σε αυτή τη σύντομη αλλά βαρυσήμαντη περιγραφή, βλέπουμε:1. Χριστολογία: Ο Ιησούς εμφανίζεται ως ο Προαίρετος Θύματος που κουβαλά ο ίδιος το εργαλείο της θυσίας Του, και ως ο Νέος Αδάμ που πηγαίνει να λυτρώσει τον παλαιό. Η θέση Του «στη μέση» δείχνει την πλήρη Του ταύτιση με την αμαρτωλή ανθρωπότητα.
2. Σωτηριολογία: Η Σταύρωση δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, αλλά η

προορισμένη από τον Θεό πλήρωση των προφητειών (Γένεση, Ησαΐας). Είναι η Ιερή Θυσία που ξεπλένει το προπατορικό αμάρτημα και φέρνει ζωή σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, συμβολιζόμενη από τα οστά του Αδάμ και τους δύο ληστές.

3. Πνευματολογία: Ο Γολγοθάς γίνεται το Κέντρο του Σωτηρίου Πλάνου. Είναι ο τόπος όπου ο θάνατος (το κρανίο) συναντά τη Ζωή (τον Χριστό), και όπου η αμαρτία (οι ληστές) συναντά τη Χάρη.
4. Εικονογραφία: Αυτά τα εδάφια είναι η βιβλική βάση της Ορθόδοξης εικονογραφίας του Σταυρού, όπου συχνά απεικονίζεται κάτω από τη βάση του Σταυρού το κρανίο του Αδάμ, με το Αίμα του Χριστού να κυλά πάνω του, απεικονίζοντας οπτικά τη θεολογική αλήθεια της λύτρωσης του πρωτόπλαστου.Η πορεία προς τον Γολγοθά και η Σταύρωση, λοιπόν, δεν είναι μια απλή ιστορική μετάβαση, αλλά η πορεία του Λυτρωτή προς τον Θρόνο από τον οποίο θα βασιλέψει, κερδίζοντας τον θάνατο και χαρίζοντας τη ζωή.Ας προχωρήσουμε στην ανάλυση του τίτλου της σταύρωσης, ενός από τα πιο βαθιά συμβολικά στοιχεία του Πάθους.Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:19-22) :19 Ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· ἸΗΣΟΥΣ Ο ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ. 20 Τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν Ἰουδαίων, ὅτι ἐγγὺς ἦν τῆς πόλεως ὁ τόπος ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς· καὶ ἦν γεγραμμένον Ἑβραϊστί, Ἑλληνιστί, Ῥωμαϊστί. 21 Ἔλεγον οὖν τῷ Πιλάτῳ οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἰουδαίων· Μὴ γράφε· Ὁ Βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων, ἀλλ’ ὅτι ἐκεῖνος εἶπε· Βασιλεύς εἰμι τῶν Ἰουδαίων. 22 Ἀπεκρίθη ὁ Πιλᾶτος· Ὃ γέγραφα, γέγραφα.Αυτή η περικοπή εστιάζει σε ένα φαινομενικά μικρό αλλά θεολογικά τεράστιας σημασίας γεγονός: την επιγραφή (τίτλο) που τοποθετεί ο Πιλάτος στο σταυρό. Στην Ορθόδοξη Θεολογία, αυτό δεν είναι μια απλή πράξη, αλλά μια θεϊκή αποκάλυψη και μια αιώνια ομολογία.«Ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον… Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων»: Η Ανακήρυξη του Βασιλιά (εδ. 19)

· Η πράξη του Πιλάτου να γράψει έναν «τίτλο» (επιγραφή) ήταν μια συνηθισμένη ρωμαϊκή πρακτική, για να δηλωθεί το αδίκημα του καταδικασμένου. Ωστόσο, όπως και με την ειρωνική του δήλωση «Ιδού ο Βασιλιάς σας», ο Πιλάτος, άθελά του, γίνεται ο κήρυκας της βασιλείας του Χριστού.
· Το περιεχόμενο της επιγραφής είναι μια πλήρης χριστολογική ομολογία:
1. «Ἰησοῦς»: Το όνομά Του, που σημαίνει «ὁ Θεὸς σώζει». Αυτή είναι η αποστολή Του.
2. «ὁ Ναζωραῖος»: Η ανθρώπινή Του προέλευση και ταυτότητα, που Τον συνδέει με την προφητεία (Ματθ. 2:23).
3. «ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων»: Η θεϊκή Του αποστολή και η ουσία Του ως Μεσσία (Χριστού).
· Αυτή η τριμερής δήλωση γίνεται η επίσημη ανακήρυξη της ταυτότητας του Ιησού από την ανώτατη πολιτική εξουσία. Ο Σταυρός μεταμορφώνεται από όργανο εξόντωσης και ντροπής σε Βασιλικό Θρόνο, και ο τίτλος γίνεται η επιγραφή του Βασιλιά του Σύμπαντος.

«Ἑβραϊστί, Ἑλληνιστί, Ῥωμαϊστί»: Η Καθολικότητα της Βασιλείας (εδ. 20)

· Το γεγονός ότι ο τίτλος γράφτηκε στις τρεις κύριες γλώσσες του τότε πολιτισμένου κόσμου είναι εξέχοντα θεολογικής σημασίας:
· Ἑβραϊστί (Αραμαϊκά): Η γλώσσα της Θείας Αποκάλυψης, του Λαού της Παλαιάς Διαθήκης.
· Ἑλληνιστί (Ελληνικά): Η γλώσσα της Φιλοσοφίας και της Διάδοσης, της οικουμένης.
· Ῥωμαϊστί (Λατινικά): Η γλώσσα της Πολιτικής Εξουσίας και του Δικαίου.
· Αυτό σημαίνει ότι το μήνυμα της Βασιλείας του Χριστού απευθύνεται σε όλη την ανθρωπότητα, χωρίς αποκλεισμούς. Δηλώνει ότι ο Ιησούς είναι ο Βασιλιάς πάνω από κάθε θρησκευτικό σύστημα, πάνω από κάθε πολιτισμό και πάνω από κάθε πολιτική εξουσία. Είναι η εκδήλωση της Καθολικότητας της Εκκλησίας. Αυτή η καθολικότητα προεικονίζεται στην Παλαιά Διαθήκη:

1. Από το Βιβλίο του Προφήτη Ησαΐα:Ησαΐας 2:2-3: «Ὅτι ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις ἐμφανὲς τὸ ὄρος Κυρίου  …  καὶ πορεύσονται ἔθνη πολλὰ καὶ ἐροῦσι· δεῦτε καὶ ἀναβῶμεν εἰς τὸ ὄρος Κυρίου  …  ἐκ γὰρ Σιὼν ἐξελεύσεται νόμος καὶ λόγος Κυρίου ἐξ Ἱερουσαλήμ». («Και θα συμβεί στις τελευταίες μέρες να φανερωθεί το βουνό του Κυρίου… και θα έρθουν πολλά έθνη και θα πουν: Ελάτε να ανέβουμε στο βουνό του Κυρίου… γιατί από τη Σιών θα βγει ο νόμος, και ο λόγος του Κυρίου από την Ιερουσαλήμ»).

Ησαΐας 66:18 : «ἔρχομαι συναγαγεῖν πάντα τὰ ἔθνη καὶ τὰς γλώσσας  …  καὶ ἥξουσι καὶ ὄψονται τὴν δόξαν μου». («Εγώ έρχομαι να συγκεντρώσω όλα τα έθνη και τις γλώσσες… και θα έρθουν και θα δουν τη δόξα μου»).

2. Από το Βιβλίο του Προφήτη Δανιήλ :

Δανιήλ 7:14 : «Καὶ ἐδόθη (τῷ Υἱῷ τοῦ ἀνθρώπου) ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ βασιλεία, καὶ πάντες οἱ λαοί, φυλαί, γλῶσσαι αὐτῷ δουλεύσουσιν· ἡ ἐξουσία αὐτοῦ ἐξουσία αἰώνιος, ἥτις οὐ παρελεύσεται, καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐ διαφθαρήσεται». («Και του δόθηκε (στον Υιό του ανθρώπου) εξουσία, και όλα τα έθνη της γης ανά φυλή, και όλη η δόξα να Τον λατρεύει και η βασιλεία αυτού ποτέ δεν θα φθαρή και δεν θα σβήση«).

3. Από τους Ψαλμούς :Ψαλμός 21:28 : «μνησθήσονται καὶ ἐπιστραφήσονται πρὸς Κύριον πάντα τὰ πέρατα τῆς γῆς καὶ προσκυνήσουσιν ἐνώπιον αὐτοῦ πᾶσαι αἱ πατριαὶ τῶν ἐθνῶν». («Θα θυμούνται και θα επιστρέψουν στον Κύριο όλα τα πέρατα της γης, και θα προσκυνήσουν μπροστά Του όλες οι οικογένειες των εθνών»).

Ψαλμός 117:1 : «Ἐξομολογεῖσθε τῷ Κυρίῳ, ὅτι ἀγαθός, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ». («Εξομολογηθείτε στον Κύριο, γιατί είναι αγαθός, γιατί το έλεός του είναι αιώνιο»). Αυτός είναι ο καθολικός ὕμνος κατ’ ἐξοχήν.

· Η αντίδραση των αρχιερέων είναι έντονη. Δεν αντιδρούν απλώς, αλλά διδάσκουν τον Ρωμαίο ηγέτη για το πώς να διατυπώσει την κατηγορία: «Μὴ γράφε «Ο Βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων», ἀλλ’ ὅτι ἐκεῖνος εἶπε «Βασιλεύς εἰμι…»».
· Αυτή η διόρθωση αποκαλύπτει το βάθος της πνευματικής τους τυφλότητας. Απορρίπτουν οριστικά και επίσημα οποιαδήποτε έννοια της βασιλείας του Χριστού, ακόμη και ως απατηλή ισχυρισμό. Θέλουν να τονίζουν ότι είναι αυτός που το ισχυρίστηκε, όχι αυτοί που το πιστεύουν. Είναι η τελική τους απόσπαση από οποιαδήποτε ελπίδα στον Μεσσία.«Ὃ γέγραφα, γέγραφα»: Η Αμετακίνητη Αλήθεια του Θεού (εδ. 22)· Η απάντηση του Πιλάτου «Ὃ γέγραφα, γέγραφα» (Αυτό που έγραψα, έγραψα) είναι μια από τις πιο δυνατές δηλώσεις στην Καινή Διαθήκη. Είναι η τελευταία πράξη ανεξαρτησίας του Πιλάτου, αλλά στην πραγματικότητα είναι θεϊκά εμπνευσμένη.
· Στην Ορθόδοξη Θεολογία, αυτή η φράση ερμηνεύεται ως η Θεία Πρόνοια που ελέγχει τα γεγονότα. Ο Πιλάτος, άθελά του, γίνεται ο προφήτης που ανακηρύσσει μια αλήθεια που δεν μπορεί να ανακληθεί ή να αλλαχτεί. Η επιγραφή μένει.
· Αυτό το «γέγραφα» (έγραψα) έχει το χαρακτήρα της αιωνιότητας και της αμετακινησίας. Θυμίζει την αμετάβλητη φύση του Λόγου του Θεού, όπως περιγράφεται από τον Προφήτη Ησαΐα:
Ησαΐας 40:7- 8 : «ἐξηράνθη ὁ χόρτος καὶ τὸ ἄνθος ἐξέπεσεν, τὸ δὲ ῥῆμα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν μένει εἰς τὸν αἰῶνα» («Στερέωσε ο χόρτος και το λουλούδι έπεσε, όμως ο Λόγος του Θεού μας μένει γι’ αιώνες»). Οι ανθρώπινες απόψεις (των αρχιερέων) ξεθωριάζουν και πεθαίνουν, αλλά ο Λόγος της Αλήθειας που ανακηρύχθηκε από πάνω από τον Βασιλιά της Δόξας μένει εις τον αιώνα.Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 19-22)Σε αυτή την περικοπή, ο τίτλος του Σταυρού αποκαλύπτεται ως:1. Χριστολογία: Η επίσημη, δημόσια και αιώνια ομολογία της βασιλείας του Ιησού Χριστού. Ο Σταυρός είναι ο Θρόνος Του και ο τίτλος είναι το Δίπλωμα της Βασιλείας Του.
2. Εκκλησιολογία: Η αποκάλυψη της Καθολικότητας της Εκκλησίας. Το μήνυμα της Σωτηρίας απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, από όλες τις φυλές και γλώσσες, συμβολιζόμενες από τις τρεις ιερές γλώσσες.
3. Πνευματολογία: Η τελική και ολοκληρωτική απόρριψη του Μεσσία από το ιερατείο του Ισραήλ, σε αντίθεση με την αμετάκλητη πίστη των Εθνών (αντιπροσωπευόμενη από τον Πιλάτο, που την ανακηρύσσει).
4. Θεία Πρόνοια: Η απόλυτη επιβεβαίωση ότι ο Θεός ελέγχει ακόμη και τις πράξεις των κακών, ώστε να εκπληρωθεί το σχέδιό Του. Η ανθρώπινη πικρία και ο πολιτικός εκβιασμός δεν μπορούν να ακυρώσουν ή να αλλοιώσουν το Λόγο της Αλήθειας του Θεού.Ο τίτλος λοιπόν, «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων», μένει για πάντα, όχι ως μαρτυρία της κατηγορίας εναντίον Του, αλλά ως η αιώνια επιγραφή του θριάμβου Του και της σωτηρίας μας.

Ας προχωρήσουμε στην ανάλυση της κλήρωσης των ιματιών του Χριστού, μιας πράξης γεμάτης συμβολισμό και θεολογικό βάθος.

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:23-24) :

23 Οἱ οὖν στρατιῶται, ὅτε ἐσταύρωσαν τὸν Ἰησοῦν, ἔλαβον τὰ ἱμάτια αὐτοῦ καὶ ἐποίησαν τέσσαρα μέρη, ἑκάστῳ στρατιώτῃ μέρος, καὶ τὸν χιτῶνα. Ἦν δὲ ὁ χιτὼν ἄραφος, ἐκ τῶν ἄνωθεν ὑφαντὸς δι’ ὅλου. 24Εἶπον οὖν πρὸς ἀλλήλους· Μὴ σχίσωμεν αὐτόν, ἀλλὰ λάχωμεν περὶ αὐτοῦ τίνος ἔσται· ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ ἡ λέγουσα· Διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς, καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον.

Αυτά τα εδάφια περιγράφουν μια φαινομενικά δευτερεύουσα πράξη των στρατιωτών, η οποία, ωστόσο, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης την παρουσιάζει ως κεντρική για την κατανόηση του γεγονότος, αφού εκπληρώνει ρητά μια προφητεία και αποκαλύπτει βαθιά μυστικά για το πρόσωπο του Χριστού.

«Ἔλαβον τὰ ἱμάτια αὐτοῦ… τέσσαρα μέρη»: Ο Εξωτερικός Διαμερισμός (εδ. 23α)

· Η πράξη των στρατιωτών να μοιράσουν τα έξω ιμάτια (ἱμάτια) του Ιησού σε τέσσερα μέρη είναι μια ρουτίνα για εκείνους. Στο ρωμαϊκό δίκαιο, ο εκτελεστής είχε δικαίωμα στα υπάρχοντα του καταδικασμένου. Αυτή η πράξη συμβολίζει την προσάρπαση και τη διαίρεση της εξωτερικής, ορατής πραγματικότητας του Ιησού από τον κόσμο.
· Ο αριθμός τέσσερα συμβολίζει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, υπογραμμίζοντας ότι αυτή η πράξη γίνεται μπροστά σε «όλο τον κόσμο» και ότι τα εξωτερικά αγαθά μπορούν να μοιραστούν και να κατακτηθούν από τις δυνάμεις του κόσμου.

«Καὶ τὸν χιτῶνα… ἄραφος, ἐκ τῶν ἄνωθεν ὑφαντὸς δι’ ὅλου»: Το Άρραφο Ένδυμα και η Αδιαίρετη Ουσία (εδ. 23β)

· Εδώ ο Ευαγγελιστής εστιάζει με λεπτομέρεια στον χιτώνα (τον εσώτατο χιτώνα, το υποκάμισο). Περιγράφει ότι αυτός ο χιτώνας ήταν:
1. «ἄραφος» («ἀ-»«ῥαφή»): «χωρίς ραφή», δηλαδή δεν ήταν κομμένος και ραμμένος από κομμάτια υφάσματος, αλλά…
2. «ἐκ τῶν ἄνωθεν ὑφαντὸς δι’ ὅλου»: «υφαντός από πάνω προς τα κάτω, σε μία ολόκληρη πλέξη». Αυτό σημαίνει ότι ήταν υφασμένος ως ένα ενιαίο, αδιάσπαστο κομμάτι, από τον απάνω κρόκο του αργαλειού μέχρι κάτω.
· Αυτή η μοναδική περιγραφή δεν είναι απλή λεπτομέρεια ρουχισμού. Στην Ορθόδοξη Θεολογία, ο ἄραφος χιτὼν είναι ένα ισχυρό σύμβολο της αδιαίρετης φύσης του Χριστού και της Αγίας Εκκλησίας.
· Χριστολογικά: Ο χιτώνας συμβολίζει την Ανθρώπινη Φύση του Λόγου. Όπως ο χιτώνας είναι υφαντός «ἄνωθεν» (από πάνω, από τον ουρανό) και παραμένει αδιάσπαστος, έτσι και η Ανθρώπινη Φύση του Χριστού ελήφθη «ἄνωθεν» από την Παναγία Θεοτόκο και έμεινε αδιάσπαστη και αχώριστη από τη Θεία Του Φύση (Χαλκηδόνεια Ομολογία – ΄Δ Οικουμενική Σύνοδος). Κανείς δεν μπορεί να «σχίσει» ή να διαμερίσει το Θεάνθρωπο.

  · Εκκλησιολογικά: Οι Πατέρες της Εκκλησίας (π.χ. ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας) βλέπουν στον χιτώνα σύμβολο της Ενότητας της Εκκλησίας. Η Εκκλησία είναι «μία», «ἁγία», «καθολική» και «ἀποστολική», υφαντή «ἄνωθεν» από το Άγιο Πνεύμα. Οι άνθρωποι μπορούν να πάρουν τα «ἱμάτια» (τις εξωτερικές εκδηλώσεις, τους πολιτισμούς), αλλά η ουσιαστική ενότητα της Εκκλησίας (ὁ χιτὼν) παραμένει αδιάσπαστη. Κανείς δεν μπορεί να τη «σχίσει».

«Μὴ σχίσωμεν αὐτόν, ἀλλὰ λάχωμεν περὶ αὐτοῦ»: Η Πρόβλεψη και η Πλήρωση (εδ. 24α)

· Η απόφαση των στρατιωτών να μην σχίσουν τον χιτώνα αλλά να ρίξουν κλήρο γι’ αυτόν φαίνεται τυχαία, αλλά ο Ευαγγελιστής αποκαλύπτει ότι ήταν θεϊκά προορισμένη («ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ»). Αυτό δείχνει για άλλη μια φορά τη Θεία Πρόνοια που ελέγχει ακόμη και τις μικρότερες λεπτομέρειες του Πάθους.

«Ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ…»: Η Ακριβής Εκπλήρωση της Προφητείας (εδ. 24β)

· Ο Ιωάννης παραθέτει ρητά την προφητεία από τον Ψαλμό 21 του Δαβίδ, ο οποίος είναι ένας μεσσιανικός ψαλμός που περιγράφει με εντυπωσιακή ακρίβεια το Πάθος του Χριστού εκατοντάδες χρόνια πριν:
Ψαλμός 21:19 : «διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον». («Μοίρασαν τα ρούχα μου μεταξύ τους και για το ένδυμά μου έριξαν κλήρο»).
· Η ακρίβεια της εκπλήρωσης είναι εντυπωσιακή: οι στρατιώτες διάμερισαν (διεμερίσαντο) τα εξωτερικά ιμάτια και έριξαν κλήρο (ἔβαλον κλῆρον) για τον εσώτατο χιτώνα. Αυτό δεν είναι απλή μεταφορά, αλλά άμεση και κυριολεκτική προφητεία. Ο Ψαλμός αυτός ψάλλεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία την Μεγάλη Εβδομάδα και ιδιαίτερα την Μεγάλη Παρασκευή, ως απόδειξη ότι ο Χριστός είναι ο αναμενόμενος Μεσσίας που υπέμεινε όλα αυτά για τη σωτηρία μας.

Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 23-24)

Σε αυτή την περικοπή, η κλήρωση των ιματιών αποκαλύπτει:

1. Χριστολογία: Ο άραφος χιτώνας είναι η απεικόνιση της αδιαιρέτου και ασυγχύτου Ενώσεως των δύο Φύσεων στο Πρόσωπο του Χριστού. Είναι το ένδυμα της σαρκώσεώς Του.
2. Εκκλησιολογία: Ο άραφος χιτώνας είναι σύμβολο της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, που δεν μπορεί να διαμεριστεί ή να σχιστεί από ανθρώπινες δυνάμεις ή αιρέσεις.
3. Πνευματολογία: Η πράξη των στρατιωτών συμβολίζει πώς ο κόσμος μπορεί να πάρει τα εξωτερικά (πλούτο, πολιτισμικές εκφράσεις) αλλά ποτέ δεν μπορεί να κατακτήσει ή να διαιρέσει την ουσία της Εκκλησίας ή την Αλήθεια του Χριστού.
4. Προφητολογία: Η ακριβής εκπλήρωση του Ψαλμού 21 επιβεβαιώνει αποκαλύπτει ότι το Πάθος δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός, αλλά η εκπλήρωση του σχεδίου της θείας Οικονομίας για την σωτηρία του κόσμου, που προβλέφθηκε από το Δαβίδ και εκπληρώθηκε στον Ιησού.

Έτσι, μια φαινομενικά ασήμαντη πράξη λεηλασίας μετατρέπεται σε μια βαθιά θεολογική διδασκαλία για το ποιος είναι ο Χριστός και ποια είναι η Εκκλησία Του.

Ας προχωρήσουμε στην ανάλυση της συγκλονιστικής σκηνής στους πόδες του Σταυρού, η οποία αποτελεί την καρδιά της Ορθόδοξης πνευματικότητας σχετικά με τη Θεοτόκο και την Εκκλησία.

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:25-27) :

25 Εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή. 26 Ἰησοῦς οὖν ἰδὼν τὴν μητέρα καὶ τὸν μαθητὴν παρεστῶτα ὃν ἠγάπα, λέγει τῇ μητρὶ αὐτοῦ· Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου. 27 Εἶτα λέγει τῷ μαθητῇ· Ἴδε ἡ μήτηρ σου. Καὶ ἀπ’ ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ὁ μαθητὴς αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια.

Αυτά τα τρία εδάφια περιγράφουν μια από τις πιο συγκινητικές και θεολογικά σημαντικές πράξεις του Χριστού πάνω στον Σταυρό. Εδώ, η προσωπική φροντίδα για τη Μητέρα Του μετατρέπεται σε μια κοσμικής εμβέλειας πράξη για τη δημιουργία της νέας πνευματικής οικογένειας της Εκκλησίας.

«Εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ…»: Η Πίστη και η Αγάπη ενώπιον του Θανάτου (εδ. 25)

· Ενώ οι μαθητές (εκτός του Ιωάννη) έχουν εγκαταλείψει και ο όχλος χλευάζει, μια μικρή ομάδα γυναικών «εἱστήκεισαν» (στεκόταν) κοντά στον Σταυρό. Η λέξη «παρέστη»/«εἱστήκει» υποδηλώνει σταθερότητα, θάρρος και πιστή παρουσία.
· Ο Ευαγγελιστής αναφέρει συγκεκριμένα τέσσερις γυναίκες:
1. «ἡ μήτηρ αὐτοῦ»: Η Παναγία Θεοτόκος.
2. «ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ»: Η αδελφή της Παναγίας, την οποία ορισμένοι Πατέρες ταυτίζουν με τη Μαρία Σαλώμη, μητέρα των υιών του Ζεβεδαίου (Ιακώβου και Ιωάννη).
3. «Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ»: Πιθανόν η σύζυγος του Κλωπά (ή Κλεόπα), ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήταν αδελφός του Αγίου Ιωσήφ του Μνήστορα. Αυτή θα ήταν ξαδέλφη της Παναγίας.
4. «Μαρία ἡ Μαγδαληνή»: Η απελευθερωμένη από επτά δαιμόνια, που έγινε η απόστολος των αποστόλων.

· Αυτή η ομάδα αντιπροσωπεύει τον πιστό πυρήνα του Νέου Ισραήλ, την πρωτο-Εκκλησία που μένει πιστή στον Χριστό ακόμα και στη μέγιστη δοκιμασία. Η παρουσία τους εκπληρώνει την προφητεία του Προφήτη Ωσηέ:
Ωσηέ 2:21-22 : «καὶ μνηστεύσομαί σε ἐμαυτῷ εἰς τὸν αἰῶνα... ἐν δικαιοσύνῃ καὶ ἐν κρίματι καὶ ἐν ἐλέει καὶ ἐν οἰκτιρμοῖς· καὶ μνηστεύσομαί σε ἐμαυτῷ ἐν πίστει» («Και θα σε αρραβωνιάσω με μένα για πάντα… με δικαιοσύνη και με κρίση και με έλεος και με οικτιρμούς· και θα σε αρραβωνιάσω με μένα με πίστη»). Η πίστη αυτών των γυναικών και του αγαπημένου μαθητή στον Σταυρό είναι η ζωντανή ενσάρκωση και η βεβαιότητα της πιστοποίησης του αρραβώνα που προφήτευσε ο Ωσηέ, ο οποίος βρίσκει την πλήρη του ικανοποίηση και ολοκλήρωση στη θυσία του Χριστού και στην τελική δόξα της Βασιλείας Του.

· Αυτές δεν είναι απλές λέξεις παρηγοριάς. Είναι μια θεϊκή διαθήκη και μια ιεροτελεστία. Ο Χριστός, ως Αρχιερέας και Κεφαλή της Εκκλησίας, εκτελεί την τελευταία Του νόμιμη πράξη πριν το «Τετέλεσται».
· «Γύναι» (Γυναίκα): Αυτός ο όρος δεν είναι ασεβής, αλλά θεολογικός. Αναφέρεται στη «Γυναίκα» της προφητείας της Γένεσις (3:15), της οποίας το «σπέρμα» (ο Χριστός) θα θριαμβεύσει επί του Σατανά (του φιδιού). Στον Ιωάννη (2:4 – τί ἐμοὶ καὶ σοί, γύναι;), στην αρχή της δημόσιας διακονίας Του, Την αποκαλεί με τον ίδιο τίτλο. Εδώ, στο τέλος της, επιβεβαιώνει τον ρόλο Της ως της Νέας Εύας, της Μητέρας όλων των ζώντων στη Χάρη.

· «Ἴδε ὁ υἱός σου»… «Ἴδε ἡ μήτηρ σου»: Με αυτές τις λέξεις, ο Ιησούς δημιουργεί μια νέα πνευματική σχέση. Δεν αναθέτει απλώς τη φροντίδα της Μητέρας Του στον Ιωάννη. Αναθέτει όλους τους πιστούς μαθητές (που συμβολίζονται από τον Ιωάννη) ως υιούς στη Μητέρα Του, και τη Μητέρα Του ως Μητέρα όλων των πιστών.
· Αυτή η πράξη του Χριστού στον Σταυρό αναγορεύει τη Θεοτόκο ως Μητέρα της Εκκλησίας. Ο Σταυρός γίνεται το μέρος όπου γεννιέται η Εκκλησία, και η Παναγία γίνεται η Μητέρα της. Αυτό εκπληρώνει συμβολικά την προφητεία του Ψαλμού:
Ψαλμός 86:5 : «μήτηρ Σιών, ἐρεῖ ἄνθρωπος, καὶ ἄνθρωπος ἐγενήθη ἐν αὐτῇ, καὶ αὐτὸς ἐθεμελίωσεν αὐτὴν ὁ Ὕψιστος» («Πνευματικήν μητέρα θα ονομάση την Σιών κάθε άνθρωπος. Πλήθος ανθρώπων έχουν έλθει προς αυτήν, διότι αυτός ο ίδιος ο Υψιστος έθεσε τα θεμέλιά της»). Η Παναγία, η προσωποποίηση της πιστής Σιών, γίνεται τώρα η Μητέρα όλων των πολιτών της Νέας Ιερουσαλήμ, της Εκκλησίας.

«Καὶ ἀπ’ ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ὁ μαθητὴς αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια»: Η Υπακοή της Εκκλησίας (εδ. 27β)· Η αντίδραση του Ιωάννη είναι άμεση και απόλυτη: «ἔλαβεν αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια» (την πήρε στα δικά του). Αυτή δεν είναι απλή φιλοξενία. Είναι η υπακοή της Εκκλησίας (αντιπροσωπευόμενης από τον Ιωάννη) στη διαθήκη του Χριστού.
· Η φράση «εἰς τὰ ἴδια» (στα δικά του) έχει βαθύ νόημα. Δεν σημαίνει απλά «στο σπίτι του», αλλά «στη δική του σφαίρα ζωής, στη δική του ύπαρξη». Ο Ιωάννης δεχόταν όχι μόνο την προσωπική Τη φροντίδα, αλλά και Την πνευματική Τη μητρότητα πάνω του.
· Αυτό ορίζει τη σχέση κάθε πιστού με τη Θεοτόκο: Να Τη δεχόμαστε «στα δικά μας», στην καρδιά μας και στη ζωή μας, ως Μητέρα και Παρηγοριά.Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 25-27)Σε αυτή την οικουμενικής σημασίας πράξη, βλέπουμε:1. Η Παναγία Θεοτόκος: αποκαλύπτεται όχι μόνο ως η βιολογική Μητέρα του Ιησού, αλλά ως η Μήτηρ όλων των πιστών. Ο Σταυρός είναι το λίκνο της νέας αυτής σχέσης.
2. Εκκλησιολογία: Η σκηνή συμβολίζει τη γέννηση της Εκκλησίας από την πλευρά του κρεμασμένου Χριστού (παρόμοια με τη δημιουργία της Εύας από την πλευρά του Αδάμ). Η Εκκλησία αποτελείται από όσους δέχονται τη Θεοτόκο ως δική τους Μητέρα και ζουν ως αδέλφια υπό την αυτή πνευματική μητρότητα.
3. Πνευματολογία: Παρουσιάζεται το ιδεώδες της πιστής κοινωνίας της Εκκλησίας : η αγάπη και η αμοιβαία φροντίδα («λάβετε αὐτὴν εἰς τὰ ἴδια»), ακόμα και στη μέση του πόνου και της δοκιμασίας.
4. Σταυρολογία: Ο Σταυρός δεν είναι μόνο όργανο θανάτου, αλλά τόπος νέας γέννησης και νέων σχέσεων. Είναι ο θρόνος από τον οποίο ο Χριστός, ως Βασιλιάς και Αρχιερέας, δημιουργεί και ευλογεί την οικογένεια της Νέας Διαθήκης.Για τον Ορθόδοξο Χριστιανό, αυτά τα εδάφια είναι η βιβλική βάση της μεγάλης υπόστασης και αγάπης προς τη Θεοτόκο, η οποία δεν είναι μια «προσθήκη» στην πίστη, αλλά αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου της Σωτηρίας, όπως θεσπίστηκε από τον Ίδιο τον Σωτήρα στη σκηνή του Σταυρού Του.Ας ολοκληρώσουμε αυτή τη βαθιά θεολογική ανάλυση με τα τελευταία, κορυφαία εδάφια της σταύρωσης.

Κείμενο (Κατά Ιωάννην 19:28-30) :

28 Μετὰ τοῦτο εἰδὼς ὁ Ἰησοῦς ὅτι ἤδη πάντα τετέλεσται, ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή, λέγει· Διψῶ. 29 Σκεῦος οὖν ἔκειτο ὄξους μεστόν· σπόγγον οὖν μεστὸν τοῦ ὄξους ὑσσώπῳ περιθέντες προσήνεγκαν αὐτοῦ τῷ στόματι. 30 Ὅτε οὖν ἔλαβεν τὸ ὄξος ὁ Ἰησοῦς, εἶπεν· Τετέλεσται· καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκεν τὸ πνεῦμα.

Αυτά τα τρία εδάφια αποτελούν τον επιβλητικό επίλογο του Σταυρικού Έργου. Εδώ, κάθε πράξη και λέξη του Χριστού είναι γεμάτη απόλυτο νόημα, συνοψίζοντας ολόκληρο το σχέδιο της σωτηρίας και εκπληρώνοντας τελεσιουργικά τις προφητείες.

«Εἰδὼς… ὅτι πάντα τετέλεσται»: Η Παντογνωσία και ο Έλεγχος του Κυρίου (εδ. 28α)

· Ο Ιησοῦς, πριν πει οτιδήποτε, «εἰδὼς» (γνωρίζοντας). Αυτό τονίζει την παντογνωσία και την ενεργητική κυριαρχία Του ακόμα και στη μέση του Πάθους. Δεν είναι ένα θύμα που υποφέρει απελπισμένα, αλλά ο Κύριος της Ιστορίας που ελέγχει την πορεία των γεγονότων. Γνωρίζει ότι όλα τα προβλεπόμενα από τις Γραφές έχουν πληρωθεί, εκτός από ένα τελευταίο, μικρό αλλά συμβολικά κρίσιμο γεγονός.

«Ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή, λέγει· Διψῶ»: Η Εκπλήρωση της Παλαιάς Διαθήκης (εδ. 28β)

· Η δήλωση «Διψῶ» (Διψώ) δεν είναι απλώς έκφραση φυσιολογικής ανάγκης. Είναι μια σκόπιμη θεολογική δήλωση που γίνεται «ἵνα τελειωθῇ ἡ γραφή» (για να ολοκληρωθεί η Γραφή). Ο Χριστός ενεργά εφαρμόζει και ολοκληρώνει το σενάριο της σωτηρίας που σκιαγραφήθηκε στην Παλαιά Διαθήκη.
· Αυτή η φράση εκπληρώνει ρητά δύο προφητείες:
1. Ψαλμός 68:22 : «καὶ ἔδωκαν εἰς τὸ βρῶμά μου χολὴν καὶ εἰς τὴν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος» («Και έδωσαν στο φαγητό μου χολή και για τη δίψα μου με ποτίσανε με ξίδι»). Ο Ψαλμός αυτός, όπως και ο Ψαλμός 21, είναι ένας καθαρά μεσσιανικός ψαλμός που περιγράφει το πάθος του Δικαίου.
2. Ψαλμός 21:16 : «ἐξηράνθη ὡς ὄστρακον ἡ ἰσχύς μου, καὶ ἡ γλῶσσά μου κεκόλληται τῷ λάρυγγί μου» («Στερέωσε σαν όστρακο η δύναμή μου, και η γλώσσα μου κολλήθηκε στο λαιμό μου»). Αυτή η ακραία ξηρασία είναι η πηγή της «δίψας» του Χριστού, που είναι όχι μόνο σωματική, αλλά και πνευματική – η δίψα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.

«Ὄξους… ὑσσώπῳ»: Το Τελευταίο Πικρό Ποτήριο (εδ. 29)

· Το «ὄξος» (οξος/ξίδι) ήταν ένα φτηνό, πικρό ποτό των Ρωμαίων στρατιωτών που τους βοηθούσε να αντέχουν τη δίψα. Διαφοροποιείται από το «οἶνος» (κρασί) μιγμένο με χολή (μυρωδικά) που του προσέφεραν νωρίτερα και που αρνήθηκε να πιει (Ματθ. 27:34), γιατί θα μπορούσε να μειώσει τον πόνο – θα ήταν μια φαρμακευτική παρέμβαση στο λυτρωτικό Πάθος.
· Το «ὕσσωπος» είναι ένα μικρό φυτό με μακριά, ισχυρά στελέχη, ιδανικό για να φτάσει ένα σπόγγο στα χείλη ενός ανθρώπου που είναι σταυρωμένος ψηλά. Στην Παλαιά Διαθήκη, ο ὕσσωπος χρησιμοποιούνταν για τους καθαρισμούς (π.χ. Λευιτικό 14:4, 6, Ψαλμός 50:9). Είναι συμβολικό ότι το ίδιο εργαλείο του καθαρισμού τώρα χρησιμοποιείται για να δώσει στο Χριστό το τελευταίο πικρό ποτήριο του Πάθους Του.

«Τετέλεσται»: Το Μέγα «Έγινε» της Ιστορίας (εδ. 30α)

· Η φράση «Τετέλεσται» είναι η πιο σημαντική δήλωση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν σημαίνει απλώς «τελείωσα» ή «πέθανα». Είναι ένα λεξικό ρήμα (τελέω) που στην Ελληνική γλώσσα σημαίνει:
1. Να ολοκληρώσεις ένα έργο, μια αποστολή.
2. Να εκτελέσεις πλήρως ένα καθήκον.
3. Να πληρώσεις πλήρως ένα χρέος.
· Επομένως, το «Τετέλεσται» είναι η κραυγή του Νικητή. Σημαίνει: «Το έργο της σωτηρίας ολοκληρώθηκε! Η αποστολή που μου έδωσε ο Πατέρας εκπληρώθηκε πλήρως! Το χρέος της αμαρτίας του Αδάμ πληρώθηκε στο τελευταίο λεπτό! Ο νόμος εκπληρώθηκε, οι προφητείες εκπληρώθηκαν, η ιερατεία τελειώθηκε, η θυσία προσφέρθηκε! Όλα ολοκληρώθηκαν!».
· Αυτή η μία λέξη ακυρώνει όλες τις ατέλειες και τα «ουκ έξεστιν» της Παλαιάς Διαθήκης και εγκαινιάζει την εποχή της Νέας και Αιώνιας Διαθήκης στη Χάρη Του.

«Καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα»: Η Εκούσια Θυσία (εδ. 30β)

· Η φράση «παρέδωκε τὸ πνεῦμα» (παρέδωσε το πνεύμα) είναι εξαιρετική. Δεν λέει «ἐξέπνευσεν» (έψυξεν, πέθανε) όπως σε άλλους Ευαγγελιστές. Ο Ιωάννης χρησιμοποιεί μια ενεργητική έκφραση που δείχνει ότι ο θάνατος του Χριστού δεν ήταν ένα γεγονός που Υπέμεινε, αλλά μια πράξη που Εκτέλεσε.
· Ο Χριστός «παρέδωκε» το Πνεύμα Του. Αυτό δείχνει ότι ο θάνατός Του ήταν προαίρετος και ενεργητικός. Ήταν η τελική πράξη της υπακοής και της αγάπης Του προς τον Πατέρα και την ανθρωπότητα. Όπως είπε: «Οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ’ ἐμοῦ, ἀλλ’ ἐγὼ τίθημι αὐτὴν ἀπ’ ἐμαυτοῦ» («Κανείς δεν μου παίρνει [τη ζωή], αλλά εγώ την αφήνω μόνος μου») (Ιωάν. 10:18).
· Η κίνηση του να «κλίνει τὴν κεφαλὴν» (να γέρνει το κεφάλι) δεν είναι η κίνηση ενός ανθρώπου που λιποθυμά ή πεθαίνει από εξάντληση. Είναι η ελεγχόμενη, ευγενής και ιεροτελεστική κίνηση του Αρχιερέα που, αφού προσέφερε την Τέλεια Θυσία, γέρνει το κεφάλι με αξιοπρέπεια, σφραγίζοντας την ολοκλήρωση του Έργου Του.

Συνολική Θεολογική Σύναψη (για τα εδάφια 28-30 και Επίλογος)

Σε αυτή την κορύφωση, βλέπουμε:

1. Σωτηριολογία: Το «Τετέλεσται» είναι ο πυρήνας της χριστιανικής πίστης. Δηλώνει ότι όλο το έργο της σωτηρίας είναι ολοκληρωμένο από τον Χριστό. Δεν χρειάζεται να προσθέσουμε τίποτα. Η ανθρωπότητα απέκτησε τη λύτρωση, τη συγχώρηση και την αιώνια ζωή μέσω αυτής της μοναδικής, ικανοποιητικής, τελεσιουργικής και αίτιας θυσίας του Υιού του Θεού.
2. Χριστολογία: Ο Χριστός εμφανίζεται ως ο Παντογνώστης Κύριος και ο Ενεργητικός Αρχιερέας που ελέγχει κάθε στιγμή του Πάθους Του και προσφέρει τον Εαυτό Του ως Άμωμο Θυσία.
3. Πνευματολογία: Η πράξη της παράδοσης του Πνεύματος προμηνύει την έκχυση του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία, που θα γίνει εντελώς κατά την Πεντηκοστή.
4. Προφητολογία: Κάθε λεπτομέρεια, μέχρι και το τελευταίο ποτήρι ξιδιού, εκπληρώνει με ακρίβεια τις προφητείες, αποδεικνύοντας ότι ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ είναι ο αναμενόμενος Μεσσίας.

Έτσι, ο Σταυρός μεταμορφώνεται από σύμβολο τρομερής τιμωρίας σε Θρόνο Δόξας, και ο Τελευταίος Πόντος σε Πηγή Αιώνιας Ζωής. Το «Τετέλεσται» αντιστρέφει την κατάρα του Αδάμ και ανοίγει τις πύλες του Παραδείσου για όλη την ανθρωπότητα.

Επίλογος :

Κωφίδης Ευάγγελος