Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΜΒ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2699

Τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν
Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2025

Θεαται της δημιουργιας του κοσμου

«Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα» (Ψαλμ. 103,4=Ἑβρ. 1,7)

Ἑορτάζουν, ἀγαπητοί μου, σήμερα οἱ ἄγ­γελοι καὶ ἐξαιρέτως οἱ ἀρχηγοὶ τῶν ἐ­που­ρανίων δυνάμεων, οἱ ἀρχιστράτηγοι Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ. Περὶ ­ἀγ­γέλων, λοιπόν, θὰ εἶνε ὁ σύντομος λόγος μας. Δὲν θ᾽ ἀναπτύ­ξουμε ὅλη τὴ σχετικὴ διδασκαλία, λίγες σκέψεις μόνο θὰ ἐκ­φράσουμε ἐπὶ τῆς ἑορτῆς.

* * *

Οἱ ἄγγελοι! Μόλις ἀκούσῃ τὴ λέξι ἄγγελος ὁ σημερινὸς ὀρθολογιστής, ἕνα εἰρωνικὸ μειδί­αμα θὰ ζωγραφιστῇ στὰ χείλη του· Ἀκοῦς ἐ­κεῖ σήμερα, νὰ σοῦ μιλᾶνε περὶ ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων!… Ὑπάρχουν δυστυχῶς ἄπιστοι καὶ ἄθεοι. Δὲν εἶδα ἐγὼ που­θενά, λένε, φτε­ρὰ ἀγ­γέλων. Ταλαίπωρε ἄν­θρωπε, οὔτε τὸν ὑ­λικὸ κόσμο δὲν εἶδες, καὶ θέλεις νὰ δῇς ἄγ­γελο; Μόλις ξεμύτισες ἀπὸ τὴ Γῆ κι ἀτένισες ἐξ ἀποστάσε­ως τὸ θαυμαστὸ τοῦτο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καὶ μιλᾷς ἔτσι; Εἶνε σὰν ἕ­να νήπιο, μόλις ἀπο­γαλακτίστηκε καὶ κατώρθω­σε νὰ κάνῃ ἕνα βῆμα ἔξω ἀ­πὸ τὴν πόρτα στὴν αὐ­λὴ τοῦ σπιτιοῦ, νὰ πῇ στὴ μητέρα του ὅτι εἶδε ὅλη τὴν ὑδρόγειο σφαῖρα. Αὐτὸ εἶνε ἀ­νόητο. Ἄν­θρωπε, λέ­ει ἕνας ποι­ητής, ὑπάρ­χουν στὸν κό­­σμο περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ βλέπεις. Καὶ ἂν φεύγον­­τας ἀπ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο ἀ­ξιωθῇς ν᾽ ἀντικρύ­σῃς μὲ τὰ πνευματικὰ μάτια σου ἐ­κεῖνα ποὺ σοῦ ἐπιφυ­λάσσονται ἐκεῖ στὴν αἰωνιότητα, ἡ ἔκπληξί σου θά ᾽νε πολὺ μεγάλη (πρβλ. Α΄ Κορ. 2,9).
Κατὰ τὴ Γραφή, τὸν ἀδιάψευστο λόγο τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχουν ἄγγελοι. Αὐ­τὸ εἶνε τόσο βέβαιο ὅσο καὶ τὸ ὅτι τὴν ὥρα αὐτὴ ἐγὼ σᾶς μιλῶ κ᾽ ἐσεῖς μ᾽ ἀκοῦ­τε. Ἡ δημιουργία, τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ, δὲν εἶνε μιὰ μονοτο­νία, εἶνε ποικιλία· καὶ ἡ ποικιλία εἶνε ὀμορφιά, καὶ ἡ ὀμορφιὰ κινεῖ σὲ θαυμασμὸ τοῦ Κτίστου.
῾Ρίξτε ἕνα βλέμμα στὴ φύσι καὶ θαυμάστε· ἀπὸ τὴν ταπεινὴ χλόη μέχρι τὴ βελανιδιὰ ὑ­πάρχει μιὰ ἀμέτρητη σειρὰ φυτῶν καὶ δέν­τρων· ἀπὸ τὸ κουνουπάκι μέχρι τὸ χρυσάετο μεσολαβεῖ ἕνα ἀμέτρητο πλῆθος ἐντόμων καὶ πτηνῶν· ἀπὸ τὸ πρόβατο μέχρι τὸν ἐλέφαν­­τα μεσολαβεῖ μιὰ καταπληκτικὴ σειρὰ ζῴ­ων· καὶ στὴ θάλασσα ἀπὸ τὰ μικρὰ ψαράκια μέχρι τὸν λεβιάθαν, τὸν καρχαρία καὶ τὴ φάλαι­να, ὑπάρχει μιὰ ἀφάνταστη σειρὰ ἀ­πὸ ὀργανισμούς· ποικιλία, ὀμορφιά, δημιουργία.
Στὴν κορυφή, ἐπὶ κεφαλῆς ὅ­λων τῶν δημιουρ­γημάτων, εἶνε βέβαια ὁ ἄνθρωπος, ὅπως λέει ὁ ψαλμῳδός (βλ. Ψαλμ. 8,5-9). Καὶ γεννᾶται ὁ λογισμός· ἆ­ραγε ἐκεῖ σταμάτησε ὁ Δημιουργός; μέ­χρι τὸν ἄν­θρωπο ἔφτασε ἡ δημιουργία του; Δὲν μποροῦ­σε ὁ Ποιητὴς τοῦ παν­τὸς νὰ προχωρήσῃ καὶ πιὸ ψηλὰ στὴν κλίμακα τῶν δημιουργημάτων, νὰ κά­νῃ καὶ ἀκόμη ἀνώτερα κτίσματα;
Ἡ λογικὴ λέει ὅ­τι μποροῦσε, καὶ ἡ Γραφὴ βεβαι­ώνει ὅτι δημιούργησε πράγματι λογικὰ ὄν­τα ἀνώτερα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ποιά εἶν᾽ αὐ­­­τά; Οἱ ἅ­γιοι ἄγγελοι. Καὶ εἶνε ἀνώτεροι, διότι στὴν ὑπόστασί τους δὲν ἔχουν κάτι ὑλικό (ἡ ὕλη εἶνε κτίσμα βαρὺ καὶ εὐτελές). Ἀ­σώ­ματοι οἱ ἄγγελοι, δίχως μόριο ὕλης, ἵπταν­ται αἰθέριοι ταχύτατα στὸ διάστημα. Κατὰ σει­ρὰ τάσσον­­ται με­τὰ τὸ Θεὸ καὶ Αὐτὸν ὑπηρετοῦν. Κατατάσσονται λοιπὸν πάνω ἀπ᾽ ὅλη τὴν ὑλικὴ κτίσι καὶ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. «Ὁ ποι­ῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα (=ταχεῖς σὰν τὸν ἄνεμο) καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυ­ρὸς φλόγα (=λαμπεροὺς σὰν τὴ φωτιά)» (Ψαλμ. 103,4=Ἑβρ. 1,7). Βεβαιώνει λοιπὸν ἡ Γραφή, ὅτι οἱ ἄγ­­­γελοι ὑ­περέχουν τοῦ ἀνθρώπου.
Καὶ χρονικῶς ἐπίσης προηγοῦνται. Ἡ δημι­ουργία τους ἔγινε πρὶν ἀπὸ τὴ δημιουργία καὶ τῶν ἄ­στρων. Λέει ὁ Θεὸς στὴ Γραφή· «Ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα, ᾔνεσάν με φω­νῇ μεγάλῃ πάντες ἄγ­γελοί μου» (Ἰὼβ 38,7). Ἀστρονόμοι στρέφουν τὴ νύχτα τὰ τηλεσκόπιά τους στὸν οὐράνιο θόλο καὶ θαυμάζουν. Δὲν ὑπάρχει ἀστρονόμος ἄθεος. Ὅ­λοι, βλέποντας τὸ μεγαλεῖο τοῦ οὐρανοῦ μὲ τὰ δυσαρίθμητα ἄστρα του, βγάζουν κραυγή· «Οἱ οὐ­ρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χει­ρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα» (Ψαλμ. 18,2).
Θεαταὶ τοῦ μεγαλείου τῶν ἄστρων εἶνε τώρα οἱ ἀ­­στρονόμοι καὶ ὅσοι διατηροῦν ἀκόμα εὐαισθη­σία, παρατηρητικότητα καὶ εὐγένεια. Ἀλλ᾽ ἂν μὲ ῥωτήσετε· Ποιοί ἦταν οἱ πρῶτοι – πρῶ­τοι θεα­ταὶ τοῦ ἐκπληκτικοῦ αὐτοῦ μεγαλείου; θὰ σᾶς πῶ· Εἶνε οἱ ἄγγελοι, ἄνθρωπος δὲν ὑπῆρχε ἀκόμα. Αὐτοὶ λοιπόν, ὅταν εἶδαν νὰ δημι­­ουργοῦνται κατὰ τρόπο ἀσύλληπτο τὰ ἄ­στρα, πῆραν τὶς κιθά­ρες τους –ἀλληγορικὰ ὁ­μιλεῖ ἡ Γραφή– καὶ ὕμνησαν τὸν Δημιουργὸ γιὰ τὴν κοσμογένεσι. Καὶ αὐ­τό, ἡ ὑμνῳ­δία τοῦ Θεοῦ, εἶνε τὸ ἀκατάπαυ­στο ἔρ­γο τῶν ἀγγέλων. Μέσα στὰ δάση τὸ μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ ψάλλουν τ᾽ ἀηδόνια, καὶ μέσα στὸ ναὸ τῆς θεί­­ας δημιουργίας οἱ ἀκατάπαυστοι ψάλτες εἶνε οἱ ἄγγελοι, τὰ Χερουβὶμ καὶ τὰ Σεραφίμ.
Οἱ ἄγγελοι εἶνε οἱ προστάτες τῶν νηπίων, τῶν γυναικῶν, τῶν ἀνδρῶν, χωρίων, πόλεων, ἐθνῶν, ὅλου τοῦ κόσμου.
Οἱ ἄγγελοι εἶνε καὶ οἱ ἀγγελιαφόροι καὶ ἐκ­τελεσταὶ τῶν βουλῶν τοῦ Θεοῦ. Ὅπως στὸ στρατὸ ὑ­πάρχουν αὐτοὶ ποὺ μεταφέρουν τὰ μηνύματα τῶν ἐπὶ κεφαλῆς, ἔτσι οἱ ἄγγελοι μὲ οὐράνιο ἀ­σύρματο μεταφέρουν στὴ γῆ τὰ μηνύματα τοῦ Βασιλέως τῶν ὅλων. Παράδει­γμα στὸν Ἀκάθιστο ὕμνο· «Ἄγ­γε­λος πρω­τοστάτης οὐρανόθεν ἐ­πέμφθη εἰ­πεῖν τῇ Θεοτό­κῳ τὸ Χαῖρε» (Α).
Οἱ ἄγγελοι εἶνε ἐκεῖνοι ποὺ στὸ τέλος θὰ παραλάβουν τὴν ἁμαρτωλὴ ψυχή μας, γιὰ νὰ τὴν ὁ­δηγήσουν ἐνώπιον τοῦ θείου κριτηρίου.

* * *

Στὸν οὐρανὸ συνέβη κάποτε ἕνα δραματικὸ γεγονός· ἡ πτῶσις τῶν ἀγγέλων. Ἕνας λαμπρὸς ἀρ­χάγ­γελος, ὁ ὁποῖος γιὰ τὴ φωτει­νότητα καὶ λαμ­πρότη­­φὴ ἔπεσε, διέπραξε ἁμαρτία. Τί ἁ­μαρ­τία; μοι­χεία, πορνεία; Τέτοια ἁμαρτήματα δὲν κάνουν οἱ ἄγ­γελοι, διότι δὲν ἔχουν σῶμα ὑλικό. Ἡ ἁμαρτία του ἦταν ἡ ὑπερηφάνεια. Ὑπερηφανεύ­θηκε, σκέφτηκε τὸ κα­κὸ καὶ εἶπε· Ἐγὼ θὰ στή­σω τὸ θρόνο μου ὑπερ­άνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐ­ρανοῦ (βλ Ἠσ. 14,13). Ἐγὼ θὰ κυριαρχήσω σὲ ὅλο τὸν κόσμο, θὰ βγῶ πάνω ἀπὸ τὸ Θεό. Αὐτὸ τὸν γκρέμισε ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ στὰ τάρταρα τοῦ ᾅδου. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ἐκείνη ὁ ἄγγελος αὐτὸς ἔ­γινε πλέον σατανᾶς.
Ἀκούσατε, ἀγαπητοί μου; Ἡ ὑπερηφάνεια εἶνε τὸ πρῶτο ἁμάρτημα ποὺ διεπράχθη στὸν κόσμο. Ὑπερηφανεύτηκες; θὰ πέσῃς. Ταπεινώ­θηκες; θὰ ὑψωθῇς. Εἶνε νόμος παγ­κόσμι­ος, ποὺ τὸν βλέπει κανεὶς νὰ ἰσχύῃ μέσα στὴν Ἱστορία. Ὁ «Θεὸς ὑ­πε­ρηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χά­ριν» (Παρ. 3,34=Ἰάκ. 4,6=Α΄ Πέτρ. 5,5). Ἡ ὑπερηφάνεια κάνει τὸν ἄν­θρωπο σατανᾶ, ἐνῷ ἡ ταπείνωσι τὸν κάνει ἄγγελο.
Τὴν ὥρα ποὺ ὁ Ἑωσφόρος ἔπεφτε, γιὰ νὰ συν­τρι­βῇ στὸν ᾅδη καὶ νὰ εἶνε ὁ ἀρχηγὸς τοῦ κακοῦ στὸν κόσμο, ἔγινε κάτι σοβαρὸ κατὰ τὴν πίστι μας. Ἄλλος ἀρχάγγελος, ὁ Μιχαήλ, σήμανε συναγερμὸ τῶν οὐ­ρανίων δυνάμεων, ὥστε νὰ μὴ παρασυρθοῦν, καὶ σάλπισε μήνυμα, ποὺ τὸ ἀκοῦμε μέσα στὴν θεία Λει­τουργία· «Στῶμεν καλῶς, στῶ­μεν μετὰ φόβου».
–Μά, θὰ πῆτε, γιατί λέγεται αὐτὸ τὴν ὥ­ρα τῆς θείας λειτουργίας; μήπως δη­λαδὴ κινδυνεύουμε ν᾽ ἁμαρτήσουμε ἀκόμα καὶ μέσ᾽ στὴν ἐκκλησία;
Ὦ ἀδελφοί μου, ὁ ἄνθρωπος εἶνε πολὺ ἀ­δύ­­νατος. Ἁμαρτάνει παντοῦ. Στὸν οὐρανὸ ἦ­ταν ὁ Ἑωσ­φόρος, κ᾽ ἐκεῖ ἁμάρτησε. Καὶ ἡ Ἐκκλησία μας οὐ­ρανὸς εἶνε. Ὅσοι λοιπὸν πιστεύουμε ἂς παρα­καλοῦμε· Χριστέ, βοήθησέ μας καὶ στὴν ὥρα τῆς θεί­ας λειτουργίας νὰ μὴ παρασυρθοῦμε· φώτισέ μας, νὰ μπαί­νουμε στὴν ἐκκλησία ὄχι μ᾽ ἐγωϊσμὸ καὶ ὑ­περηφάνεια, ἀλλὰ ταπεινά. Καὶ τὸ θερμόμετρο τῆς πίστεώς μας ν᾽ αὐξάνῃ, ῥίγη νὰ διατρέχουν τὴν ὕπαρξί μας καθὼς ἀκοῦμε αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Μι­χαήλ· «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου». Ἂς προσέξουμε, γιατὶ κινδυνεύουμε ψυχι­κῶς, κινδυ­νεύουμε ἠθικῶς, κινδυνεύουμε κοινω­νικῶς, κινδυνεύουμε καὶ ἐθνικῶς. «Στῶμεν καλῶς»!

* * *

Καὶ τώρα, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τοὺς πτερωτοὺς ἀγγέλους τοῦ οὐρανοῦ ἂς κατεβοῦμε στὴ γῆ, νὰ δοῦμε ἄλλους ἀγγέλους. Ναί, ἀγ­γέλους. Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ γίνῃ σατανᾶς καὶ χειρότερος τοῦ σατανᾶ, ἀλλὰ μπορεῖ νὰ γίνῃ καὶ ἄγγελος, ἔνσαρκος ἄγγελος. Ἐλᾶτε νὰ δοῦμε ἀγγέλους ποὺ ἔχουν σάρκα, ἀλλὰ ἐδάμασαν τὴ σάρκα· ἔχουν ἀνάγ­κες, ἀλ­λὰ ὑπέταξαν τὶς ἀνάγκες· κινοῦνται ἐπὶ τῆς γῆς, ἀλλὰ ἡ ψυχή τους πετᾷ σὲ ὕψη ποὺ ἐ­μεῖς σήμερα δὲν φτάνουμε.
Σὰν σήμερα τὸ 1912, τὴν ἅγια αὐτὴ μέρα, ἐνῷ ἡ Φλώρινα ὑπὸ τοὺς Τούρκους ἑώρταζε τοὺς ἀρ­χαγ­γέλους, ἐμφανίσθηκαν οἱ νέοι ἄγ­γελοι, οἱ στρατι­ῶτες τῆς πατρίδος μας, οἱ φτερωτοὶ ἐκεῖνοι ἱππεῖς. Μπῆκαν στὴν πόλι, ἡ ὁποία τοὺς ὑποδέχθηκε ὡς ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους. Ἔπεφταν στὰ πόδια τους, σχίζανε τὰ πέτα τους, φιλοῦσαν τὰ πόδια τῶν ἀλόγων καὶ τὰ δάκρυά τους κορόμηλο πότιζαν τὴν ἡρωικὴ γῆ. Ἡ μικρὴ Ἑλλάδα ἔδειξε τότε γιὰ μία ἀκόμη φορὰ ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἐὰν σὲ ἄλλες χῶ­ρες μὲ τὴν ἀπιστία καὶ ἀθεΐα γίνεται χειρότερος ἀπὸ τὸ κτῆνος καὶ τὸ σατα­νᾶ, ἐδῶ στὴν εὐλογημένη μας αὐτὴ γωνία τοῦ κόσμου, μὲ τὶς ἱερὲς πα­ραδόσεις καὶ τὰ ὑψηλὰ ἰδανικὰ πίστεως καὶ πατρί­δος καὶ ἐλευθερίας, ἀγωνιζόμενος βαδίζει πλέον πρὸς τὴν ἀφθαρσία, ὑψώνεται, γίνεται ἀσώματος ἄγγελος. Καὶ ἔτσι οἱ ἀήττητοι ἐκεῖνοι μαχηταί, ὡς ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι μὲ πύρινες ῥομφαίες ἐ­λευθέρωσαν αὐτὸ τὸν τόπο.
Στὰ ἴχνη τῶν ἡρώων, ἀδελφοί μου, μὴ ὑπολογί­ζοντας τίποτα, μήτε καὶ τὸ θάνατο ἀκόμη, ἀλλὰ θυ­σιάζοντας τὰ πάντα ὑπὲρ τῶν ἀθανάτων ἀγαθῶν, ἂς βαδίσουμε ἑνωμένοι, γιὰ νὰ δοξαστῇ πάλι ἡ πατρίδα μας καὶ νὰ λάμψῃ σὲ ἀνατολὴ καὶ δύσι.
Εἴθε διὰ πρεσβειῶν τῶν ἁγίων Ταξιαρχῶν ἄγ­γε­λοι καὶ ἀρχάγγελοι νὰ φρουροῦν τὴν ἀ­γαπημένη πατρίδα μας ἀπὸ κάθε κακό. Καὶ ἄν ποτε παραστῇ ἀνάγκη, ὅλοι, νέοι καὶ γέρον­τες, μικροὶ καὶ μεγάλοι, νὰ φυλάξουμε τοῦτο τὸν τόπο, ποὺ σὰν σήμερα οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι τὸ ἐλευθέρωσαν· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης, τὴν Τετάρτη 8-11-1967 πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 24-9-2025.
Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς συντομεύσεις στὴ σειρὰ «ΣΚΟΠΟΝ ΔΕΔΩΚΑ ΣΕ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868).