Επιστολή Αποστόλου Παύλου – Προς Εφεσίους, Δ'(4) 1-7

• «Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν Κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε, μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πρᾳότητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης. ἓν σῶμα καὶ ἓν Πνεῦμα, καθὼς καὶ ἐκλήθητε ἐν μιᾷ ἐλπίδι τῆς κλήσεως ὑμῶν· εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα· εἷς Θεὸς καὶ πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων, καὶ διὰ πάντων, καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν. ῾Ενὶ δὲ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ μέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ».

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΒ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1912

Κυριακὴ ΚΕ΄ (Η΄) Λουκᾶ (Ἐφ. 4,1-7)
8 Δεκεμβρίου
Ὁμιλία τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

ΑΝΟΧΗ

«…Ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ» (Ἐφ. 4,2)

Ὅλοι γνωρίζουμε, ἀγαπητοί μου, τί ὀλέθριο κακὸ εἶνε ἡ διαίρεσις. Ἡ διαίρεσις, ὅπου ὑπάρχει, εἶνε φωτιὰ τοῦ διαβόλου ποὺ καίει, δυναμίτης ποὺ τινάζει στὸν ἀέρα κάθε ὡραῖο δημιούργημα. Ἐμεῖς μάλιστα οἱ Ἕλληνες, κατ᾿ ἐξοχήν, ἔχουμε πικρὰ πεῖρα τῆς διαι­­ρέσεως· γιατὶ εἶνε μιὰ κατάρα στοὺς Ἕλληνες ἡ διαίρεσις. Ἂν εἴχαμε ὁμόνοια, θὰ ἤ­μασταν τὸ εὐτυχέστερο ἔθνος τοῦ κόσμου.
Καὶ ὅμως ἡ διαίρεσις ὑπάρχει παντοῦ. Σπάνιο πρᾶγμα νὰ βρῇς σπίτι μονοιασ­μένο. Διαίρε­σι στὰ σπίτια, διαίρεσι στὰ σχολεῖα, διαίρεσι στοὺς πολιτικούς, διαίρεσι ἀκόμα καὶ στὴν Ἐκ­κλησία, ὅπου ἔπρεπε νὰ ὑπάρχῃ ὁμόνοια.
Ὅλα μᾶς φωνάζουν, Ἑνωθῆτε! ἡ ἱστορία τοῦ ἔθνους μας, φωνὴ τοῦ Εὐαγγελίου, οἱ ἅ­γιοι τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἅγιος Κλήμης λ.χ., μαθητὴς τῶν ἀποστόλων, ἀ­πὸ τοὺς πρώτους ἐπισκόπους τῆς Ῥώμης (ποὺ ἑορτάζει αὐτὴ τὴν ἐ­ποχή, 24 Νοεμβρίου). Ὁ ἅγιος Κλήμης ἔ­γραψε στοὺς Κορινθίους, ποὺ τρώγονταν μετα­ξύ τους τὰ πρῶτα χρόνια τοῦ Χριστιανισμοῦ, μιὰ σπουδαία ἐπιστολή. Ἑνωθῆτε! φωνάζει ὁ ἅγιος Κλήμης. Ἑνωθῆτε! φωνάζει ἡ θεία Λειτουργία· «Ὑπὲρ …τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», καὶ «Τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως… αἰτησάμενοι…», λέει. Ἑνωθῆ­τε! φω­­νάζουν οἱ νεκροὶ ἀπὸ τοὺς τάφους. Ἑνω­θῆτε! φωνάζει σή­μερα καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Μὰ εἶνε εὔκολο πρᾶγμα ἡ ἐνότης; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἄριστος ψυχολόγος τῆς ἀν­θρωπίνης καρδίας καὶ ἰατρὸς τῶν ψυχικῶν νο­σημάτων, στὴ σημερινὴ περικοπὴ τοῦ ἀποστόλου, ἂν προσέξατε, ὑποδεικνύει φάρμακα ἀποτελεσματικὰ πού, ἐὰν τὰ πάρουμε σύμ­φωνα μὲ τὴ συνταγὴ ποὺ δίνει, τότε ἡ διαίρε­σις ἐλαττώνεται καὶ ἐξαλείφεται· ἐπικρατεῖ ἀ­γάπη καὶ εἰ­ρήνη. Ποιά εἶνε τὰ φάρμακά του ἐν­αντίον τῆς διαιρέσεως; Φάρμακο εἶνε ἡ ταπεί­­νωσις. «Μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πρα­ότητος», λέει. Φάρμακο εἶνε ἡ βαθειὰ πίστις στὸ Χριστό. «Εἷς Κύριος, μία πίστις, ἕν βάπτι­σμα», λέει (Ἐφ. 4,2,5). Φάρμακο εἶνε ἀκόμα μία λέξις· ἡ ἀνοχή. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾷ· «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ» (ἔ.ἀ. 4,2). Ἐπάνω στὸ τελευταῖο αὐτό, ὅτι πρέπει νὰ ἀνέχεται ὁ ἕνας τὸν ἄλλο «ἐν ἀγάπῃ», θὰ μοῦ ἐπιτρέ­ψετε νὰ ἐνδιατρίψω γιὰ λίγα λεπτά.
Νὰ ἀνέχεται ὁ ἕνας τὸν ἄλλο. Καὶ εἶνε σωστὸ αὐτὸ ποὺ συνιστᾷ ὁ ἀπόστολος, ἂν θέλουμε νὰ ὑπάρχῃ εἰρήνη στὸ σπίτι, εἰρήνη στὴν κοινωνία, εἰρήνη στὴν ἀνθρωπότητα.
Τί εἶνε λοιπὸν αὐτὴ ἡ ἀνοχή;

* * *

Ἡ ἀνοχή, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἀδυναμία, ὅπως θὰ νόμιζε κανείς· ἡ ἀνοχὴ εἶνε δύναμι τῆς ψυχῆς καὶ ἡρωισμός, ποὺ σὲ κάνει νὰ ὑ­πομένῃς καὶ νὰ ὑποφέρῃς τὶς ἰδιοτροπίες καὶ τὰ ἐλαττώματα τῶν γύρω σου.
Ἐὰν δὲν θέλῃς νὰ ζῇς στὴν κοινωνία, ἀνέβα στὸ βουνό, πήγαινε στὸ Ἅγιο Ὄρος, τρύπω­σε σὲ μιὰ σπηλιά, νὰ μὴ σὲ ἐνοχλοῦν οἱ ἄν­θρωποι. Ἀλλ᾽ ἀφοῦ ζῇς μέσα σὲ μιὰ κοινωνία, καὶ ἡ κοινωνία ἀποτελεῖται ἀπὸ ἄτομα ἀ­τελῆ – ἀτελέστατα, μὲ ποικιλία ἰδιοσυγκρασι­ῶν καὶ ἐλαττωμάτων, πρέπει ν᾽ ἀποκτήσῃς τὴν ἀνοχή. Νὰ ἀνέχεσαι τὸ διπλανό σου, τὶς ἰδιομορφίες καὶ τὶς ἰδιοτροπί­ες τοῦ ἄλλου.
Νὰ σκέπτεσαι, ὅτι κ᾽ ἐσὺ δὲν εἶσαι τέλειος. Καὶ ὅπως ἔχεις τὴν ἀξίωσι οἱ ἄλλοι νὰ ἀνέχωνται τὶς ἀτέλειές σου, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ πρέπει νὰ ἔχῃς τὴν ὑπομονὴ καὶ τὸν ἡρωισμὸ νὰ ἀ­νέχεσαι τὰ ἐλαττώματα τὰ δικά τους.
Συμβαίνει σήμερα αὐτό; ἀνέχεται ὁ ἕνας τὸν ἄλλο; Κάθε ἄλλο. Ὁ σύζυγος ἐπιστρέ­φει τὸ μεσημέρι στὸ σπίτι καὶ ἔχει τὴν ἀξίωσι νὰ τὰ βρῇ ὅλα ἐν τάξει. Καὶ ἂν ἡ δυστυχισμένη γυναί­κα δὲν τά ᾿χῃ ἐν τάξει, δὲν τὴν σκέπτεται κα­θό­λου· γίνεται θηρίο, ἀναστατώνει τὸ σπίτι· δὲν μπορεῖ νὰ ἀνεχθῇ μία ἀδυναμία τῆς γυναί­κας του· ἀλλοίμονο στὸ σπίτι αὐτό. Ἀλλοίμονο ἐπίσης ἐὰν ὁ πατέρας δὲν ἔχῃ τὴ δύναμι ν᾽ ἀντιμετωπίσῃ μὲ ἀνοχὴ μερικὲς ἰδιοτροπίες τοῦ παι­διοῦ του· θὰ δημιουργηθῇ χάσμα μεταξύ τους. Ἀλλοίμονο ἂν ὁ δάσκαλος δὲν ἔχῃ ἀνοχὴ στὸν ἀδύνατο μαθητή· ἡ ἐκπαίδευ­σι σταματᾷ. Καὶ ἀλλοίμονο ἐὰν ὁ προϊστάμε­νος μιᾶς ὑπηρεσίας δὲν ἔχῃ κι αὐτὸς τὴ δύνα­μι νὰ ὑποφέρῃ ὡρισμένα ἐλαττώματα τῶν ὑφι­σταμένων του· πῶς θὰ γίνῃ συνεργασία;
Συμβαίνει κάτι πολὺ παράξενο. Ἂν πρόκει­ται γιὰ τὸν ἑαυτό μας, γιὰ δικά μας ἐλαττώ­­ματα μικρὰ ἢ μεγάλα, τότε εἴμαστε συνή­γο­ροι, οἱ κα­λύτεροι δικηγόροι· ἂν πρόκειται γιὰ ἐλαττώ­­ματα τῶν ἄλλων, γινόμαστε εἰσαγγελεῖς, ἀ­νεβαίνουμε σὲ ἕδρα καὶ ἀπευθύνουμε δριμὺ κατηγορῶ, ζητοῦμε τὴν καταδίκη τους.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς φωνάζει· «Ἀνέχεσθε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο!»· οἱ ἄντρες τὶς γυναῖ­κες σας, οἱ γυναῖκες τοὺς ἄντρες σας, οἱ προ­ϊστάμενοι τοὺς ὑφισταμένους σας. Ἀνέχεσθε, ἂν θέλετε νὰ μὴ γίνῃ ὁ κόσμος σκορποχώρι.
Καὶ ἀκόμα μία σκέψι. Ὑ­πάρχει κάποιος ποὺ δὲν τὸν σκεπτόμαστε. Παραπάνω ἀπὸ τὴ μάνα, ἀπὸ τὸν πατέρα, ἀπὸ τὸ δάσκαλο, ἀπὸ τὸν προϊστάμενο, ἀπὸ τὸν κυβερνήτη, εἶνε ὁ Θεός. Γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· ἐμεῖς ὅλοι, ποὺ γκρινιάζουμε, ποὺ φωνάζουμε, ποὺ εἴμαστε ἕτοι­μοι ν᾽ ἀναστατώσουμε τὸ σπίτι καὶ τὸ πᾶν γιατὶ βλέπουμε ἐλαττώματα καὶ κακίες στὸ περιβάλλον μας, ἐμεῖς εἴμαστε ἐν τάξει ἀπέναντι στὸ Θεό; ἐκτελοῦμε τὶς ἐντολές του; ὁ Θεὸς εἶνε εὐχαριστημένος μ᾽ ἐμᾶς;
Κι ἂν ἀφήσουμε ὅλα τ᾽ ἄλλα, ὅλο τὸ κομ­πολόϊ τῆς κακίας μας, καὶ πάρουμε μόνο μία χάν­τρα, μία ἁμαρτία ποὺ τὴν ἔχουμε δυστυ­χῶς στὴν πατρίδα μας, φτάνει αὐτὴ γιὰ νὰ μᾶς κά­νῃ ἀναπολόγητους ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ποιά εἶ­νε αὐτὴ ἡ μαύρη χάντρα; Ἡ βλασφημία. Κακία νὰ τὴν ποῦμε, ἐλάττωμα νὰ τὴν ποῦμε; δὲ βρί­­σκει λέξι κανείς. Δὲν περνάει λεπτὸ οὔτε μέρα οὔτε νύχτα ποὺ δὲν ἀκούγεται βλασφημία. Ἔχουμε μολύνει καὶ τὰ τηλέφωνα. Μοῦ εἶπε κάποια τηλεφωνήτρια· Ἐγώ, πάτερ, θὰ παραι­τηθῶ, δὲν μπορῶ νὰ ὑποφέρω· μόλις συνδέονται κι ἀρχίζει ἡ συνομιλία, ἡ πρώτη κουβέν­­τα τους εἶνε βλαστήμια… Κατέχουμε τὸ ρεκὸρ στὶς βλαστήμιες τῶν θείων. Καὶ αὐτὸς τὸν ὁποῖο βλα­στημᾶνε δὲν εἶνε κανένας ἀστυνόμος ἢ δι­κα­στὴς ἢ εἰσαγγελέας ἢ ἐπίγειος βασιλιᾶς· εἶνε ὁ Βασιλεὺς τῶν ὅλων· «…ὡς τὸν Βασιλέα τῶν ὅλων…» (θ. Λειτ.), ὁ παντοδύναμος Θεός, «ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμειν, ὁ ἁπτόμενος τῶν ὀρέων καὶ καπνίζονται» (Ψαλμ. 103,32). Μιὰ ματιά του, ἕνας λόγος του, μιὰ προσταγή του, καὶ γίναμε ὅλοι σκόνη καὶ κάρβουνο. Λίγα δευτερόλεπτα νὰ κουνήσῃ τὴ γῆ, δὲν θὰ μείνῃ τίποτα, ἀφοῦ βλαστημοῦμε τὸν ἀφέντη μας τὸ Χριστό. Κι ὅμως τί κάνει; Μᾶς ἀνέχεται. Δὲν μᾶς κατέστρεψε ἀκόμα ὁ Θεός. Ὤ τῆς μακροθυμίας τῆς ἀγάπης του! Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ σου. Δόξα τῷ ἀνεχομένῳ ἡμᾶς Θεῷ.
Θὰ μοῦ πῆτε ὅμως· –Καλά, νὰ ἀνεχώμεθα· ἀλλὰ πάντοτε;… Πᾶμε τώρα σ᾿ ἕνα μεγάλο ζή­τημα. Διότι ὄντως ἡ ἀνοχή, ποὺ συνιστᾷ ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος, δὲν εἶνε ἀπερι­όριστη, ἔχει τὰ ὅριά της. Ὑπάρχουν ὅρια, ποὺ ἅμα τὰ ξεπεράσῃς πέφτεις σὲ ἄλλο πάλι κακό. Γιατὶ ἡ κακία καὶ ἡ ἀρετὴ γειτονεύουν, ὅπως λένε οἱ ἀρ­χαῖοι φιλόσοφοι. Ἅμα περάσῃς τὰ ὅρια τῆς ἀ­νοχῆς, πᾶμε σὲ μιὰ ἄλλη κακία ποὺ λέγεται ἀδιαφορία. «Ὤχ, ἀδερφέ, ἄσ᾿ τον τὸν ἄλλον νὰ κάνῃ ὅ,τι θέλει». Ἄ, ὄχι ἔτσι· διαφω­νοῦμε.
Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια, οἱ ἀγράμματες μανάδες καὶ γιαγιάδες, ποὺ ἔγραψαν τὸ Εἰκοσιένα, ἅμα ἄ­κουγαν τὸ παιδὶ νὰ λέῃ αἰσχρὰ ἢ νὰ βλαστημάῃ, τοῦ ᾿βαζαν πιπέρι στὸ στόμα. Στὰ σχο­λεῖα οἱ δασκάλοι εἶχαν ὄχι μία ἀλλὰ τρεῖς φο­ρὲς ὑπομονή· ὅταν ὅμως ὁ μαθητὴς ἔκανε μία ἀ­ταξία ἤθους, τότε τιμωροῦσαν αὐστηρά.
Ἔτσι καὶ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Εἶσαι πα­πᾶς ἢ ἐπίσκοπος; δὲν μπορεῖ νὰ λὲς καλημέρα καὶ στὸν ἄγγελο καὶ στὸν διάβολο, καλημέρα στὸ μοιχὸ καὶ δι­αζευγμένο, στὸν αἱρετικὸ καὶ τὸ μα­σόνο, διότι ἔτσι ἡ Ἐκκλησία διαιρεῖται. Θὰ ἀνέ­χεσαι τὸ ἀπολωλὸς πρόβατο, ἀλλ᾽ ὅ­ταν εἰσ­­βάλουν αἱρετικοὶ θὰ σταθῇς ἀνυποχώρητος. Ὅταν στὸ κοπάδι παρουσιαστῇ λύκος, ὁ τσο­πᾶνος δὲν πάει νὰ τὸν χαϊδέψῃ, ἀλλὰ παίρνει σφεντόνα καὶ πέτρες νὰ τὸν κυνηγήσῃ.
Ὅταν λοιπὸν λέμε ἀνοχή, ἐννοοῦμε μέχρι ἑνὸς σημείου.

* * *

Ἀγαπητοί μου, τελείωσα. «Ἀνέχεσθε ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ». Ὅποιοι ζοῦμε στὸν κόσμο, πρέ­πει νὰ μάθουμε νὰ ἀνέχεται ὁ ἕνας τὸν ἄλλο. Γιατὶ κ᾽ ἐμᾶς μᾶς ἀνέχεται ὁ Θεός. Ἀνέχε­σθε λοιπόν. Ἀλλὰ μέχρι ἑνὸς σημείου. Ἡ ἀνοχὴ σταματᾷ ὅταν θίγωνται τιμαλ­φῆ, ἱερὰ καὶ ὅ­σια· ὅταν π.χ. προσβάλλωνται τὰ θεῖα ἀπὸ μιὰ βλασφημία, ἢ ἡ τιμὴ καὶ ἁ­γνότης ἀπὸ μιὰ ἀταξία ἤθους, ἢ ἡ ὀρθόδοξος πίστις ἀ­πὸ μία αἵρεσι. Τότε πρέπει ὅλοι ν᾽ ἀντιδροῦμε. Μὴν πῇς «Ἐ­γὼ θὰ σώσω τὸ ῾Ρωμαίικο;». Ὄχι, ἀγαπητέ μου. Τό­τε ὅλοι, σὰν μιὰ ψυχή, νὰ γίνουμε φρα­γ­μὸς καὶ νὰ ποῦμε ἄλτ! Ἐδῶ δὲν εἶνε πλέον ὥρα γιὰ ἀνοχή· ἐδῶ εἶνε πόλεμος, ῥομφαία, ἀγώνας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Νικολάου Πευκακίων – Ἀθηνῶν τὴν Κυριακὴ 24-11-1963 τὸ πρωί.
Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 89β΄Α τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)